Time-Driven Activity-Based Costing Method in Health Institutions and a Public Hospital Operating Room Application

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 2, 766 - 780, 30.11.2022

İbrahim Yüksel

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1150564

Öz

Hospital enterprises are health institutions that provide a wide range of health services in which both medical and administrative activities are carried out within the health sector. The wide variety of health services makes cost calculations very difficult. Despite this, hospital administrations need an accurate and reliable cost calculation method to reduce health expenditures arising in the health service process. In addition to cost calculations, it is also necessary to determine whether resources are used effectively within the scope of efficiency analysis. In this context, the process-based activity-based costing method (TDABC) can contribute to hospital management by determining the idle capacity in health service activities, as well as being an accurate and reliable cost calculation method in hospital enterprises. The aim of the study is to show the applicability of the TDABC method in hospitals and to determine the idle capacity in the health service process. In this context, the TDABC method was applied in the operating room section of a public hospital and the idle capacities in the processes were calculated. As a result, this method is an accurate and reliable cost calculation method with its applicability in hospitals thanks to its simple, practical and easy-to-understand features. Thanks to this method, cost calculations, which are very difficult for hospital administrations, can be simplified and made easily.

Anahtar Kelimeler

Hospitals, Cost, Time-Driven Activity-Based Costing

Sağlık Kurumlarında Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemi ve Bir Kamu Hastanesi Ameliyathane Uygulaması

Öz

Hastane işletmeleri sağlık sektörü içerisinde hem tıbbi hem de idari faaliyetlerin yapıldığı çok çeşitli sağlık hizmeti sunan sağlık kuruluşlarıdır. Sağlık hizmet çeşitliliğinin çok fazla olması maliyet hesaplamalarını oldukça güçleştirmektir. Buna rağmen, hastane yönetimlerinin sağlık hizmet sürecinde ortaya çıkan sağlık harcamalarını düşürmek için doğru ve güvenilir maliyet hesaplama yöntemine ihtiyacı bulunmaktadır. Ayrıca, maliyet hesaplamalarının yanında verimlilik analizleri kapsamında kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığının da tespit edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyet (SDFTM) yöntemi hastane işletmelerinde doğru ve güvenilir maliyet hesaplama yöntemi olmasının yanında sağlık hizmet faaliyetlerindeki atıl kapasiteyi belirlemesi ile hastane yönetimlerine katkı sunabilmektedir. Çalışmanın amacı, SDFTM yönteminin hastanelerde uygulanabilirliğini göstermek ve sağlık hizmet sürecindeki atıl kapasiteyi tespit etmektir. Bu kapsamda, bir kamu hastanesinin ameliyathane bölümünde SDFTM yöntemi uygulanmış ve süreçlerdeki atıl kapasiteler hesaplanmıştır. Sonuç olarak, bu yöntem basit, pratik ve kolay anlaşılır özellikleri sayesinde hastanelerde uygulanabilirliği ile doğru ve güvenilir bir maliyet hesaplama yöntemidir. Bu yöntem sayesinde hastane yönetimleri için oldukça zor olan maliyet hesaplamaları yalınlaştırılarak kolaylıkla yapılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hastane İşletmeleri, Maliyet, Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme

Kaynakça

• Atalay, B. (2014). “Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Bir Hastane Uygulaması”, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Carroll N., Lord J.C. (2016). “The Growing Importance of Cost Accounting for Hospitals”, J Health Care Finance, 43(2), s.172–185.
• Çankaya, F., Aygün,D. (2006). “Faaliyet Tabanlı Maliyetleme: Bir Kamu Hastanesi Uygulaması”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Güz 2006 Sayı 17, s.93-119.
• Güngör, B., Keskin, D. (2020). “Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Sağlık Sektöründe Uygulanabilirliği Ve Ağız Diş Sağlığı Polikliniğinde Bir Uygulama”, Mali Çözüm Dergisi, 30(158), s. 47-79.
• Kıroğlu, H. ve Atalay, B. (2014a). “Hastane İşletmelerinin Maliyet Sorununa Tıbbi Müdahale Gerektirmeyen Çözüm Önerisi: Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme”, İşletme Bilimi Dergisi, Cilt:2 Sayı:1, s. 65-90.
• Kıroğlu, H. ve Atalay, B. (2014b). “Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modellemesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41. Sayı Temmuz 2014.
• Kısakürek, M.M. (2010), “Hastane İşletmelerinde Bölüm Maliyet Analizi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi., 24(3), s. 229-256.
• Kısakürek, M., Biçer, E.B. (2011), “Maliyet Hacim Kar Analizinin Bir Hastane İşletmesi MR Ünitesinde Uygulanması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), s. 281-306.
• Köse, T., Ağdeniz, Ş.(2017). “Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi Maliyet Yöntemlerinin Karşılaştırılması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Temmuz 2017; 10 (2), s. 139-160.
• Kurt,P. (2018). “Hastane İşletmelerinde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme: Kamu Hastanesinde Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Küçüktüfekçi, M., Güner, M.F. (2014). “Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistsemi ve Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 23, Sayı 2, s. 211-226. Namazi, M.(2009). “Performance Focused ABC: A Third Generation of Activity-Based Costing System”, Cost Management, 23(5), s. 34-46. Namazi, M.(2016). “Emergence of the Time- Driven Activity- Based Costing”, International Review of Management and Business Research. September, Volume:5 Issue:3.
• OECD (2019). Health at a Glance 2019: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, Erişim Tarihi, 22.03.2022, https://doi.org/10.1787/4dd50c09-en.(10.03.2021).
• Önder, B. (2020). “Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme: Aydın’da Bir Hastane İşletmesinde Uygulama”, Doktora Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yaman, Ö. (2009). “Hastanelerde Maliyet Yönetim Sistemi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.