DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1 - 21, 11.10.2018

İbrahim Çütçü , Enez Kan

Öz

Doğrudan yabancı sermaye
yatırımları, yatırım yapılan ülkeye ciddi anlamda ekonomik ve sosyal fayda
sağlamaktadır. Yani o ülke için, istidam artışı, doğal kaynakların etkin
kullanılması, bilgi gelişimi, dış ticaret açığının azaltılması, ekonomik büyüme
gibi birçok makroekonomik gelişmeye katkıda bulunmaktadır. Doğrudan yabancı
sermaye yatırımı, yatırımı yapan ülke açısından ise, yeni pazar elde etme,
hammadde kaynaklarına yakınlık ve ucuz girdi sağlama gibi avantajlar
sunmaktadır. Çalışmada doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile bu yatırımların
temel belirleyicileri olan kişi başına düşen gelir,
dışa açıklık oranı, işgücü maliyetleri ve enflasyon oranı arasındaki ilişki
ekonometrik testler ile analiz edilmektedir. Analizler sonucu elde edilen
bulgulara göre; Engle-Granger eşbütünleşme testine göre değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunmaktadır. FMOLS katsayı
tahmincisine göre enflasyon
ve işgücü maliyeti doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını negatif yönde
etkilerken kişi başına düşen gelir pozitif yönde etkilemektedir. Toda-Yamamoto
nedensellik testi sonuçlarına göre ise dışa açıklık oranından doğrudan yabancı sermaye
yatırımlarına doğru tek yönlü Toda ve Yamamoto nedensellik ilişkisi
bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Doğrudan yabancı sermaye yatırımı, dışa açıklık, , enflasyon

Factors Influencing Foreign Direct Investment : The Case of Turkey

Öz

Direct foreign capital
investments provide significant economic and social benefits to the investing
country. In other words, for that country, it contributes to many macroeconomic
developments such as the increase in demand, the efficient use of natural
resources, the development of knowledge, the reduction of foreign trade
deficit, and economic growth. Direct foreign capital investment offers
advantages such as obtaining new market, proximity to raw material resources
and providing cheap input for the country making the investment. The
relationship between direct foreign capital investments in labor and the main
determinants of these investments, namely per capita income, openness ratio,
labor costs and inflation rate, is analyzed by econometric tests. According to
the findings obtained after the analyzes; According to the Engle-Granger
cointegration test, there is a long-run relationship between variables.
According to the FMOLS coefficient estimate, inflation and labor cost affect
foreign direct investment in the negative direction while per capita income
affects the positive direction. According to the results of the Toda-Yamamoto
causality test, one-way Toda and Yamamoto causality relationship exists from
the openness to the direct foreign capital investments.

