Vergilendirmeye Yönelik Hukuki Gelişmelerin Bireysel Emeklilik Sistemine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 119 - 144, 04.05.2018

Serkan Acuner , Ali Sait Albayrak

https://doi.org/10.32331/sgd.421124

Cited By: 1

Öz

Türk ekonomisi için önemli bir tasarruf aracı olan bireysel emeklilik sistemi aynı zamanda yaşlılık riskine karşı toplumun her kesimine ek güvence garantisi sağlamaktadır. Türkiye’de uygulandığı 2003 yılından itibaren hukuki ve ekonomik anlamda gelişen bir trende sahip bu sistem, çeşitli değişikliklerle son dönemde kamu çalışanları ile özel sektör çalışanları için kısmen zorunlu hale getirilmiştir. Otomatik katılım adıyla günümüzde uygulanmaya devam edecek olan sistem, uygulandığı günden bugüne yapısal sorunlar ve buna bağlı kırılmalar yaşamıştır. Sistem, 2012 yılı öncesinde vergilemede adalet ve eşitlik ilkelerine aykırılık ile mükerrer vergilendirme sorunlarıyla yüz yüze kalmış, sorun yargıya taşınmış, yargı kararları ise katılımcılar lehine sonuçlanmıştır. Bu gelişmeyi takiben yasa koyucu sistemde köklü değişiklikler öngörmüştür. Bu çalışmanın amacı; Türk bireysel emeklilik sisteminde yıllar itibariyle yaşanan önemli hukuki değişikliklere değinmek ve bu değişikliklerin sistem üzerinde yarattığı etkileri görmektir. Dolayısıyla çalışma, bireysel emeklilik sisteminin işlerliğini ve sistemde uygulanmış vergi indirim yöntemi ile halen uygulanmakta olan devlet katkılarının / sübvansiyonlarının etkinliğini görme açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 2003 - 2016 dönemine ait veriler kullanılmıştır. Bu sayede sisteme ödenen katkı payları ve katılımcı sayısında yaşanan değişimler analiz edilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ’den tedarik edilmiş ve SPSS istatistik programıyla analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel emeklilik, vergi istisnası, devlet katkısı, devlet sübvansiyonu

