Endüstri 4.0 Kapsamında Akıllı Fabrikalar ve Çalışma İlişkileri Üzerindeki Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 398 - 422, 28.09.2023

Hidayet Yılmaz Abidin Öncel

Öz

Bu çalışmada Endüstri 4.0’ın ve en önemli bileşenlerinden biri olan akıllı fabrikaların çalışma ilişkileri üzerindeki etkileri araştırılmaya çalışılmaktadır. Bu bağlamda özellikle otomasyonun gelişmesiyle bazı mesleklerin ortadan kaybolacağı ve bazı yeni mesleklerin ortaya çıkacağı beklenmektedir. Ayrıca bu sürecin, çalışma koşulları, mesleklerin dönüşümü, istihdam, işsizlik, sendikalaşma, ücretler ve gelir dağılımı üzerindeki etkileri başta olmak üzere çalışma ilişkilerini birçok yönden etkileyeceği görülmektedir. Dijitalleşmenin ve otomasyonun işgücü piyasalarında olumsuz etkiler oluşturmaması için; işgücünün niteliğini artırıcı eğitimlerin artırılması, iş hayatında ihtiyaç duyulacak mesleklere göre bir insan kaynakları planlamasının yapılması, ücretlerde yaşanacak düşüşlerin önüne geçilmesi ve ayrıca yeni üretim sürecinin gerektirdiği tüm yasal ve kurumsal düzenlemelerin yapılarak ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçilmesi önerilebilir. Bu bağlamda hükümetlere, sendikalara, sivil toplum örgütlerine ve bilim insanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Endüstri 4.0, Dijitalleşme, Akıllı Fabrikalar, Çalışma İlişkileri

