TÜRKİYE’DE DIŞ BORÇLARIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: YAPISAL KIRILMALI BİR ANALİZ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 4, 351 - 374, 05.12.2019

Hüseyin Uslu

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de dış borçların sürdürülebilirliği; 1970-2018
dönemi Toplam Dış Borçların GSYH’ye Oranı, Toplam Dış Stokunun İhracata Oranı,
Toplam Dış Servisinin GSYH’ye Oranı, Dış Borç Faiz Ödemelerinin İhracat
Gelirlerine Oranı, Toplam Dış Borç Servisinin Döviz Gelirlerine Oranı, Toplam
Uluslararası Rezervlerin Dış Borç Stokuna Oranı kriterleri (verileri)
kullanılarak araştırılmıştır. Yapılan ADF, PP, KPSS, Vogelsang ve Perron (1998)
ve Kapetanios (2005) yapısal kırılmalı birim kök testlerinde genel olarak Dış
Borç Faiz Ödemelerinin İhracat Gelirlerine Oranı serisinin durağan olduğu
görülmüş olup, bu kritere göre dış borçlar sürdürülebilirdir. Ancak diğer
kriterler için böyle bir uzlaşı söz konusu değildir. Hatta çoğu kritere göre
dış borçlar sürdürülemez çıkmıştır. Bu nedenle 1970-2018 döneminde Türkiye’de
dış borçların sürdürülebilir olmadığına karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Borçlar, Sürdürülebilirlik, Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi

SUSTAINABILITY OF THE EXTERNAL DEBTS IN TURKEY: AN ANALYSIS WITH STRUCTURAL BREAKS

Öz

In this study; the
sustainability of external debt in Turkey is investigated by using Ratio of
Total External Debt to GDP, Total External Debt Stock to Export Ratio, Total
External Debt Service to GDP Ratio, Ratio of External Debt Interest Payments to
Export Revenues, Ratio of Total External Debt Services to Foreign Exchange
Revenues, Ratio of Total International Reserves to External Debt Stock. In ADF,
PP, KPSS, Vogelsang and Perron (1998) and Kapetanios (2005) structural break
unit root tests, it is seen that the ratio of External Debt Interest Payments
to Export Revenues is generally stationary, and according to this criterion,
external debts are sustainable. However, there is no consensus for other criteria.
In fact, according to many criteria, external debts are unsustainable.
Therefore, it is decided external debts in Turkey are not sustainable in
1970-2018 period.

