Entrance of Shi'ism to Indian Geography

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 32 - 51, 30.06.2020

Gülşen Yağir Ahmetoğlu , Şahin Ahmetoğlu

Öz

The entrance of Islam to the Indian Geography dates back to the first years of hejira. Muslims organized many expeditions to the region, thus the region entered the process of Islamization. With the advent of Islam, political balances changed in the Indian Geography and some differences occurred in the religious and cultural fields.
As for History of Sects, it is seen that there are many different schools of thought in the region. It can be said that these schools in the Indian Geography show different trends. Many claims have been made about the entry and spread of Shiite, which is the main subject of our study. At the center of these allegations, there are rumors about the expeditions to the region during the Ali period, the people known as the supporters of Ali who emigrated to the region, and the Ali’s sons who went to the India region due to the oppression and persecution of the Hashimis during the Umayyads and the Abbasids.
In the article, it was tried to objectively evaluate when and how the Zaydiyya, Ismailisim, Qarmatism and Isnâ ‘Asharî Shî’is, which are Shiites and their subordinates entered the region and also to which regions they spread.

Anahtar Kelimeler

Indian Geography, India, Islam, Shiism, Zaydiyya, Ismailism, Isnâ ‘Asharî Shî’is

Şiîliğin Hint Coğrafyasına Girişi

Öz

Hint coğrafyasına İslâm’ın girişi hicretin ilk yıllarına kadar uzanmaktadır. İlk asırlardan itibaren Müslümanlar bölgeye çok sayıda sefer düzenlemiş, böylece bölgenin İslâmlaşma süreci hızlanmıştır. İslâm’ın gelişi ile birlikte Hint coğrafyasında siyasî dengeler değişmiş, dinî ve kültürel alanda birtakım farklılıklar meydana gelmiştir. Mezhepler Tarihi açısından bakıldığında ise bölgede çok sayıda farklı düşünce ekollerinin yer aldığı görülmektedir. Hint coğrafyasındaki bu ekollerin farklı eğilimler gösterdiği söylenebilir. Çalışmamızın asıl konusu olan Şiîliğin bölgeye girişi ve yayılışı ile ilgili birçok iddia öne sürülmüştür. Bu iddiaların merkezinde Hz. Ali döneminde bölgeye seferler düzenlenmesi, Hz. Ali taraftarları olarak bilinen kişilerin bölgeye göç etmiş olmaları, ayrıca Emevîler ve Abbasîler döneminde Hâşimîlere yapılan baskı ve zulümlerden dolayı Hint bölgesine giden Ali oğulları ile ilgili rivayetler yer almaktadır. Makalede Şiîlik ve alt kolları olan Zeydiyye, İsmâilîyye, Karmatîlik ve İsnâaşeriyye’nin bölgeye ne zaman ve nasıl girdikleri, aynı zamanda hangi bölgelere yayıldıkları bilimsel verilere dayandırılarak objektif bir şekilde değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hint Coğrafyası, Hindistan, İslam, Şiilik, Zeydiyye, İsmailiyye, İsnaaşeriyye

