KUR’ÂN’IN HARFÎ VE TEFSİRÎ TERCÜMESİ -Bakara 183-187 Âyetleri Örneğinde Bir Mukayese

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 145 - 175, 01.12.2016

Muhammed Şerif Kahraman

Öz

Henüz Hz. Peygamber döneminde dahi Kur’ân’ı anlama sorunu ile karşılaşıldığı vakidir. Bu husus, ashâbın Arapçayı bilmemesinin değil, ilâhî hitabın Hz. Peygamber tarafından tebyîn edilmesi gerektiğinin zorunlu bir
sonucuydu. Hz. Peygamber, sahâbenin anlamada güçlük çektiği yerleri, yine
Kur’ân’ın kendisiyle veya kendi sözleriyle açıklamış, tefsir etmiş, bir nevi
onlara tercüme yapmıştır. Arap olmayanların İslâm dinine girmeleriyle birlikte, ilâhî hitabın Arapça bilmeyenler tarafından anlaşılamaması sorunu
tezahür etmiştir. Bu problem, ya acemin Arapça öğrenmesi veya Kur’ân’ın
acem diline çevrilmesi yoluyla aşılmaya çalışılmıştır. Motamot bir Kur’ân
çevirisi, lafzî kaygıların güdüldüğü bir Kur’ân tercümesi Kur’ân’ın ruhunu
yansıtamayacağı gibi, yüzeysel okumadan kaynaklanan türlü problemlere sebep olacaktır. O halde, Arapça bilmeyenler için çevrilmesi gerekenin
Kur’ân’ın mefhumu olduğu söylenebilir. Bu da lafzî çeviriyle değil, tefsirî
tercümeyle mümkün görünmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Tercüme, Lafzî Çeviri, Tefsirî Tercüme, Meâl