Kaynakça

• AKIN, Ö. (2017), “Hızla Artan Endüstriyel Robotların Üretim Süreçlerinde Yarattığı Değişimler ve Türkiye İşgücü Piyasasında Yaratacağı Olası Etkilerin Değerlendirilmesi”, İş ve Hayat Dergisi, Cilt:3, Sayı:6, ss.42-71.
• AKKUŞÇU, H. İ., (2019), Endüstri 4.0’ın Çalışma Hayatına Etkisi: Bursa Örneği, Uludağ Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• ALÇIN, S. (2016), “Üretim İçin Yeni Bir İzlek: Sanayi 4.0, Journal of life Economics, Cilt:3, Sayı:2, ss.19-30.
• ARDİTO, L., PETRUZZELLİ, A. M., PANNİELLO, U., & GARAVELLİ, A. C. (2019), “Towards Industry 4.0’’, Business Process Management Journal, 25(2), ss. 323-346.
• ARKAN, Ö. (2018), Endüstri 4.0 Kavramı ve Endüstri 4.0 Dönüşümünün Üretim Maliyetlerine Etkisi Üzerine Bir Vaka Çalışması: Bebek Bezi Üretimi, İstanbul Arel Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• AYAN, B. (2020), Teknolojik ve Sosyo-Mekânsal Dönüşüm: Türkiye’de Akıllı Fabrikalar, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniver. SBE, Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir.
• AYDINBAŞ, G. ve ERDİNÇ, Z. (2023). “Endüstri 4.0 Yolunda Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Sakarya İktisat Dergisi, 12(2), ss.187-211. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sid/issue/78288/1253197.
• BARTODZİEJ, C. J. (2017), “The Concept İndustry 4.0’’, In The Concept İndustry 4.0, pp.27-50.
• BAYRAM, M., 2018, “Türkiye Bu Treni Kaçırmamalı. Endüstri 4.0 ya da X.X”, Güncel Boss, Şubat 2018, ss.64-74.
• ÇELİK, K., GÜLERYÜZ, S. & ÖZKÖSE, H. (2018), “4. Endüstri Devrimine Kuramsal Bakış”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(9), ss.86-95.
• DAVUTOĞLU, N. A. (2020), “Üçüncü ve Dördüncü Sanayi Devrimleri Arasındaki Temel ve Sistematik Farklılıkların Determinist Bir Yaklaşımla Analizi”, Management and Political Sciences Review, Cilt:2, Sayı:1, ss.176-194.
• DUMAN, E. (2021). Beyaz Eşya Sektörünün Endüstri 4.0’lı Geleceği, Bahçeşehir Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• ETÇİ, H. (2000), “2000 Sonrasında Türkiye’de Gerekçeleri ile Sendikal Kriz”, Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt:19, Sayı:43, ss.125-149.
• FORD, M. (2018). Robotların Yükselişi: Yapay Zekâ ve İşsiz Bir Gelecek Tehlikesi, Çev.: Cem Duran, Kronik Kitap, İstanbul.
• FREY, C.B. & OSBORNE, M. (2013), “The Future of Employment: How Susceptible are Jobs to Computerisation?”, https://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/downloads/academic/The_Future_of_Employment.pdf
• GARTNER G. (2022), Smart Factory, https://www.gartner.com/en/information-technology/glossary/smart-factory
• GEDİK, Y. (2021), “Endüstri 4.0 Teknolojilerinin ve Endüstri 4.0’ın Üretim ve Tedarik Zinciri Kapsamındaki Etkileri: Teorik Bir Çerçeve”, Journal of Emerging Economies and Policy, 6(1), ss.248-264. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1224225.
• GÖKTAŞ, Ş. Ç. (2021), Dijitalleşmenin Futbola Etkisi: Var (Video Assitant Referee) Uygulamasının %100 Futbol Programı Örneğinde İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• GRUBER, H. (2019), “Proposalsfor a Digital İndustrial Policy for Europe”, Telecommunications Policy, 43(2), pp.116-127.
• HAİPETER, T. (2020), “Digitalisation, Unions And Participation: The German Case Of İndustry 4.0”, Industrial Relations Journal, 51(3), pp.242-260.
• HOZDİC, E. (2015), “Smart Factory For Industry 4.0: A Revıew”, International Journal of Modern Manufacturing Technologies, 7(1), pp.2067–3604. https://www.akillifabrika.org/Endustri_4.0_ve_Sistem_Entegrasyonlari,cnt-6 (Erişim Tarihi: 02.08.2022).
• İÇTEN, T. ve BAL, G. (2017), “Artırılmış Gerçeklik Teknolojisi Üzerine Yapılan Akademik Çalışmaların İçerik Analizi”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(4), ss. 401-415.
• KILAVUZ, E. ve ERDEM, İ. (2019), “Dünyada Tarım 4.0 Uygulamaları ve Türk Tarımının Dönüşümü”, Social Sciences, 14(4), ss.133-157.
• KRUGMAN, P. (2012), “Robots and Robber Barons”, The Newyork Times, https://www.nytimes.com/2012/12/10/opinion/krugman-robots-and-robber-barons.html?searchResultPosition=1
• MABKHOT, M.M., AL-AHMARİ, A.M., SALAH, B., & ALKHALEFAH, H. (2018). “Requirements of the Smart Factory System: A Survey and Perspective”, Machines, 2(23). https://doi.org/10.3390/machines6020023
• MATOVCİKOVA, D. (2017), “Industry 4.0 as the Culprit of Unemployment”, 12th IWKM 2017, pp.12-13.
• MOKTADİR, M.A., ALİ, S.M., KUSİ-SARPONG, S., & SHAİKH, M.A.A. (2018). “Assessing Challenges for İmplementing Industry 4.0: Implications for Process Safety and Environmental Protection”, Process Safety and Environmental Protection, 117, pp.730-741.
• ÖZKIVANÇ, S. (2021), A Qualitative Analysis of İndustry 4.0 Technologiesin the Turkish Construction Sector, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi FBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• PENTİMONE, D. (2017), The Digital Revolution: Its Advantages and Disadvantages. https://fromdanielsdesk.com/2017/04/20/the-digital-revolution-its-advantages-and disadvantages/.
• SARAÇ, H. (2022). “Otomasyonun Yükselişi. Kitlesel İşsizlik mi? Yeni İstihdam mı? İşgücü Piyasasına Etkisine Dair Bir Değerlendirme”, Çalışma İlişkileri Dergisi, 13(2), ss. 55-76.
• SCHUMACHER, A., EROL, S. & SİHN, W. (2016). “A Maturity Model for Assessing Industry 4.0 Readiness and Maturity of Manufacturing Enterprises”, Procedia Cirp, 52(1), p.161-166.
• SCHWAB, K. (2017). the Fourth İndustrial Revolution, World Economic Forum.
• SHAH, K., PATEL, N., THAKKAR, J., & PATEL, C. (2022), “Exploring Applications of Blockchain Technology for Industry 4.0”, Materials Today: Proceedings, Cilt:62, Sayı:13, s.s.7238-7242.
• SOLMAZ, T. (2016), “Yeni İletişim Teknolojileri Bağlamında Medya Okuryazarlığı’’, Atatürk Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• ŞEKKELİ, Z. H. ve BAKAN, İ. (2018), “Akıllı Fabrikalar”, Journal of Life Economics, 5(4), Ekim 2018, ss.203-220. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/658649.
• ŞEKER, S. E. ve DİRİ, B. (2010), “Time ML and Turkish Temporal Logic”, International Conference of Artificial Intelligence, 10, pp.881-887.
• TAŞ, H. Y. (2018), “Dördüncü Sanayi Devrimi’nin (Endüstri 4.0) Çalışma Hayatına ve İstihdama Muhtemel Etkileri”, OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), ss.1817-1836. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/588712
• ÜNLÜ, F. ve ATİK, H. (2019), “Türkiye’deki İşletmelerin Endüstri 4.0’A Geçiş Performansı: Avrupa Birliği Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Ampirik Analiz”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, ss.431-463.
• VAROL, N. (2023), “Dijital dönüşüm ve yapay zekâ: muhasebenin ve denetimin geleceği”, Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(2), ss.162-184.
• WEF (World Economic Forum) (2018), “The Future Of Jobs Reports 2018”, http://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs_2018.pdf.
• WİSSKİRCHEN, G., BİACABE, B.T., BORMANN, U., MUNTZ, A., NİEHAUS, G., SOLER, G.J., & VON BRAUCHİTSCH, B. (2017), “Artificial Intelligence and Robotics and their Impact on the Workplace”, IBA Global Employment Institute, London.
• YALPA, Ö. (2020), Endüstri 4.0 ve Endüstri 4.0 Teknolojilerinin İşletme Fonksiyonları Üzerine Etkileri, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• YÜKSEKBİLGİLİ, Z. ve ÇEVİK, G. Z. (2018), “Endüstri 4.0 Bağlamında Türkiye’nin Yerine İlişkin Güncel ve Gelecek Eksenli Bir Analiz”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA), Cilt.3 Sayı.2, ss.422-436.
• YILDIZ, A. (2018), “Endüstri 4.0 ve Akıllı Fabrikalar”, Sakarya Üniversitesi FBE Dergisi, Cilt:22, Sayı:2, Sakarya, ss.546-556.