Kaynakça

• Ahmad Nizami, Khaliq. “Gucerât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 171-172. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Ahmad Nizami, Khaliq. “Hindistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 85-92. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Ahmad, Aziz. Studies in Islamic Culture in The Indian Environment. London, 1964.
• Ahmed, S. M. Islam in India and the Middle East. Allahabad: Abbas Manzil Library, 1955.
• Ali b. Hamid Ebî Bekr Kûfî. Fethnâme ma’rûf be Çeçnâme. thk. Ömer b. Muhammed Davudpute. Haydarabad-Dekken, 1358/1979.
• Ansari, A.S Bazmee. “Deybül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9: 262. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Aslani, Muhtar. Tarih-i Peydâyiş-i Teşeyyü’ ve Coğrafyâ-yı ân der Karn-i Evvel-i Hicri. Kum, 1383.
• Asrar, Ahmed. “Hint Alt Kıtası”. Günümüz Dünyasında Müslüman Azınlıklar III. Kutlu Doğum İlmi Toplantısı, İstanbul: İSAM Yayınları, 1998, 287-300.
• Avcu, Ali. Karmatîliğin Doğuşu ve Gelişim Süreci. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Bayur, Y. Hikmet. Hindistan Tarihi. 3 Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1987.
• Bekrî, Seyyid Muhammed Ma’sum. Târih-i Ma’sumi (Târih-i Sind). thk. Ömer b. Muhammed Davutpute. Bombay 1938: Tahran, Esatir Yayınları, 1382/2003.
• el-Belâzurî Fütûhu’l-Buldân. çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
• el-Belâzurî, el-İmam Ebi’l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Cebbâr. Fütûhu’l-Buldân. Beyrut: Müessisetü’l-Maârif, 1407/1987.
• Birışık, Abdülhamit. “Hint Alt Kıtası’nın İslâmi Tarihi”. Sabah Ülkesi: Üç Aylık Kültür- Sanat ve Felsefe Dergisi 39 (Nisan 2014), 18-23.
• Birışık, Abdülhamit. “Hint Alt-Kıtasında İslâm Araştırmalarının Dünü Bugünü: Kurumlar, İlmî Faaliyetler, Şahıslar, Eserler”. Divan İlmi Araştırmalar 2/17 (2004), 1-62.
• el-Bîrûnî, Ebü’r-Reyhân Muhammed b. Ahmed. Tahkîku mâ li’l-Hind. Dekken: Matbu’atu Dâireti’l-Maârifi’l-Osmâniyye, 1377/1958.
• Bokuleva, Bota vd. “Türk Kültürünün Hindistan Uygarlığına Etkisi”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 12/1 (Yaz 2012), 441-454.
• Caferiyan, Resul. Tarih-i Teşeyyü Der İran- Ez Ağâz tâ Tulu’i Devlet-i Safevî. Tahran: Neşr-i İlim, 1390/2011.
• Cûzcânî. Ṭabaḳât-ı Nâṣırî. çev. Afaf es-Seyyid Zeydan. Kahire, 2013.
• Cüveynî, Atâ’ Melik. Târîh-i Cühângüşâ-yi Cüveynî nşr. Mansur Servet, Tahran: Müessise-i İntişârât-ı Emîr Kebir, 1378/1999.
• Çakan, İsmail Lütfü. “Atıyye el-Avfî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4: 62-63. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Daftary, Farhad. “Emeviler Döneminde ve Abbasilerin İlk Dönemlerinde İran, Horasan Ve Mâverâünnehir’deki Mezhebi Ve Milliyetçi Hareketler”. çev. Mehmet Atalan. Kelam Araştırmaları 4/2 (2006), 139-158.
• Davûdî, Abdülmecid Nasırî. Teşeyyü Der Horasan. Meşhed: Astankuds Rızavî, 1378/1999.
• Demir, Habip. Horasan’da Şiilik: İran’da Şiiliğin Tarihsel Kökleri. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Ebü’l-Ferec İsfahânî. Makâtilü’t-Tâlibîn. thk. Seyid Ahmet Sakr. Beyrut: Müessisetü’l-A’lemî li’l-Matbuât, 1427/2006.
• Elemana, Nagehan. “Hint Müslümanlarının Düşünce Dünyasında Siyasal Çözüm Arayışları”. Tarihin Peşinde-Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14 (2015), 407- 436.
• Elliot, H. M. The History of India. London, 1869.
• Erkoçoğlu, Fatih. “Hindistan Notları”. İlahiyat Araştırmaları Dergisi 4 (2015), 169-198.
• Es’adî, Muhammed. “Evâmil-i Gösteriş-e İslâm ve Mezheb-i Ehl-i Beyt (as) der Şibh-i Kârre”. Faslname-i İmamet Pijuhi 2 (Tabestan 1390/2011), 158-187.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. “XIX. yüzyıl Sonlarında Hindistan (Mezhepler Tarihi Açısından Bir Bakış)”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1 (1983), 1-24.
• Gökalp, Yusuf. “Yemen’de İslâm Siyasi Düşüncesinin Şekillenmesinde Mezhep Faktörünün Etkisi”. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS) 2 (Ağustos 2016), 291-304.
• Gökalp, Yusuf. “Zeydiyye Mezhebinin Doğuşu, Teşekkül Süreci ve Tarihçesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 7/2 (01 Haziran 2007), 55-93.
• Gufrânî, Alî. “Maveraünnehir’de Şiiliğin Tarihi: Sâmânîlerin Çöküşünden Moğolların Gelişine Kadar (616-1219)”. çev. Şahin Ahmetoğlu. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (2015), 221-237.
• al-Hamdani, Abbas H. “The Beginnings of The Ismâ’îlî Da’wa in Northern India”. The Hamdani Institute of Islamic Studies, Surat. 8-16. Cairo: Sirovic Bookshop, 1956.