Kaynakça

• Altuntaş, Halil, Şahin, Muzaffer, Kur’ân-ı Kerim Meali, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2010. Allûş, Celaleddin b. et-Tâhir, Ahkâmu Tercemeti’l-Kur’ân, Dâru İbn Hazm, Beyrut 2008. Arslan, Gıyasettin, Türkçe Kur’ân Meâllerinde Kaynak Dilin Egemenliği Sorunu, (Kur’ân Mealleri Sempozyumu), DİB Yayınları, Ankara 2010. Atasoy, İhsan, vd., Kur’ân-ı Kerim’in Türkçe Meâli, Nesil Yayınları, İstanbul 2015. Atay, Hüseyin, Kur’ân Türkçe Çeviri, Atay ve Atay Yayınları, Ankara 2007. Aydar, Hidayet, Kur’ân-ı Kerim’in Tercümesi Meselesi, Yeni Zamanlar Yayınları, İstanbul 2014. Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Hadisevi Yayınları, İstanbul 2006. Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’ân-ı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi, Bilmen Yayınevi, İstanbul, ts. Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl, Sahîhu’l-Buhârî, (thk. Mustafa Dîb el-Bugâ), Dâru İbni Kesîr, Dımeşk 1993. Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Fecr Yayınevi, Ankara 2005. _____, ü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2013. Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammad el-Farabî, Tâcu’l-Luga ve Sahâhu’l-Arabiyye el-Müsemmâ es-Sıhâh, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1999. Çıbıklı, Süleyman Recep, Söz Sanatları Açısından Meâl Problemleri, Eskişehir Os-mangazi Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir 2014. Dehhudâ, Ali Ekber, Lügatname Dehhuda, Merkez-i Tahkîkât Râyâneyi Kâimiye, İsfahan, ts. Demirci, Muhsin, Kur’ân Tarihi, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2014. Durmuş, Zülfikar, Kur’ân’ın Türkçe Tercümeleri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2007. Bugâ, Mustafa Dîb, Mistu, Muhyiddin Dîb, el-Vâdıh fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’lKelimi’t-Tayyib, Dımeşk 1998. Elmalılı, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Matbaai Ebüzziya, İstanbul 1935. Ferâhîdî, Halil b. Ahmed, Kitabu’l-Ayn, thk: Abdulhamid Hindâvî, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003. Feyizli, Hasan Tahsin, Feyzü’l-Furkân Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meali, Server İletişim, İstanbul 2010. Feyruzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Ya’kub, el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetü’rRisale, Beyrut, 1994. Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Mukrî, el-Misbâhu’l-Munîr, Dâru’lHadîs, Kahire 2008. Gürbüz, Faruk, Kur’ân Ne Kadar Tercüme Edilebilir?, İnkişaf Dergisi, Sayı 5, Yıl 2, Ocak-Mart 2006, Samsun. Hamidullah, Muhammed, Aziz Kur’ân, (çev. Hatip, Abdulaziz; Kanık, Mahmut), Beyan Yayınları, İstanbul 2008. Karaman, Hayrettin, vd., Kur’ân-ı Kerim Açıklamalı Meali, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2006. Heyet, Kur’ân-ı Kerim ve Osmanlıca Muhtasar Meâli, Hayrat Neşriyat, Isparta 2012. Hüseyin, Muhammed Bahâuddîn, “Tercemetü’l-Kur’âni’l-Kerîm: Hukmuhâ ve Ârâu’l-Ulemâi Fîhâ”, el-Camiatü’l-İslâmiyyetü’l-Âlemiyye Çittagong, sayı 3, Aralık 2006. Itır, Nureddin, Ulûmu’l-Kur’âni’l-Kerîm, Matbaatü’s-Sabâh, Dımeşk 1993. İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ, Mu’cemu Mekâyîsi’l-Luga, Dâru’l-Cîl, Beyrut, ts. İbn Harb, Ebû Hayseme Züheyr en-Nesâî, Kitâbu’l-İlm, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut 1983. İbn Kesîr, İmâduddin Ebu’l-Fidâ İsmail el-Kuraşî ed-Dımeşkî, Tefsîru’l-Kur’âni’lAzîm, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1993. İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükrim el-Efrîkî el-Mısrî, Lisânu’l-Arab, Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, Beyrut 2005. İbrahim Mustafa, vd., el-Mu’cemu’l-Vasît, Çağrı Yayınları, İstanbul 1996. Kâlî, Ebû Ali İsmail b. Kasım el-Bağdadî, Kitâbu’l-Emâlî, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’lÂmme li’l-Kitâb, y.y., 1975. Karagöz, İsmail, Dinî Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2010. Kefevî, Ebu’l-Bekâ Eyyûb b. Musa el-Huseynî, el-Külliyat Mu’cemun fi’l-Mustalahât ve’l-Furûki’l-Lugaviyye, Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, Beyrut 1998. Kısa, Mahmut, Kısa Açıklamalı Kur’ân-ı Kerim Meali, Armağan Kitaplar, Konya 2013. Komisyon, Türkçe Sözlük, TDK, Ankara 2005. Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmi’ li Ahkâmi’lKur’ân, Dâru’l-Hadîs, Kahire 2007. Ma’lûf, Luis, el-Müncid, el-Mektebetü’l-Kâtolikiyye, Beyrut, ts. Müslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, Dâru Taybe, Riyad 2006. Mütercim Âsım Efendi, el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2014. Öztürk, Mustafa, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Meal ve Tefsirin Serencamı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2012. _____, Meal Kültürümüz, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2011. Sâbûnî, Muhammed Ali, et-Tibyân fî Ulûmi’l-Kur’ân, el-Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut 2014. Sevinçgül, Ömer, Gençler İçin Kur’ân Meâli, Carpe Diem Kitap, İstanbul 2013. Sifil, Ebubekir, Meal Sahiden Yeterli mi?,Milli Gazete, 14 Şubat 2011. Toptaş, Mahmut, Kur’ân-ı Kerim Türkçe Meali, Anadolu Gençlik Derneği, Ankara 2011. Yıldırım, Suat, Hz. Peygamber (s.a.v.)’in Kur’ân’ı Tefsiri, Diyanet İlmi Dergi Kur’ân Özel Sayısı. _____, Kur’ân-ı Hakim ve Açıklamalı Meali, Feza Gazetecilik, İstanbul 1998. Zebîdî, Muhibbuddin Ebû Feyz es-Seyyid Muhammed Murtaza el-Huseynî elVâsitî el-Hanefî, Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994. Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Mektebetü Mus’âb b. Umeyr el-İslâmiyye, y.y., 2004. Zürkânî, Muhammed Abdulazim, Menâhilu’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Daru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2010.