ORTA DOĞU ÜLKELERİNDE KADIN İSTİHDAMI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 89 - 109, 31.08.2024

Osman Demir , Seda Arslan

Öz

Fosil yakıtların zamanla tükenecek olması Orta Doğu ülkelerinin uzun vadeli gelişimi için ciddi risk oluşturmaktadır. Çalışma çağı nüfusun yaklaşık yarısını kadınlar oluşturduğu halde bölge ülkelerinde kadın istihdamının çok düşük olması işgücünün önemli bir kısmının atıl kaldığını göstermektedir. Çalışmada 2000-2021 dönemi Orta Doğu ülkelerinde kadın istihdamı / toplam istihdam, erkek istihdamı / toplam istihdam, gayrisafi sermaye stoku / GSYH ve ticari açıklık oranı bağımsız değişken, SGP ile kişi başına GSYH bağımlı değişken kabul edilmiş, aralarındaki ilişki panel veri analizi ile test edilmiştir. Kadın istihdamı / toplam istihdam ve gayrisafi sermaye stoku / GSYH oranlarının SGP ile kişi başına GSYH’yi artırdığı, erkek istihdamı / toplam istihdam ve ticari açıklık oranlarının SGP ile kişi başına GSYH’yi azalttığı tespit edilmiştir. Kadınların çalışma hayatında daha çok rol almaları için kız çocukların eğitimine özel önem verilmesi, kadınların çalışmayı tercih edecekleri fırsatların oluşturulması, cinsiyetler arası ücret çarpıklığının giderilmesi, gerekli yasal kurumsal düzenlemelerin yapılması, kültürel dönüşümün desteklenmesi, işe alımların objektif ölçütlere göre yapılması, vasıfsız kadınların meslek edinmeleri için meslek edindirme kursları açılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın İstihdamı, Büyüme, Panel Veri, Orta Doğu Ülkeleri.

Etik Beyan

Makalemizin yayın etiğine bağlı her türlü sorumluluğu yazarlar olarak tarafımıza aittir.