• Haydar Rıza, Zabıt. “Teşeyyu der Şibh-i Kârre-i Hind”. Pejuhişhâ-yi İctimâi 12 (1377/1998), 82-102.
• Hollister, John Norman. The Shi’a Of India. London: Luzac and Company Ltd., 1953.
• Hüseyin, Ebrâr. “Hükumethâ-yi İsmâilîyye Der Şibh-i Kârre Hind tâ Karn-ı Dehhom”. Tulu’ 8/27 (1388/2009), 107-130.
• İbn Havkal. el-Mesâlik. Beyrut: Daru’l-Mektebeti’l-Hayat, 1399.
• İbn Hurdâzbih. el-Mesâlik ve’l-Memâlik. çev. M. Jan de Goeje. Beyrut: Dâru Sâdır-Leiden Briil Matbaası, ts.
• İbnü’l-Esîr. el-Kâmil fi’t-târih. Beyrut, 1399.
• İbnü’l-Esîr. el-Kâmil fi’t-târih. çev. Abdülkerim Özaydın. İstanbul: Bahar Yayınları, 2014.
• M. Urzugâni, Kurbanali. Berresî-yi Rişehâ-yi Teşeyyü’der Afganistan. Kum: Mecme’ Cihân-ı Şiâsinâsî, 1390/2011.
• MacLean, Derryl N. Religion and Society in Arab Sind. McGill University Montreal, Quebec: Institute of Islamic Studies, 1984.
• Makdîsî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. Ahsenü’t-Tekâsim fî Ma’rifeti’l-Ekâlim. Kahire: Mektebetu Medbûlî, 1411/1991.
• Mas’ûdî. Mürûcü’z-zeheb “Meadows of Gold And Mines of Gems”. çev. Aloys Sprenger. 5 Cilt. London, The Oriental Translation Fund of Great Britain and İreland, 1841.
• Merçil, Erdoğan. “Mahmûd-ı Gaznevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 362-365. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Misbahzade, Muhammed Bâkır. Şiîyan-e Afganistan: Goruhha ve Giruftariha. Kabil: İntişârât-ı Said, 1393/2014.
• Momen, Moojan. An Introduction to Shi’i İslam: The History and Doctrines of Twelver Shi’ism. New Haven and London: Yale University Press, 1985.
• Muhammed Kâsım Hindûşâh b. Gulâm Alî el-Esterâbâdî. Tarih-i Firişte ez Âğaz ta Bâbür. ed. Muhammed Rıza Nasiri. İsfahan: Merkez-i Tahkikat-ı Rayane-i Gaime-i İsfahan, ts.
• Nanji, Azim. The Nizari İsma’ili Tradition. New York: Caravan Books, 1978.
• Onat, Hasan. Emevîler Dönemi Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiîliği. 2. Basım. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
• Özaydın, Abdülkerim. “Ömer b. Hafs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34: 63-64. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Özcan, Azmi. “Hindistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 75-81. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Özcan, Azmi. “Mültan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 548-549. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Özcan, Azmi. “Sind”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37: 241-247. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Öztuna, Yılmaz. İslâm Devletleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1989.
• Rizvi, Saiyid Athar Abbas. A Socio-Intellectual History of the Isnâ ’Ashari Shi’is in India. 2 Cilt. Australia: Ma’rifat Publishing House, 1986.
• Schimmel, Anne Marie. “Islamic Literatures of India”. A History of Indian Literature. Germany: Otto Harrassowitz, 1973.
• Sıddıqui, Iqtidar Husain. “Gurlular”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 207-211. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-Rusûl ve’l-Mülûk. Mısır, ty.
• Tan, Muzaffer. “Erken Dönem İsmâilîlik ve Temel Görüşleri”. Ekev Akademi Dergisi 13:39 (Bahar 2009). 73-86.
• Titus, Murray T. Islam in India and Pakistan. Calcutta/India: Y.M.C.A. Publishing House, II. Baskı, 1959.
• el-U’tbî, Ebu’n-Nasr Muhammed b. Abdilcebbar. Tarih-i Yemînî. çev. Ebu’ş-Şeref Nasih b. Zafer b. Sa’d Monşi Curfâdegânî. thk. Ali Kavîm. Tahran: Ketabfuruşi-i İbn Sina-Haver, 1334.
• Ünal, İsmail Hakkı. “Hukeym b. Cebele”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 313. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Üremiş, Ali. “Sind’de İslâm Fetihleri I”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 37 (2017). 477-488.
• Y. Friedmann. “Studies in Memory of Gaston Wiet”. A contribution to the early of Islam in India. ed. Miriam Rosen-Ayalon. Jerusalem: Institute of Asian and African Studies the Hebrew University of Jerusalem, 1977. 309-333.
• el-Ya‘kūbî, Ahmed b. Ebu Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb İbn Vâdıh. Târîḫu’l-Yaʿḳūbî. 2 Cilt. Necef: Manşurati’l- Mektebeti’l- Haydarabad, 1964/1384.
• Yâri, Siyavuş. “Gosteriş-i Nufuz-ı Din-i İslâm der Şibhi Kârre-i Hind ez Karn-ı Evvel tâ Pencom h. k.” Pijûhiş-i Tarihi Danişgah-i İsfahan Danişkede-i Edebiyat ve Ulum-i İnsani 1 (Bahar 1388), 129-142.
• Yezdânî, Hüseyin Ali. Difa’i Hazarehâ ez İstiklal ve Tamamiyeti arz-ı Afganistan. Kum: İntişârât-ı İhsânî, 1372/1993.