Narsizm ve Sinizmin Mitolojik Kökenlerine Disiplinlerarası Bağlamda Eleştirel Bir Yaklaşım

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 2, 736 - 745, 30.11.2022

Mehmet Ali Canbolat , Aykut Bedük

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1158800

Cited By: 1

Öz

Örgütsel davranış literatüründe gün geçtikçe daha popüler kavramlar olmaya başlayan narsizm ve sinizmin kökenleri, birçok araştırmada Antik Yunana dayandırılmaktadır. Bu dayanımda narsizmin kaynağı Narkissos miti ile sinizmin kaynağı ise kinizm felsefesi ile bağdaştırılmaktadır. Her ne kadar baskın referanslar bu yönde olsa da bu durumun yanlış bir aktarımdan ibaret olduğunu savunan araştırmalara da rastlamak mümkündür. Narsizm ve sinizmin, mitoloji, örgütsel davranış ve psikoloji gibi birbirinden farklı disiplinlerde çalışılıyor olması tartışmaların sonuçsuz kalmasına neden olmaktadır. Buradan hareketle araştırmanın amacı; narsizm ve sinizm kavramlarının yüzyıllarca gelişen kültürel yapısına ve bu kavramların -modern dünya ile bağdaşımı noktasında- yanlış aktarımı olasılığına ilişkin çekincelerin dile getirilmesini kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinizm, Narsizm, Mitoloji, Kinizm, Narkissos

A Critical Approach to the Mythological Origins of Narcissism and Cynicism in an Interdisciplinary Context

Öz

The origins of narcissism and cynicism, which are becoming more and more popular concepts in the organizational behavior literature, are based on Ancient Greece in many studies. In this strength, the source of narcissism is associated with the myth of Narcissus, and the source of cynicism is associated with the philosophy of cynicism. Although the dominant references are in this direction, but it is possible to come across studies that argue that this situation consists of a wrong transmission. The fact that narcissism and cynicism are studied in different disciplines such as mythology, organizational behavior and psychology causes the discussions to be inconclusive. From this point of view, the aim of the research is; it includes expressing the reservations about the cultural structure of the concepts of narcissism and cynicism that have developed over the centuries and the possibility of wrong transmission of these concepts in terms of their compatibility with the contemporary world.