Kaynakça

• ALBAYRAK, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 105-126.
• AKDEMİR, S., DAVARCIOĞLU ÖZAKTAŞ, F. ve AKSOY, N. (2019). Türkiye’de ve Seçilmiş Ülkelerde Kadının İşgücü Piyasasındaki Yeri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (43), 184-202.
• ALTUZZARRA, A., GALVEZ-GALVEZ, C. ve GONZALES-FLORES, A. (2019). Economic Development and Female Labour Force Participation: The Case of Europen Union Countries. Sustainability, 11(7), 1962.
• ATASÜ TOPÇUOĞLU, R. (2012). Küreselleşme ve Üretimin Esnekleşmesi Sürecinde Kadın Emeği. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 12(44), 3-9.
• AVCİL, C. ve BEŞER, N. Ö. (2022). Seçilmiş Orta Doğu Ülkelerinde Kadın İstihdamı ve Kalkınma İlişkisi. Gülgün Çiğdem (Ed.), Multidisipliner Yaklaşımla İktisadi Kriz Olgusu, 1.Baskı, 37-50.
• AYDIN, B. (2020). İktisadi göstergelerin beklenen yaşam süresi üzerindeki etkileri: Panel veri analizi. İstanbul İktisat Dergisi, 70(1), 163-181.
• AYDIN, F. (2011). Kadın İstihdamının Rekabet Gücü ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye İle Rekabet Gücü En Yüksek Ülkelerin Karşılaştırılması. [Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BALOĞLU, Z. ve DİLEK, S. (2023). Environmental and Productivity Perceptions Affecting The Female Labour Force Participation Rate. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(28), 268-283.
• BAYRAÇ, H. N. & ÇEMREK, F. (2022). Orta Doğu Enerji Kaynaklarının Bölge Ülkelerinin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisinin Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 579-591.
• BİLİK, M. (2020). Kadınların İşgücüne Katılımında Gelir Etkisi: Türkiye Örneği. İzmir İktisat Dergisi, 35(2), 317-326.
• BOZKAYA, G. (2013). Kadınların İşgücüne Katılımını Belirleyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Analiz. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 69–89.
• BP (2023). https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/energy-outlook/natural-gas.html
• ÇAĞLAYAN-AKAY, E. (2021) "Ekonometrik Araştırma Makalesinin Yazılmasına İlişkin Notlar", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021 Sayı 42:Özel sayı 1, Denizli, ss.Ö63-Ö74.
• ÇOBAN, M. N. (2018). Demokrasinin Göstergelerinin Refah Üzerine Etkisi: AB Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi. [Doktora Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DEMİR, O. (2002). Durgun Durum Büyümeden İçsel Büyümeye, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 2002.
• DİKMEN, N. (2006). Eğitim ve Ekonomik Büyüme: Solow-Swan Modeli. Öneri Dergisi, 7(25), 199-207.
• DOLLAR, D. ve GATTI, R. (1999). Gender Inequality, Income, and Growth: Are Good Times Good For Women? Policy Research Report On Gender And Development Working Paper Series, No: 1.
• EREN, M. V. (2019). MENA Ülkelerinde Sektörel Kadın İstihdamı ve Kalkınma Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(4), 106–127.
• GÜNSOY, G. ve ÖZSOY, C. (2012). Türkiye’de Kadın İşgücü, Eğitim ve Büyüme İlişkisinin VAR Analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 49(568), 21–40.
• KARCIOĞLU, F. ve LEBLEBİCİ, Y. (2014). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: ‘Cam Tavan Sendromu’ Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 1-20.
• KLASEN, S. (2000). Does Gender Inequality Reduce Growth And Development? Evidence From Cross-Country Regressions. Sonderforschungsbereich 386: Analyse Diskreter Strukturen Discussion.
• KLASEN, S. ve LAMANNA, F. (2003). The Impact of Gender Inequality in Education and Employment on Economic Growth in The Middle East and North Africa. Background Paper for Gender and Development in The Middle East And North Africa, World Bank, Washington, DC, USA.
• KLASEN, S. ve LAMANNA, F. (2009). The Impact Of Gender Inequality In Education And Employment On Economic Growth: New Evidence For A Panel Of Countries. Feminist Economics, 91–132.
• KOÇ, P. ve İZGİ ŞAHPAZ, K. (2020). Kadınların İşgücüne Katılım Oranlarını Belirleyen Faktörlerin Tespitine Yönelik Bölgesel Bir Araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 503-524.
• KORKMAZ, M. ve DİLBAZ ALACAHAN, N. (2013). Türkiye'de Formel Piyasaya Yönelmede Kadın İşgücü Arzı ve GSYH Etkileri: Ampirik Bir Çalışma. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 887-900.
