Muhtaç Yaşlılara Sağlanan Yaşlı Aylığı ve Asgari Ücret İlişkisinin Değerlendirmesi (2002-2022)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 3 - 15, 04.07.2023

Dilek Özsoy

Öz

Toplumsal eşitsizliğin doğumla başlaması, çocuk, kadın, engelli ve yaşlılar açısından bu eşitsizliği önlemeye çalışan sosyal politikaları önemli kılmaktadır. Yaşamlarının son dönemlerini sürdüren yaşlılar açısından bu sosyal politikaların doğru bir şekilde oluşturulması ve hak temelli yürütülmesi dengeli bir toplum düzeninin oluşturulmasında gerekli olduğu kadar sosyal adaletin sağlanması açısından da bir zorunluluğu işaret etmektedir. Toplumdaki tüm kesimlerin yaşam düzeylerinin yükseltilmesi bağlamında yaşlılara yönelik sosyal yardım uygulamalarının olumlu sonuçları yaşlı refahını artırması yanında sürdürülebilir kalkınmayı da olumlu yönde etkileyebilecektir. Bu çalışmada Türkiye’de sosyal desteğe gereksinimi olan muhtaç yaşlılara yönelik sosyal yardım uygulamaları kapsamında sunulan “yaşlı aylığı” incelenmiştir. Çalışmada 2022 sayılı “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun” kapsamında sağlanan yaşlı aylığı ve asgari ücret ilişkisi ele alınmıştır. Yaşlı aylığı ile asgari ücret arasındaki yıllar itibariyle değişimler, muhtaç yaşlı kriterinde gerçekleştirilen yasal değişiklikler ve bu alanla ilgili istatistiksel veriler doğrultusunda bu sosyal yardımının yapısı irdelenmiştir. Yaşlı aylığının asgari ücret ile yıllar itibariyle değerlendirmesinde yaşlı aylığının 2002-2022 döneminde asgari ücrete oranının en fazla 2018 yılında % 33,9 düzeyinde olduğu, 2019 yılı sonrasında bu randa gerileme yaşandığı görünmektedir. Bu yönüyle yaşlı aylıkları ile asgari ücret arasında kurulacak ilişkinin yaşlı aylığının istikrarı ve yoksul yaşlı refahı için değerlendirilmesi gereken bir konu olduğu görünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal yardım, Asgari ücret, Sosyal politika, Sosyal hizmet, Yaşlılık

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020, Temmuz 29). https://ailevecalisma.gov.tr. Temmuz 29, 2020 tarihinde https://ailevecalisma.gov.tr/tr-tr/sss/sosyal-yardimlar-genel-mudurlugu/2022-ayliklari/ adresinden alındı
• 6495 sayılı “Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”. (2013). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/08/20130802-1.htm adresinden alındı
• 6704 sayılı "65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun". (2016). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/04/20160426-11.htm adresinden alındı
• 7143 sayılı "Vergi Ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun". (2018). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180518-3.htm adresinden alındı
• Akgül, O. (2016). Türkiye’de Asgari Ücretin Mahzurlu Alanları ve Öneriler. Uluslararası Emek ve Toplum, 5(11), 96-127.
• Asgari Ücret Yönetmeliği, Madde 7. (2014).
• Buğra, A. (2008). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye'de Sosyal Politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Camkurt, M. Z. (2014). Yaşlılık Ve Yaşlıların Sosyal Güvenliği Kapsamında 65 Yaş Aylığı Bağlanması İşlemleri. Kamu-İş, 13(3), 71-106.
• Cengiz, İ. (2018). Türk Sosyal Güvenlik Sistemi İçerisinde Yaşlılara Yönelik Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmetler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 23-40.
• Cumhuriyet Senatosu. (1976). Tutanak Dergisi, Toplantı 15. 83 nci Birleşim, Cilt 28.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (Mart 2021). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni . Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Eser, B., & Aksu, S. K. (2021). Yaşlanan Nüfus, Sorunlar ve Politikalar: Türkiye İçin Bir Değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 541-556.
• Güzel, A., Okur, A. R., & Caniklioğlu, N. (2012). Sosyal Güvenlik Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Kalkınma Bakanlığı. (2014). Yaşlanma Onuncu Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Koray, M. (2000). Sosyal Politika. . Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Kurt, G., Beyaztaş, F. Y., & Erkol, Z. (2010). Yaşlıların Sorunları ve Yaşam Memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi / Turkish Journal of Forensic Medicine, 24(2), 32-39.
• Özdamar, M., & Çakar, E. (2015). Muhtaç Yaşlılar İle Engellilere Aylık Bağlanması Ve Bunların Bakımını Üstlenenlere Evde Bakım Ücreti Ödenmesinin Şartları. İş ve Hayat, 1(2), 169-183.
• Sarıipek, D. B. (2017). “Hak Temelli” Sosyal Politikadan “Hayırseverlik Temelli” Sosyal Politikaya Geçişte Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü. İnsan&İnsan, 11, 81-99.
• Solakoğlu, C. (2020 ). T. H. Marshall’ın Sosyal Yurttaşlık Teorisi Işığında Yurttaşlık Hakları ve Toplumsal Eşitlik . Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı: Yüksek Lisans Tezi.
• Şener, Ü. (2010). Yoksullukla Mücadelede Sosyal Güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İş Gücü Politikaları . Ankara: TEPAV Politika Notu .
• Şenkal, A., & Doğan, M. (2012). Sosyal Politika Ve Sosyal Haklar; Vatandaşlık Haklarının Yeniden Kavramsallaştırılması Arayışı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 63-80.
• Talas, C. (1997). Toplumsal Politika. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Tuncel, G., & Uzun, H. (2019). Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar Üzerine Bir İnceleme. Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 309-334.
• Ülgen, G., & Özal, L. F. (2017). Refah Rejimleri Sınıflandırma Çalışmaları: Cinsiyet Boyutları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 39(2), 637-656.
• Yolvermez, B. (2020). Türkiye’de Asgari Ücret Sorunlarına İlişkin Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 2441-2462.
• Yuvalı, E. (2019). 2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanunun Değerlendirilmesi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 37, 51-73.