ŞİMDİKİ ZAMAN: KADIN KARAKTERLERİN FİLM MEKÂNLARINDAKİ TEMSİLİNİN FEMİNİST FİLM ELEŞTİRİSİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 131 - 164, 19.10.2018

Berceste Gülçin Özdemir

https://doi.org/10.32001/sinecine.471856

Cited By: 3

Öz

This study analyzes spaces within the scope of feminist film theories and examines how Belmin Söylemez, the director of Şimdiki Zaman, represents the main female characters to her audience. Şimdiki Zaman is considered to be provocative in the discourse of classical narrative cinema. Here, its status is analyzed by questioning the representation of female characters’ contradictory presence in public and private space in view of male-dominant modes of thinking. The qualities of narrative space that Mieke Bal described in Narratology: Introduction to the Theory of Narrative (1985) form the basis for this analysis. Feminist film examines the construction of male-dominant understanding by the use of codes of cinema. Space fact, a fact of narratology, allows one to argue the possibilities of making feminist counter cinema by showing how women represent a contradiction in public space/private space. Claire Johnston’s article “Feminist Cinema as Counter Cinema” (1973) provides the foundation for a feminist counter cinema.

Anahtar Kelimeler

Feminist film eleştirisi, Şimdiki Zaman, mekân, feminist karşı sinema, anlatı

Şimdiki Zaman: Analyzing Women Characters' Representation in Spaces Within the Scope of Feminist Film Criticism

Öz

Bu çalışmada Belmin Söylemez’in yönettiği Şimdiki Zaman filminin baş kadın karakterinin anlatıda temsil edildiği mekânlar incelenerek yönetmenin kadın karakterleri izleyiciye nasıl sunduğu tartışılmaktadır. Şimdiki Zaman, klasik anlatı sinemasının söylemlerini düşündürebilen bir anlatı olmasıyla ve kadın karakterlerin mekânlardaki temsilinde özel alan/kamusal alan karşıtlığına dair erkek egemen düşünce biçimlerini sorgulatması nedeniyle incelenmiştir. Bu minvalde, Mieke Bal’ın Narratology Introduction to the Theory of Narrative (1985) adlı kitabında açıkladığı, film anlatılarında oluşturulan mekânların nitelikleri incelemeye temel sağlamaktadır. Feminist film eleştirisi, sinemada kullanılan kodlar aracılığıyla erkek egemen anlamların inşa edilişini çözümlemektedir. Anlatıbilimin öğelerinden mekân öğesi ise, kadın karakterin özel alan/kamusal alan karşıtlığında nasıl temsil edildiğini göstererek feminist karşı sinema yapmanın olanaklarını tartışmaya imkân vermektedir. Claire Johnston’ın “Karşı Sinema Olarak Kadınların Sineması” (1973) makalesi incelemede feminist karşı sinema yapabilmenin stratejilerini sorgulatarak feminist film pratiği için çözümler üretmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Feminist film criticism, Şimdiki Zaman, space, feminist counter cin- ema, narrative