Kaynakça

• 14.01.2010 Tarihli İstanbul 11'inci Vergi Mahkemesi, E.S. 2010 / 1013. K.S. 2010 / 2825.
• 24.01.2011 Tarihli Danıştay 4. Dava Dairesi Kararı, E.S. 2009 / 8882. K.S. 2011 / 269.
• 30.01.2009 Tarihli İstanbul 3’üncü Vergi Mahkemesi, E.S.2007 / 782. K.S. 2009 / 398.
• 49 Seri No’lu Veraset ve İntikal Vergisi Genel Tebliği, R.G. 29.12.2017 / 30285- M.
• Acuner, S. (2017a). Türk Hukukunda Bireysel Emeklilik Sisteminin Vergilendirilmesi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Ana Bilim Dalı.
• Acuner, S. (2017b). Türk Hukukunda Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi. (İstanbul: On iki Levha Yayıncılık).
• Acuner, S. (2017c). Bankacılık Hukuku. (Trabzon: Celepler Basın Yayım Dağıtım). Albayrak, A. S. (2014). Otokorelasyon Durumunda En Küçük Kareler Tekniğinin Alternatifi Otoregresyon Teknikleri ve Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt 18. Sayı 1. 1 - 20.
• Arslan, A. (2011). Bireysel Emeklilik Sisteminde Vergisel Avantajın Finansal Sonuçları (Son Danıştay Kararını Da Dikkate Alan Bir Değerlendirme). Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 274. 1 - 11.
• Aydın, E. ve Ersin, K. (2014). Bireysel Emeklilik Sisteminin Vergi Uygulamaları Bakımından Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi. Cilt XXXVI. Sayı II. 93 - 114.
• Bahtiyar, M. (2014). Ticaret Hukuku. (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları). Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, K.T. 28.03.2001 / 4632. R.G. 07.04.2001 /24366. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, K.T. 13.06.2012 / 6327. R.G. 29.06.2012 / 28338. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, K.T.10.8.2016 / 6740. R.G. 25.08.2016 / 29812.
• Budak, A. ve Serkan, S. (2011). Bireysel Emeklilik Sisteminde Haksız Vergileme. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 362. 70 - 77. Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dâhil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. R.G. 02.01.2017 / 29936.
• Çelenay, İ. (2011). Bireysel Emeklilik Sisteminde Vergilendirme ve Sorunlar. Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 272. 1 - 11.
• Dakın, M. (2011). Bireysel Emeklilik Katkı Paylarının Geri Ödemesinde Acı Son. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 354. 58 - 63. Damga Vergisi Kanunu, K.T. 01.07.1964 / 488, R.G. 11.07.1964 / 11751.
• Demirci, A. (2003). Bireysel Emeklilik Sisteminden ve Özel Şahıs Sigortaları ile Emekli ve Yardım Sandıklarından Sağlanan Gelirlerin Vergilendirilmesi. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 259. 10 - 20.
• Diliçıkık, A. (2012). Bireysel Emeklilik Sisteminde Yeni Düzenlemeler. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 374. 85 - 93. Emeklilik Gözetim Merkezi (2017). İstatistikî Veriler. http://web2.egm.org.tr/ webegm2/chart/besgosterge/wg_sirketview _tablolu.asp?raportar1=12.02.2016&raport ar2=12.02.2016&srketlist=26,52,95,24,23, 25,29,36,34,37,32,42,22,45,58,33,69,82,94 ,100&raportip=10&yayin=W. (Erişim: 16.02.2017).
• Erol, A. (2012). 6327 Sayılı Yasa ile Gelir Vergisi Kanunu’nda Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Olarak Yapılan Değişiklikler. Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. Sayı 106. 17 - 31. Erol, A. ve Yıldırım, A. E. (2004). Tüm Yönleriyle Bireysel Emeklilik Sistemi. (Ankara, Yaklaşım Yayınları).
• Erdem, T. (2011). Bireysel Emeklilik Stopajına İlişkin Önemli Bir Yargı Kararı. Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. Sayı 89. 69 - 76.
• Erdem, T. (2012). Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Yeni Destek Modeli. Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. Sayı 105. 207 - 224.
• Esen, M. (2011). Danıştay Kararı Sonrasında Bireysel Emeklilik Sisteminden Ayrılanlara Yapılan Ödemelerin Anaparaya İsabet Eden Kısmı Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi.
• Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 363. 99 - 104. Gelir Vergisi Kanunu, K.T. 31.12.1960 / 193. R.G. 06.01.1961 / 10700.
• Gider Vergileri Kanunu, K.T. 13.07.1956 / 6082. R.G. 23.07.1956 / 9362.
• İzgi, B. B. (2004). Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Dünyadaki Gelişimi, Tasarruflar Üzerine Etkileri ve Türkiye’de Durum. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı.İstanbul Ticaret Odası (İTO). (2006). Sosyal Güvenlikte Yeni Yaklaşım: Bireysel Emeklilik Sistemi. (İstanbul, İTO Yayınları).
• Katma Değer Vergisi Kanunu, K.T. 25.10.1984 / 3065. R.G. 02.11.1984 / 18563.
• Kurumlar Vergisi Kanunu, K.T. 13.06.2006 / 5520. R.G. 21.06.2006 / 26205.
• Orhunbilge, N. (1999). Zaman Serileri Analizi Tahmin ve Fiyat İndeksleri. (İstanbul: Avcıol Basım Yayım).
• Oruç, Y. (2013). Yapılan Yeni Düzenlemelerle Birlikte, Bireysel Emeklilik Sisteminde Katılımcılar Arasında Eşitlik Sağlandı mı?, Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 380. 108 - 112.
• Pehlivan, O. (2017). Vergi Hukuku. (Trabzon: Celepler Basın Yayın Dağıtım). Saraçoğlu, F. (2004). Bireysel Emeklilik Sisteminin Sağladığı Vergi Avantajları, Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 189. 157 - 162.
• Sarıaslan, M. (2014). Bireysel Emeklilik Sistemi ve Muhasebesi. (Ankara: Seçkin Yayıncılık).
• Sarılı, M. A. (2011). Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımcılar Tarafından Yapılan Ödemeler ile Bu Sistemden Ayrılanlara Yapılan Ödemelerin Vergisel Açıdan Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 272. 1 - 11.
• Sosyal Sigortalar Kanunu, K.T. 17.07.1964 / 506. R.G. 29, 30, 31.07.1964-01.08.1964 / 11766-11779.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, K.T. 31.05.2006 / 5510. R.G. 16.06.2006 / 26200.
• SPSS Inc (1999). SPSS Trends 10.0, (Chicago: SPSS Inc.).
• Şen, A. (2004). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminin Mevcut Sorunları ve Sistemin Sağlıklı Gelişimine Yönelik Çözüm Önerileri. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 275. 96 - 104.
• Türkdoğan, A. ve Apak, Y. (2011). Bireysel Emeklilik Sisteminin Gelir Vergisi Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Yargı Kararı. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 353. 84 - 88.
• Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişikliği Yapılması Hakkında Kanun, K.T. 18.01.2017 / 6770. RG. 27.01.2011 / 29961.
• Uğurlu, U. (2011). Bireysel Emeklilikte Stopaj Matrahına Danıştay Dur Dedi, Gözler Şimdi Maliyede. Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. Sayı 90. 73 - 78.
• Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu, K.T. 08.06.1959 / 7338. R.G. 15.06.1959 / 10231.
• Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, K.T.6728 / 15.07. 2016. R.G. 09.08.2016 / 29796.