• KUTLUAY ŞAHİN, D. (2022). Kadın İstihdamının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 8(2), 277-288.
• KORKMAZ, Ö. (2016). Kadınların İşgücüne Katılma Eğilimleri: Türkiye Örneği. TİSK Akademi, 11(22), 300-329.
• KOŞAR TAŞ, Ç. (2021). Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Sosyal Kurumlar ve Cinsiyet Endeksi Temelinde İncelenmesi: Türkiye’nin AB Üyesi Ülkeler ile Bazı Orta Doğu Ülkelerine Göre Durumu. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültei Dergisi, 60, 167-187.
• LECHMAN, E. ve KAUR, H. (2015). Economic Growth And Female Labor Force Participation–Verifying The U-Feminization Hypothesis. New Evidence For 162 Countries Over The Period 1990-2012. Economics and Sociology, 8(1), 246-257.
• LUCAS, R. E. (1988), “On the Mechanics of Economic Development”, Journal of Monetary Economics, 22, North-Holland; 3-42.
• LUCI, A. (2009). Female Labour Market Participation And Economic Growth. International Journal Of Innovation And Sustainable Development, 97–108.
• MAKOWSKI, D., BEN SHACHAR, M.S. ve LUDECKE, D. (2019). BayestetR: Describing Effects and Their Uncertainty. Existence and Signifinance Within The Bayesian Framework. Journal of Open Source Software, 4(40), 1541.
• NCUBE, M., ANYANWU, J. C., ve HAUSKEN, K. (2014). Inequality, Economic Growth and Poverty in the Middle East and North Africa (MENA). African Development Review, 26(3), 435–453.
• OĞUZ, S. ve YAŞAR DİNÇER, F. C. (2021). Oecd ülkelerinde eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 17(1), 47-62. https://doi.org/10.17130/ijmeb.776845
• OPEC (2023). https://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm
• ÖZEY, R. (2019). Orta Doğu’nun Jeopolitiği. Pegem Akademi.
• PAYNE, M. (1997). Modern Socialy Work Theory, Second Edition. Chicago: Lyceum Books.
• RIVERA-BATIZ, L. A. ve ROMER, P. M. (1991a), “International Trade with Endogenous Technological Change”, European Economic Review, North Holland, 35 (1991); 971-1004.
• RIVERA-BATIZ, L. A. ve ROMER, P. M. (1991b), “Economic Integration and Endogenous Growth”, The Quarterly Journal of Economics, May 1991; 531-55.
• ROBINSON, J. (2005). Female Labor Force Participation in the Middle East and North Africa. Wharton Research Scholars. No:28.
• ROMER, D. (1996), Advanced Macroeconomics, The McGraw-Hill Companies, Inc.
• ROMER, P. M. (1986), “Increasing Returns and Long-Run Growth”, Journal of Political Economy, 94(5); 1002-37.
• ROMER, P. M. (1990), “Endogenous Technological Change”, Journal of Political Economy, 98-5, Sp. Issue; S71-S102.
• SAJID, S., ABDULLAH, N. ve CHİK, A. R. (2020). Infrastructure Index and Female Labor Force Participation in Devoloping-8 Countries: A Demand Side Approach. Hamdard lslamicus, 43(2), 1055-1081.
• SEGUINO, S. (2000). Gender Inequality and Economic Growth: A Cross-Country Analysis. World Development, 28(7), 1211-1230.
• SIAH, A. ve LEE, G. H. Y. (2015). Female Labour Force Participation, Infant Mortality and Fertility in Malaysia. Journal of the Asia Pacific Economy, 20(4), 613–629.
• SOLOW, R. M. (1956), “A Contribution to the Theory of Economic Growth”, Quarterly Journal of Economics, 70; 65-94.
• TANSEL, A. (2002). Economic Development and Female Labour Force Participation in Turkey: Time–Series Evidence and Cross–Province Estimates. Papers in Economics, 01/05T, Economic Research Center, 1–31. Middle East Technical University.
• TAŞ, N. (2012). Ekonomik Değişkenlerin Panel Veri Analizi İle Çözümlenmesi, [Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TOPALOĞLU, E. E. (2018). Bankalarda finansal kırılganlığı etkileyen faktörlerin panel veri analizi ile belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1), 15-38.
• TÜTÜNCÜ, A. ve ZENGİN, H. (2020). E7 Ülkelerinde Kadın İstihdamı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 1-16.
• ULUSOY, R., YAZICI, E. & ALTUN, İ. (2017). Petrol Fiyatlarında Yaşanan Belirsizlik ve Orta Doğu’da Sürdürülebilir Büyüme: Orta Doğu Ekonomilerinin Çeşitlendirilmesi. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 31-45.
• WORLD BANK (2023a). https://data.worldbank.org/indicator/SL.EMP.TOTL.SP.MA.ZS?end=2020&locations=XM-XP-XD-IL-BH-OM-AE-QA-LB-KW-JO-IQ-SA-EG-IR-TR&start=2000
• WORLD BANK (2023b). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG?locations=OE-XD-XP-XM