Anahtar Kelimeler

Cynicism, Narcissism, Mythology, Cynism, Narcissus

Kaynakça

• Abraham, Rebecca, (2000) "Organizational cynicism: Bases and consequences", Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), s. 269-292.
• Ağırdan, Özgün, (2016) "Örgütsel Sinizm: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Amirigargari, Azade, (2013) "Kadına Yönelik Şiddet, Narsizm ve Saldırganlık Arasındaki İlişki", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Andersson, Lynne M., (1996) "Employee cynicism: An examination using a contract violation framework", Human Relations, 49(11), s. 1395-1418.
• Bateman, Thomas S., Sakano, Tomoaki ve Fujita, Makoto, (1992) "Roger, me, and my attitude: Film propaganda and cynicism toward corporate leadership", Journal of Applied Psychology, 77(5), s. 768-771.
• Behary, Wendy T., (2018) Narsistle Ateşkes, (Çev.M. Caner ve N. Azizlerli). Psikonet Yayınları, İstanbul.
• Bora, Tanıl, (2011) Sol, Sinizm, Pragmatizm, 2. Baskı (K. Ünüvar Ed.). Birikim Yayınları, İstanbul.
• Brandes, Pamele, Castro, Stephanie L., James, Matrecia S. L., Martinez, Arthur D., Matherly, Timothy A., Ferris, Gerald R. ve Hochwarter, Wayne A., (2008) "The interactive effects of job insecurity and organizational cynicism on work effort following a layoff", Journal of Leadership & Organizational Studies, 14(3), s. 233-247.
• Brown, Michelle, Kraimer, Maria L. ve Bratton, Virginia K., (2020) "Performance appraisal cynicism among managers: A job demands resources perspective", Journal of Business and Psychology, 35, s. 455-468.
• Bulut, İbrahim, (2017) "İdeoloji Olarak Sinizm: İklim Değişikliği ve Giddens Paradoksu", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Campbell, W. Keith ve Foster, Joshua D. (2007). The narcissistic self: Background, an extended agency model, and ongoing controversies. C. Sedikides ve S. J. Spencer (Eds.), The Self içinde (ss. ss. 115-138). Taylor & Francis Group, New York.
• Can, Şefik, (2015) Klasik Yunan Mitolojisi, 13. Baskı. Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Candan, Ergun, (1998) Gizli Sırlar Öğretisi, 13. Baskı. Sınır Ötesi Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet, (1999) Felsefe Sözlüğü, 3. Baskı. Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Cihangiroğlu, Necmettin, Teke, Abdulkadir, Uzuntarla, Yasin ve Uğrak, Uğur, (2014) "Narsistik kişilik özellikleri kurumsal bağlılığı etkiler mi?", C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2), s. 173-185.
• Cihangiroğlu, Necmettin, Teke, Abdulkadir, Uzuntarla, Yasin ve Uğrak, Uğur, (2015) "Narsist kişilik eğilimleri ile kurumsal bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin analizi", Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), s. 1-18.
• Cook, Walter W. ve Medley, Donald M., (1954) "Proposed hostility and Pharisaic-virtue scales for the MMPI", Journal of Applied Psychology, 38(6), s. 414-418.
• Çağ, Aydan, (2011) "Algılanan Örgütsel Adaletin, Örgütsel Sinizme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Çelebi, Furkan, (2019) "Yıkıcı Liderliğin Örgütsel Sapma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracı Rolü: Samsun İli Sağlık Sektöründe Bir Araştırma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Çelgin, Güler, (2011) Eski Yunanca-Türkçe Sözlük, 1. Baskı. Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Çıkla, Murat, (2020) "Ahmet Hamdi Tanpınar ve sinizm", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 24(1), s. 56-77.
• Dean, James W., Brandes, Pamele ve Dharwadkar, Ravi, (1998) "Organizational cynicism", Academy of Management Review, 23(2), s. 341-352.
• Delken, Menno, (2004) "Organizational Cynicism: A Study Among Call Centers", Unpublished Master's Thesis, University of Maastricht, Department of Organization and Strategy, Maastricht.
• Demir, Ömer ve Acar, Mustafa, (2005) Sosyal Bilimler Sözlüğü, 6. Baskı. Adres Yayınları, Ankara.
• Demirci, İbrahim ve Ekşi, Füsun, (2017) "Büyüklenmeci narsisizmin iki farklı yüzü: Narsistik hayranlık ve rekabetin mutlulukla ilişkisi", Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46, s. 37-58.
• Dudley, Donald R., (1937) A History of Cynicism. Methuen and Company Limited,