Anahtar Kelimeler

Foreign direct investment, openness, inflation

Kaynakça

• ALTINTAŞ, H. (2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi ve Dış Ticaret Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1996-2007. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 64-2.
• ALAGÖZ, M, ERDOĞAN, S ve TOPALLI, N. (2008). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi 1992-2007. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(1):79-89.
• ALICI AKGÜÇ, A. ve UCAL, M.Ş. (2003), “ Foreign Direct Invesment, Export and Output Growth of Turkey: Causality Analysis”, Paper to be presented at the European Trade Study Group(ETSG) Fifth Annual Conference, Universidad Carlos III de Madrid, 11‐13 September 2003.
• ANBAR, A. ve SULEYMANLI, J. (2016).‘’Azerbaycan’da Doğrudan Yabancı Yatırımları Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama’’, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, Sayı 57.
• BARIŞIK, S. VE DEMİRCİOĞLU, E. (2006). Türkiye’de döviz kuru rejimi, konvertibilite, ihracat-ithalat ilişkisi (1980-2001). ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 71-84.
• BEVAN, A.A. ve ESTRİN, S. (2004), “The Determinants of Foreign Direct Investment into European Transiti¬on Economies”, Journal of Comparative Economics, Vol.32, 775-787.
• BOSWORTH, B. P., COLLİNS, S. M. and REİNHART, C. M. (1999). Capital Flows to Developing Economies: Implications for Saving and Investment. Brookings Papers on Economic Activity, 1999(1), 143-180.
• BÜYÜKŞALVARCI, A.(2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Bankacılık Sektörü Örneği (1990–2005). Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• BASU, P., C.CHAKRABORTY ve REAGLE, D. (2003). Liberalization, FDI and Growth in Developing Countries: A Panel Cointegration Approach”, Economic Inquiry, 41(3), 510‐516.
• BOSWORTH, B. ve COLLİNS, S. M. (1999). Capital Flows to Developing Economies: Implications for Saving and Invesment. Brookings Papers on Economic Activity,1, 143‐169.
• CANDEMİR, A. (2009). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler. Ege Akademik Bakış 9 (2) 659-675.
• CARKOVİC, M. ve LEVİNE, R. (2002), Does Foreign Direct Invesment Accelerate Growth. Financial Globazation: A Blessing or a Curse, World Bank Conference.
• CHOE, J. I. (2003). “ Do Foreign Direct Invesment and Gross Domestic Invesment Promote Economic Growth?” , Rewiev of Development Economics, 7(1), 44‐57.
• CARSTENSEN, K.,ve FARİD, T., (2003). Foreign Direct In¬vestment in Central and Eastern European Count¬ries: A Dynamic Panel Analysis. Kiel Institute for World Economics, Kiel Working Paper, No. 1143.
• ÇİNKO, L. (2009). Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerinin Makroekonomik Etkileri. Marmara Üniversitesi İ.İ..B.F. Dergisi, 16(1).
• DEMİREL, O. (2006). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Ekonomik Büyümeye Etkileri ve Türkiye Uygulaması. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DICKEY, D. A. and FULLER, W. A. (1981). Likelihood Ratio statistics For Autoregressive Time Series with A Unit Root. Econometrica, Vol:49, No:4, pp. 1057-1072.
• EKİNCİ, A. (2011). Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme ve İstihdama Etkisi: Türkiye Uygulaması 1980-2010. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ekim, 2011, 6(2), 71-96.
• ENGLE, R.F. ve GRANGER, C. W. J. (1987). Co-integration and error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
• GÜNGÖR, B. (2002), “Gelişmekte olan Ülkelerde Uygulanan Yabancı Direkt Sermaye Politikaları”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Kasım, s.62–78.
• HARRİS, R. ve FULLER, R.(2003). Applied Time Series ModellingandForecasting. John Wiley&SonsLtd, England.
• JOHANSEN, S. ve JUSELİUS, K. (1992). Testing structural hypotheses in a multivariate cointegration analysis of the ppp and uip for U.K. Journal of Econometrics, 53, 211-244.
• KHACHOO, Q., ve KHAN, M. I. (2012). Determinants of FDI Inflows to Developing Countries: A Panel Data Analysis. Munich Personal Repec Archive, MPRA Paper No. 37278.
• KAR M. ve TATLISÖZ F. (2008).Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. KMU İİBF Dergisi Yıl:10 Sayı:14 (12).
• KARAGÖZ, K. (2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1970 –2005. Journal of Yasar University, 2(8), 927-948.
• KARİMİ, M. S. ve YUSOP, Z. (2009). FDI and Economic Growth in Malaysia, Munich Personal Repec Archive Paper No.14999.
• KESKİN, N. (2008). Finansal Serbestleşme Sürecinde Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Makroekonomik Etkileri: Türkiye Örneği. Basılmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KIRAN, B. (2007). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile Kısa ve Uzun Vadeli Sermaye Hareketleri İlişkisi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 2007, Cilt XXII, Sayı 1.
• KIZILGÖL, Ö. VE ERBAYKAL, E. (2008). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi: Bir nedensellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-360.
• KOÇTÜRK, O.M. ve EKER, M. (2012). Dünya’da ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Çok Uluslu Şirketlerin Gelişimi. Tarım Ekonomisi Dergisi 18(1), 35-42.
• KUTAN, A. M. & VUKSİC, G. (2007). Foreign direct investment and export performance: Empirical evidence. Comparative Economic Studies, 49, 430–445.
• NUNNENKAMP, P. (2002). Determinants of FDI in Developing Countries: Has Globalization Changed the Rules of the Game. Kiel Working Paper, No.1122, 1–44.
• PHILLIPS, P. C.B. and PERRON, P. (1988), Testing for A Unit Root in time Series Regression. Biometrika, Vol:75, No:2, pp. 335-346. RANJAN, V. ve AGRAVAL, G. (2011). FDI Inflow Deter¬minants in BRIC Countries: A Panel Data Analy¬sis. International Business Research, Vol. 4, No. 4, 255-263.
• SEVÜKTEKİN, M. ve ÇINAR, M. (2014). Ekonometrik zaman serileri analizi, Bursa: Dora Yayınları.
• SİCHEİ, M. M. ve KİNYONDO, G. (2012). Determinants of Foreign Direct Investment in Africa: A Panel Data Analysis. Global Journal of Management and Business Research, Vol. 12, No. 18, 84-97.
• VERGİL, H. ve AYAŞ, N. (2009). Doğrudan Yabancı Yatırımların İstihdam Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği. İktisat, İşletme ve Finans, 24(275).
• KIZILGÖL, Ö. ve ERBAYKAL, E. (2008). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi: Bir nedensellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-360.
• VERNON, R. (1966). International Investment and In¬ternational Trade in the Product Cycle. The Quar¬terly Journal of Economics, Vol. 80, No.2, 190-207.
• YILANCI, V. (2009). Fisher hipotezinin Türkiye için sınanması: Doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 205-213.
• YILMAZ, M. (2008). Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YILMAZER, M. (2010). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Deneme. Celal Bayar Üniversitesi SBE Dergisi, 8 (1).