ENVIRONMENTAL RIGHT AND JUDICIAL REVIEW: AN EVALUATION ON THE DECISIONS OF THE CONSTITUTIONAL COURT AND THE COUNCIL OF STATE

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 32 - 57, 30.06.2024

Mehri Tufan , Ferruh Tuzcuoğlu

https://doi.org/10.54429/seyad.1449495

Öz

In this study, the constitutional position of the right to environmental protection was evaluated. The main objective of this study based on literature; 1982 Constitution of the Republic of Turkey 56.starting from the right to the environment, how the item is applied to the Council of State in Turkey and the Constitutional Court is to examine through the decisions. In this context; High Courts, economic development-how the contradictions a clean environment, to protect the environment in judicial decisions, want to answer queries. This study, with the State Council and the Constitutional Court’s approach to environmental right, environment-economy reflected the dilemma rather concluded that judicial decision.

Anahtar Kelimeler

Human Rights, Environment, Environmental Right, Environmental Protection, Cort Decisions

ÇEVRE HAKKI VE YARGISAL DENETİM: ANAYASA MAHKEMESİ VE DANIŞTAY KARARLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Bu çalışmada, çevrenin korunması özelinde çevre hakkının anayasal konumu değerlendirilmiştir. Literatür taramasına dayanan bu çalışmanın temel amacı; 1982 Anayasası’nın 56. maddesinden hareketle, çevre hakkının Türkiye’de nasıl uygulandığını Danıştay ve Anayasa Mahkemesi kararları üzerinden incelemektir. Bu bağlamda; Yüksek Mahkemelerin, ekonomik kalkınma ile temiz bir çevre arasındaki çelişkiyi nasıl ele aldığı, çevrenin korunmasına yargı kararlarında ne ölçüde yer verdiği sorularına yanıt aranmıştır. Bu çalışmada, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi'nin çevre hakkına yönelik yaklaşımları ele alınmış olup; çevre-ekonomi tercih ikileminin yargı kararlarına nasıl yansıdığı karar örnekleri üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Çevre, Çevre Hakkı, Çevrenin Korunması, Yüksek Yargı Kararları

Kaynakça

• Abdulhakimoğulları, Emine vd. “Küresel, Ulusal ve Yerel Düzeyde Bir İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkının Gelişimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/2 (2011), 61-88.
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 19435. E. 1985/11, K.1986/29 (18 Nisan 1987). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19435.pdf
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 21120. E. 1990/23, K.1991/29 (23 Ocak 1992). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21120.pdf
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 26710. E. 2006/169, K. 2007/55 (24 Kasım 2007). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/11/20071124-5.htm AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 27934. E. 2008/51, K. 2011/46 (14 Mayıs 2011). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/05/20110514-12.htm
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 28003. E. 2009/31, K. 2011/77 (23 Temmuz 2014). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/07/20110723-17.htm
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 28360. E. 2011/110, K. 2012/79 (21 Temmuz 2012). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/07/20120721-33..htm
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 28606 (Mükerrer). E. 2011/106, K. 2012/192 (02 Nisan 2013). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/04/20130402M1-3.htm
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı 29703. K. 2013/5974 (05 Mayıs 2016). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/05/20160505-17.pdf
• AYM, Anayasa Mahkemesi. Resmi Gazete, Sayı: 27375. E. 2013/65, K. 2009/19 (13 Ekim 2009). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/10/20091013-26.htm
• Cullet, Philippe. “Definition Of An Environmental Right in A Human Rights Context”. Netherlands Quarterly of Human Rights 13 (2005), 25-40.
• Danıştay, Danıştay 10. Dairesi. E. 1984/2739, K. 1986/1451 (24.06.1986). https://www.kararara.com/danistay/dnsty17/dnstyk16726.html
• Danıştay, Danıştay 10. Dairesi. E. 1990/2278, K. 1992/1672 (28.04.1992). http://www.hukukturk.com/Sonuc.aspx?q=%C3%87ek+kaybi&KararTuru=2501&p=2
• Danıştay, Danıştay 10. Dairesi. E. 2002/2180, K. 2005/3958 (05.07.2005). https://www.kararara.com/danistay/10d/danistay7472.html
• Danıştay, Danıştay 14. Dairesi. E. 2014/10399, K. 2015/7564 (15.10.2015). https://ekolojikolektifi.org/wp-content/uploads/2017/11/hema-termik-santrali-degerlendirmesi.pdf
• Danıştay, Danıştay 6. Dairesi. E. 1986/1323, K. 1986/1135 (16.12.1986). https://www.kararara.com/danistay/dnsty17/dnstyk16726.html
• Danıştay, Danıştay 8. Dairesi. E. 2005/2927, K. 2006/1138 (27.06.2006). http://www.izmirbarosu.org.tr/Upload/files/Sayfalar/komisyonlar/yargi-kararlari/5.pdf
• Danıştay. “Onuncu Daire Kararları, Düzenleyici-Genel İşlemler”. Danıştay Dergisi 111 (2006), 300-308. Erişim 30 Ekim 2023. https://www.danistay.gov.tr/upload/yayinlar/12_03_2014_104042.pdf
• DİDDK, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu. E. 2022/3772, K. 2023/950 (08.05.2023). https://altiparmakhukuk.org/public/back_end/filemanager/uploads/D%C4%B0DDK_Temyiz_Karar.pdf
• Duru, Bahattin (çev.). “Stockholm’den Rio’ya Uluslararası Çevre Hukuku: Geleceğe Doğru Geri Adım Mı?” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 52 (1997), 613-632.
• Duymaz, Emine. "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Çevrenin Korunmasına Katkısı". İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 47 (2012), 121-160.
• Güldoğan, Emine. “Türkiye’de Çevre Hakkı ve Yerel Yönetimler: Uluslararası Düzlemde Bir Kıyaslama ve Öneriler”. Yerel Siyaset 35 (2008), 55-62. Erişim 05 Ekim 2023. http://www.yerelsiyaset.com/pdf/kasim2008/12.pdf
• Güneş, Ayşe Meryem. "Çevre Hakkının Bireysel Başvuruya Konu Edilebilirliği Üzerine". Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 16 (2014), 80-103.
• Gürseller, İsmail G. “İnsan Hakları, Çevre, Anayasa”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 75 (2008), 199-208.
• Işık, Vedat - Olgun, Hülya. “Bir İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı ve Türk Hukukundaki Yeri”. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 3/1 (2017), 33-52.
• Kaboğlu, Ö. İbrahim. “Dayanışma Haklarının Hukuksal Değeri (Soyut Talepler mi, İnsan Hakları mı?)”. Amme İdaresi Dergisi 13 (1991), 39-45.
• Kaboğlu, Ö. İbrahim. Özgürlükler Hukuku. 6. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi, 2002.
• Lewis, Bridget. “Environmental Rights or A Right to the Environment? Exploring the Nexus Between Human Rights and Environmental Protection”. Macquarie Journal of International and Comparative Environmental Law 8/1 (2012), 36-47.
• May, James R. “Constitutional Directions in Procedural Environmental Rights”. Journal of Environmental Law and Litigation 28/ 1 (2013), 27-58.
• Özdek, Yasemin. İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, 1993.
• Semiz, Yasemin. “Anayasa Mahkemesi’nin Çevre Hakkı Perspektifi”. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 4/2 (2014), 9-44.
• Sommer, Beril. “Türk Hukukunda Çevre Hakkının Bireysel Başvuru Yoluyla Korunması”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 2 (2019), 169-188.