Kaynakça

• Akbal Süalp, Z. T. (2004). ZamanMekân: Kuram ve Sinema. İstanbul: Bağlam.
• Arendt, H. (2011). İnsanlık Durumu (Çev. B. S. Şener). İstanbul: İletişim.
• Bal, M. (1999). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative. Toronto: University of Toronto Press.
• Benjamin, W. (2012). Pasajlar (Çev. A. Cemal). İstanbul: Yapı Kredi.
• Bourdieu, P. (2014). Eril Tahakküm (Çev. B. Yılmaz). İstanbul: Bağlam.
• Bordwell, D. & Thompson, K. (2012). Film Sanatı: Bir Giriş (Çev. E. Yılmaz & E. S. Onat). Ankara: DeKi.
• De Lauretis, T. (2000). Rethinking Women’s Cinema: Aesthetics and Feminist Theory. R. Stam & T. Miller. (Ed.), Film Theory and Anthology (s. 317-336). Oxford: Blackwell.
• Downs, R. M. & Stea, D. (1973). Cognitive Maps and Spatial Behavior: Process and Products, R. M. Downs & D. Stea (Ed.), Image and Environment (s. 8-26). Chicago & IL: Aldine.
• D’Souza, A. & McDonough, T. (2006). The Invisible Flâneuse? Gender, Public Space, and Visual Culture in Nineteenth-century Paris. Manchester & New York: Manchester University Press.
• Gaines, J. (1990). Women and Representation Can We Enjoy Alternative Pleasure? P. Erens (Ed.), Issues in Feminist Film Criticism (s. 75-92). Bloomington: Indiana University.
• Gledhill, C. (1999). Recent Developments in Feminist Criticism. L. Braudy & M. Cohen (Ed.),
• Film Theory and Criticism (s. 251-273). New York & Oxford: Oxford University.
• Habermas, J. (2013). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (Çev. T. Bora & M. Sancar). İstanbul: İletişim.
• Johnston, C. (1973). Women’s Cinema As Counter Cinema. s. 24-31. https://cinefiles.bampfa.berkeley.edu/cinefiles/DocDetail? docId=7598 (Erişim tarihi: 18 Ocak 2017).
• Kuhn, A. (1994). Women’s Picture Feminism and Cinema. London & New York: Verso.
• Mayne, J. (1998). Feminist Film Theory and Criticism. D. Carson & L. Dittmar & J. R. Welsch (Ed.), Multiple Voices in Feminist Film Criticism (s. 48-64). Minneapolis: Minnesota.
• Mayne, J. (1985). Review: Feminist Film Theory and Criticism. Signs, 11 (1), 81-100.
• Merleau-Ponty, M. (2005). Phenomenology of Perception (Çev. C. Smith). London & New York: Taylor and Francis e-Library.
• Nelmes, J. (1998). Sinemada Cinsiyet ve Cinselliğin Sunumu (Çev. E. Yılmaz). Sinemasal, s. 71-94. http://www.sinemasaldergi.com/wp-content/uploads/2017/12/Jill-Nelmes-Sinemada-Cinsiyet-ve-Cinselli%C4%9Fin-Sunumu.pdf (Erişim tarihi 14 Kasım 2017)
• Pekerman, S. (2012). Film Dilinde Mahrem: Ulusötesi Sinemada Kadın ve Mekân Temsili. İstanbul: Metis.
• Russell, C. (1999). Parallax Historiography: The Flâneuse as Cyberfeminist. The University of Nottingham. s. 1-15. https://www.nottingham.ac.uk/scope/documents/2000/july-2000/russell.pdf (Erişim tarihi:15 Mart 2018).
• Ryan, M. & Kellner, D. (2010). Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası. (Çev. E. Özsayar). İstanbul: Ayrıntı.
• Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü (Çev. S. Durak & A.Yıldız). İstanbul: Ayrıntı.
• Smelik, S. (2008). Feminist Sinema ve Film Teorisi: Ve Ayna Çatladı (Çev. D. Koç). İstanbul: Agora.
• Söylemez, B. (2012). Şimdiki Zaman [Film]. İstanbul: Filmbüfe Film Prodüksiyon
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş (Çev. S. Salman & Ç. Asatekin). İstanbul: Ayrıntı.
• Öztürk, R. S. (2005). Onlar Cinsiyet Olarak Kadın Yönetmen, Ama Aslında Erkek Olmayan Kadınlar. Mithat Alam Film Söyleşisi, Panel ve Sunum Yıllığı, (s. 53-69), http://www.mafm.boun.edu.tr/files/179_Semire_Ruken_Ozturk.pdf (Erişim tarihi: 19 Nisan 2016).
• Özdemir, B. G. (2016). Türk Sinemasında Kadın Yönetmenlerin Ana Akım Dışı Filmlerinde Kadının Mekânda Temsili: Özne(s)neleştirilmiş Kadınların Feminist Film Kuramı Çerçevesinde Çözümlenmesi (2000-2012). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zizek, S. (2011). İdeoloji Haritalamak (Çev. S. Kibar). Ankara: Dipnot.
• White, P. (2000). Feminism and Film. J. Hill ve P. C. Gibson (Ed.), Film Studies: Critical Approaches (s. 115-129). Oxford: Oxford University.
• Wollen, P. (1985). Godard and Counter Cinema. Vent d’est. B. Nichols (Ed.), Movies and Methods: An Anthology Volume II (s. 500-509), USA: University of California.