Anahtar Kelimeler

External Debts, Sustainability, Time Series Analysis with Structural Breaks

Kaynakça

• Altın, S. (2003) Türkiye ekonomisinin gelişimi açısından dış kaynakların değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Isparta İktisat Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Azgün, S. (2005). Dış borç sürdürülebilirliği ve Türkiye uygulaması. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Bayrak, H. C. (2016). Latin Amerika’nın Üç Büyük Ekonomisi ve Ekonomik Krizleri.ErişimTarihi:7Şubat2019,file:///C:/Users/pc/Desktop/%C3%87%C3%B6p/ Latin_Amerikanin_Uc_Buyuk_Ekonomisi_ve_E.pdf.
• Capistrán, C. & Ramos-Francia, M. (2009). Inflation Dynamics in Latin America. Contemporary Economic Policy, 27(3), 349-362.
• Çukurçayır, S. (2014). Türkiye Ekonomisinde Dış Borçların Sürdürülebilirliği: Eşbütünleşme Analizi. Sosyoekonomi Dergisi, 2, 9-32.
• Dağ, M. & Kızılkaya, F. (2018). Türkiye’de Dış Borçların Sürdürülebilirliği: Fourier Yaklaşımı ile Bir Uygulama. 1. Uluslararası GAP Sosyal Bilimler Kongresi, Şanlıurfa.
• Dikmen, N. (2012). Ekonometri Temel Kavramlar ve Uygulamalar. (2. Baskı). Bursa: Dora Yayınevi.
• Dünya Bankası (1990). A Strategy for managing debt, borrowing and transfer under macroeconomic adjustment: Turkey. Washington D. C.
• Eğilmez, M. (2009). Dış borç servisi. Radikal Gazetesi (29.12.2009). Erişim Tarihi: 3 Şubat 2019, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/mahfi-egilmez/dis-borc-servisi-971709/.
• Ermiş, G. (2014). Sovereign and external debt sustainability dynamics. Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Essayem,A. (2015). Is Tunisia’s external debt sustainable? A cointegration-based analysis. EAST-WEST Journal of Economics and Business, XVIII(2), 83-104.
• EVDS (2019). Dış Borçlar-Brüt (Hazine ve Maliye Bakanlığı)(Üç Aylık), Erişim Tarihi: 13 Şubat 2019, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket.
• Evgin, T. (2000). Dünden bugüne dış borçlarımız. Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Araştırma İnceleme Dizisi, No. 26, Ankara.
• Gujarati, D. N. & Porter, D. C. (2012). Temel Ekonometri. (Beşinci Basımdan Çeviri). Çevirenler: Şenesen, Ü. ve Şenesen, G. G., İstanbul: Literatür Yayınevi.
• Hakkio, C. & Rush, M. (1992. Is the Budget Deficit “Too Large?” Economic Inquiry, XXIX, 429-445.
• Husted, S. (1992). The emerging US current account deficit in the 1980s: a cointegration analysis. The Review of Economics and Statics, 74(1), 159-166.
• IMF (2018). Debt- and Reserve-Related Indicators of External Vulnerability. Erişim Tarihi: 13 Şubat 2019, https://www.imf.org/external/np/pdr/debtres/.
• IMF (2019). World Economic Outlook Database. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2019, https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/index.aspx.
• Jayme Jr, F. G. (2001). External debt sustainability: empirical evidence in Brazil. Texto Para Discussion Paper, No. 154.
• Kapetanios, G. (2005). Unit-Root Testing Against The Alternative Hypothesis of up to m Structural Breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123–133.
• Keynes, J. M. (1936). Genel Teori. Türkçesini Yayınlayan; Kalkedon Yayınları, İstanbul. (Türkçesinin Yayımlanma Tarihi: 2008).
• Kıran, B. (2012). The sustainability of Turkish external debt: evidence from fractionally integrated approach under structural breaks. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 25(1), 18-29.
• Kwiatkowski, D. , Phillips, P.C. B. , Schmidt, P. & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: how sure are we that the economic time series have a unit root? Journal of Econometrics, 54, 159-178.
• Llorca, M. (2017). External debt sustainability and vulnerabilities: evidence from a panel of 24 Asian countries and prospective analysis. ADBI Working Paper Series, No. 692.
• Mohamed, E. (2017). Sustainability of Sudan external debt up 2015 and beyond. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 79708.
• Oktar, S. & Yüksel, S. (2015). 1998 Yılında Rusya’da Yaşanan Bankacılık Krizi ve Öncü Göstergeleri. Marmara Üniversitesi, İ.İ.B. Dergisi, XXXVII (II), 327-340.
• Özatay, F. (2009). Finansal Krizler ve Türkiye. (1. Baskı). Doğan Kitap, İstanbul.
• Özkan, H. (2006). Dış borçların sürdürülebilirliği ve Türkiye örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Quintos, C.E. (1995). Sustainability of the deficit process with structural shifts. Journal of Business and Economic Statistics, 13, 409-417.
• Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica, 57(2), 1361-1401.
• Phillips, P.C. B & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Polat, M. A. (2018). Büyük Resesyon Sonrası Makro İhtiyati Politikalar: Türkiye Örneği. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Rosenstein-Rodan, P. N. (1943). Problems of industrialisation of Eastern and South-Eastern Europe. The Economic Journal, 53(210), 202-211.
• Sellavtzi, A. (2017). Türkiye'de dış borç sürdürülebilirliğinin yapısal kırılmalı birim kök testi ile analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, İktisat Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sevüktekin M. & Çınar, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi: Evievs Uygulamalı. Dora Yayınları, Bursa.
• Sheikh, M. R., Abbasi, M. N., Iqbal, S. & Masood, S. (2014). External Debt Sustainability Analysis: A Case of SAARC Countries. International Journal of Management Research and Emerging Sciences, 4(1), 27-46.
• Tarı, R. (2012). Ekonometri. (8. Baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınevi.
• TUİK (2019). Türkiye: Ekonomik ve Finansal Veriler. Erişim Tarihi: 13 Şubat 2019, http://www.tuik.gov.tr/arastirmaveprojeler/turcat/body/turcat_tr.html
• Uslu, H. (2018). Dış borç ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye uygulaması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Utkulu U. (1999). Is the Turkish external debt sustainable? Evidence from unit root testing. Yapı-Kredi Economic Review, 10(2), 55–65.
• Vogelsang, T. J. (1993). Unpublished Computer Program.
• Vogelsang, T. J. & Perron, P. (1998). Additional Test for unit root allowing for a break in the trend function at an unknown time. International Economic Review. 39, 1073–1100.
• World Bank (2019). Indicators, All indicators. Erişim Tarihi: 13 Şubat 2019, https://data.worldbank.org/indicator?tab=all.
• Yılancı, V. & Özcan, B. (2008). External Debt Sustainability of Turkey: A Nonlinear Approach. International Research Journal of Finance and Economics , 20, 91-98.
• Zaman, G. & Georgescu, G. (2015). Current and long run challen ges of Romania’s external debt sustainability. Emerging Markets Queries in Finance and Business, 32, 4-10.
• Zivot, E. & Andrews, D. (1992). Further Evidence on the great crash, the oilprice shock and the unit-root hypothesis. Journal of Business Economic Statistics, 10(3), 251-270.