• Erhat, Azra, (2015) Mitoloji Sözlüğü, 23. Baskı. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Ermiş, Sermin Ağralı, (2019) "Akademisyenlerin Karanlık Üçlü Özellikleri ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertekin, Yücel ve Yurtsever, Gülçimen, (2001) "Yönetimde narsizm üzerine bir deneme", Amme İdaresi Dergisi, 34(3), s. 37-46.
• Eryeşil, Kemalettin ve Öztürk, Mehtap. (2019). Örgütsel Sinizm. A. Bedük (Ed.), Örgüt Psikolojisi: Yeni Yaklaşımlar - Güncel Konular içinde (ss. 113-136). Atlas Akademi, Konya.
• Freedman, Burrill, (1972) "The contributions of havelock ellis to sexology", The Psychoanalytic Quarterly, 11(3), s. 375-418.
• Freud, Sigmund. (1914). On Narcissism: An Introduction. J. Strachey (Ed.), The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIV (1914-1916): On the History of the Psycho-Analytic Movement içinde (ss. ss. 67-102). Hogarth Press, London. Frolov, İvan, (1991) Felsefe Sözlüğü, 1. Baskı (Çev.A. Çalışlar). Cem Yayınevi, İstanbul.
• Frumer, Dafna Sofrin, Ilan, Shirel Dorman, Fishman, Yael, Weinberger, Ronnie ve Gothelf, Doron, (2019) "Cynicism - A commonly used concept with relevance to mental health", Israel Journal of Psychiatry, 56(3), s. 3-10.
• Görkaş, İrfan, (2000) "İslam felsefesi açısından Horasan erenleri", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 15, s. 1-19. Grunberger, Béla, (1989) New essays on narcissism, (D. Macey Ed.). Free Association Books, London.
• Gürel, Emet ve Muter, Canan, (2007) "Psikomitolojik terimler: Psikoloji literatüründe mitolojinin kullanılması", Sosyal Bilimler Dergisi, 1, s. 537-569.
• Helvacı, M. Akif. (2017). Örgütsel Sinizm. H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (Eds.), Yönetimde Yeni Yaklaşımlar içinde (ss. 519-540). Pegem Akademi, Ankara.
• Kanter, Donald L. ve Mirvis, Philip H., (1989) The Cynical Americans: Living and Working in an Age of Discontent and Disillusion. Jossey-Bass Publishers, San Francisco.
• Karaaziz, Meryem ve Atak, İrem Erdem, (2013) "Narsisizm ve narsisizmle ilgili araştırmalar üzerine bir gözden geçirme", Nesne, 1(2), s. 44-59.
• Karadeniz, Elif Miray, (2017) "Üstünlük Vehmi ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Akademisyenler Üzerinde Bir Çalışma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Karamollaoğlu, Aslı, (2004) "Doksanlı Yıllar ve Sonrasında Hollywood Sinemasında Eril Narsizm ve Fallik Karakter Temsilleri", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kart, Müge Ersoy, (2015) Örgütsel Sinizm, Bağlamsal Performans ve Etik İdeoloji, 2. Basım. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Keçe, Cem, (2016) Sevemez Kimse Beni Benim Sevdiğim Kadar: Farklı Yönlerden Narsizim, Narsisistik Yapı ve Narsisistik Kişilik Bozukluğu, 2. Baskı (S. Yağcı Ed.). Pusula Yayınevi, Ankara.
• Keskin, Halit, Akgün, Ali Ekber ve Koçoğlu, İpek, (2016) Örgüt Teorisi, 1. Baskı. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Koç, Ahmet Ferdi, (2020) "Sadizm, Narsizm, Schadenfreude ve Takım Kimliği İlişkisi: Futbol Taraftarları Araştırması", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Koçak, Orhan, (2012) "Narkissos'tan Oidipus'a", Defter Dergisi, 22, s. 95-107.
• Koçel, Tamer, (2015) İşletme Yöneticiliği, 16. Baskı. Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Korkmaz, Ceren İrem, (2011) "Kişilik Sinizmi ve Algılanan Üst Yönetim Desteğinin Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkisini İncelemeye Yönelik Bir Araştırma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Köktürk, Gökhan, (2008) "Postmodern anominin kültürel, toplumsal ve moral kökleri: Üstinsanın izinde", Civilacademy Journal of Social Sciences, 6(1), s. 97-109.
• Luck, Georg, (2011) Köpeklerin Bilgeliği - Antikçağ Kiniklerinden Metinler, 1. Baskı (Çev.O. Özügül). Say Yayınları, İstanbul.
• McHoskey, John, (1995) "Narcissism and Machiavellianism", Psychological Reports, 77, s. 755-759.
• Mirvis, Philip H. ve Kanter, Donald L., (1991) "Beyond demography: A psychographic profile of the workforce", Human Resource Management, 30(1), s. 45-68.
• More, Paul Elmer, (1923) Hellenistic Philosophies. Princeton University Press, Princeton, NJ.
• Naus, Fons, Iterson, Ad Van ve Roe, Robert A., (2007) "Value incongruence, job autonomy, and organization-based self-esteem: A self-based perspective on organizational cynicism", European Journal of Work and Organizational Psychology, 16(2), s. 195-219.
