Ahlat Müzesi’nden Bir Grup Urartu Eseri

Yıl 2024, Sayı: XIV, 65 - 83, 13.06.2024

Bilcan Gökce , Mikail Ercek , İlhan Kılıç

Öz

Makalede hibe yoluyla Ahlat Müzesi’ne kazandırılmış ve müze deposunda muhafaza edilen 11 adet eser çalışılmıştır. Bu eserler arasında bir adet bilezik, bir adet pazıbent, bir adet saç spirali, bir adet fibula, bir adet mühür, çeşitli sayıda boncuklar, iki adet kemer parçası ve üç adet çanak çömlek yer alır. Bilezik ve pazıbent açık uçlu, saç spirali sarmal biçimli, fibula yarım daire gövdeli, kemer parçaları orta genişlikte, boncuklar disk, küre, basık küresel, silindir ve bikonik formlu, mühür silindir-damga biçimli ve kaplar testi, çömlekçik, matara olarak tiplere ayrılmıştır. Takılardan bilezik, fibula, saç spirali, pazıbent, kemer tunç; boncuklar ve mühür taş; çanak çömlekler ise pişmiş toprak yapımıdır. Eserlerden saç spirali, fibula, boncuklar ve çanak çömleklerde herhangi bir süsleme bulunmamakla birlikte bilezik, pazıbent, kemer parçaları ve mühürde süslemelere rastlanır. Bu süslemeler; ejder başı, sunak, insan ve hayvan figürleri, mitolojik yaratıklar, kaplar, geometrik ve bitkisel motiflerdir. Süslemelerde çoğunlukla kazıma ve nadiren kabartma tekniği uygulanmıştır. Eserlerden bilezik, fibula, kemer parçaları ve pazıbentler süslenme amaçlı, saç spirali işlevsel olarak kullanılmıştır. Boncuklar süs fonksiyonlarının yanında, kötülüklerden koruyucu amulet olarak kullanılmış olmalıdır. Mühür, resmi kişilerden ziyade özel şahıslar tarafından özel mülkiyeti belirtme ya da nazarlık olarak tercih edilmiş olmalıdır. Çanak çömlekler ise günlük kullanım amacıyla üretilmiştir. Söz konusu eserler tipolojik ve stilistik açıdan incelenmiş ve Urartu yerleşim yerleri ile gömülerinden bilinen benzer örnekleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Urartu, Orta Demir Çağ, Takı, Çanak Çömlek, Mühür.

Kaynakça

• Arınç 1995 Arınç, K., “Geçmişteki Önemi Azalmış Kent Yerleşmelerine Bir Örnek: Bitlis”, Atatürk Üniversitesi Doğu Coğrafya Dergisi 1, 67-95.