• Ovidius, Publius Naso, (1994) Dönüşümler (Metamorphoses), (Çev.İ. Z. Eyuboğlu). Payel Yayınları, İstanbul.
• Özel, İsa, (2014) "Dindarlarda narsizm: Yüksek din eğitimi alan öğrenciler üzerine bir araştırma", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32), s. 310-327.
• Özgener, Şevki, (1996) "Gelişmekte Olan Ülkelerde İşgören Güdülenmesi ve Toplam Kalite Yönetiminin İşgören Güdülenmesine Katkıları", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Özgener, Şevki, Öğüt, Adem ve Kaplan, Metin. (2008). İşgören-İşveren İlişkilerinde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Sinizm. M. Özdevecioğlu ve H. Karadal (Eds.), Örgütsel Davranışta Seçme Konular: Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar içinde (ss. 53-72). İlke Yayınevi, Ankara.
• Pediaa (2021), "Difference Between Sarcastic and Sardonic", https://pediaa.com/difference-between-sarcastic-and-sardonic/, (E.T.: 04 Mart 2021)
• Qian, Yuxia ve Daniels, Tom D., (2008) "A communication model of employee cynicism toward organizational change", Corporate Communications: An International Journal, 13(3), s. 319-332.
• Qian, Yuxia ve Jian, Guowei, (2020) "Ethical leadership and organizational cynicism: The mediating role of leader-member exchange and organizational identification", Corporate Communications: An International Journal of Applied Research & Studies, 25(2), s. 207-226.
• Räwel, Jörg, (2007) "The relationship between irony, sarcasm and cynicism", Zeitschrift für Literaturwissenschaft und Linguistik, 37(1), s. 142-153.
• Reichers, Arnon E., Wanous, John P. ve Austin, James T., (1997) "Understanding and managing cynicism about organizational change", Academy of Management Perspectives, 11(1), s. 48-59.
• Rigel, Nurdoğan. (2005). 'Lacan'ın Çekiciyle Put Kırmak' Slovaj Zizek. N. Rigel (Ed.), Kadife Karanlık: 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar içinde (ss. 295-329). Su Yayınevi, İstanbul.
• Rosenthal, Seth A. ve Pittinsky, Todd L., (2006) "Narcissistic leadership", The Leadership Quarterly, 17, s. 617-633.
• Salazar, Leslie Ramos, (2016) "The relationship between compassion, interpersonal communication apprehension, narcissism and verbal aggressiveness", The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), s. 1-14.
• Sarıbay, Ali Yaşar, (2002) "Fin de siecle 2000", Bilgi ve Düşünce Dergisi, 1(1), s. 19-22.
• Saruhan, Şadi Can ve Yıldız, Müge Leyla, (2009) Çağdaş Yönetim Bilimi, 1. Baskı. Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Sloterdijk, Peter, (1983) Kritik der Zynischen Vernunft. Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Stanley, David J., Meyer, John P. ve Topolnytsky, Laryssa, (2005) "Employee cynicism and resistance to organizational change", Journal of Business and Psychology, 19(4), s. 429-459.
• Sümer, Necati, (2017) "Mitolojik ve dinsel bir sembol olarak ayna", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), s. 1367-1375.
• Şen, Onur, (2019) "Siyasi Partilerin Gençlik Örgütlerindeki Bireysel Narsizm Üzerine Bir Araştırma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, İşletme Enstitüsü, Sakarya.
• Şişman, Gönül Yonar. (2019, 2-5 Mayıs 2019). Hilmi Yavuz'un Narkissos'a Ağıt ve Mevlana ile Şems şiirlerinde mitolojik unsurlar. Paper presented at the International Symposium on Mythology, Ardahan.
• Tink, Mehmet Ali, (2019) "Mesleki Doyum ile Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki: Ortaokul Öğrenmenleri Üzerine Bir Çalışma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Yardımcı, Alper Bilgehan. (2018). Sinoplu Filozof Diogenes (Diyojen) ve Etik Anlayışı. Ö. Kıran (Ed.), Sosyal Bilimciler Gözüyle Sinop içinde (ss. 385-397). Berikan Yayıncılık, Ankara.
• Yavuz, Kaan, (2018) "Yöneticilerin Algılanan Narsistik Özelliklerinin Çalışan Performansı Üzerindeki Etkileri: Devlet Üniversitesinde Yapılan Bir Araştırma", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, Hasan, (2020) "Empati ile narsizim arasındaki ilişkide bencilliğin aracı rolü", Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, s. 37-60.
• Yurdakul, Ahmet, (2015) "Örgütsel Narsizm ile Öğretmenlerin Özyeterlilik Algıları Arasındaki İlişki", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Žižek, Slavoj, (1996) "Müstehcen efendi", Toplum ve Bilim, 70, s. 63-77.
• Žižek, Slavoj, (2011) İdeolojinin Yüce Nesnesi, 4. Baskı (Çev.T. Birkan). Metis Yayınları, İstanbul.