PRE-SOKRATİK YUNAN FİLOZOFLARININ PSYKHE ÖĞRETİSİ EKSENİNDE RUH FİLMİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 127 - 150, 25.04.2022

Selin Süar Oral

https://doi.org/10.32001/sinecine.946850

Öz

Antik dönem filozoflarının yaratılışın doğasını merkeze koyarak dünyayı ve insanları anlamaya yönelik çabaları, ruh ve Tanrı kavramında kendini bulmuştur. Antik Yunancadan gelen psykhe (ψυχή), her çağın filozoflarına bağlı olarak farklı anlamlar kazanmış, böylece ilk anlamından farklı bir içeriğe sahip olmuş, bir öncekini terk etmiş veya onu geliştirerek yol almıştır. Tek Tanrılı dinlerde bedeni harekete geçiren ve bireye erek sağlayan, ancak somut bireyden farklı bir varlık olan ruh, felsefi zemini arkasına aldığında yalnızca birey öldükten sonra yaşamını sürdüren bir varlık anlamında değil; aynı zamanda mantık, idea, tinsel öğe ve insanın özü, sahip olduğu değerleri ve kişiliği gibi anlamlarda kullanılmıştır. Pre-Sokratik filozofların ruh ve beden ilişkisini sistematik bir bütünsellik etrafında ele almaları, onların ontolojik disipline temel oluşturmalarına neden olmuş ve varlık sorunsalının akla dayalı biçimde sistematize edilmesine yol açmıştır. Başlıca hedef kitlesi çocuklar olan animasyon filmler, diğer kategorilerde yer alan popüler medya ürünleri gibi toplumsal bir işlev üstlenen bir iletişim aracıdır. İçeriklerin nasıl yapılandırıldığı ve ne şekilde sunulduğu konusu özellikle de imaj ve gerçek arasında kurulan bağlantı açısından düşünüldüğünde çocukların yetişkinlerden farklı biçimde dünyayı anlamlandırdığını ortaya koymaktadır. Bu çalışma, Sokrates öncesi filozoflar tarafından yaratılış, ölüm, erek, ruh gibi soyut kavramlara yönelik yapılandırılan düşünce sisteminin amaçlı örneklem olarak seçilen ve çocuk izleyiciye seslenen Ruh filminde hangi baskın kategoriler üzerinden sunulduğunu içerik analiziyle ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Filmin, içerdiği soyut kavramları hangi perspektiften sunduğu, ontolojik felsefenin temel aldığı varlık sorunsalını hangi felsefi dönem etrafında sunduğu ve Pre-Sokratik filozofların varlık ve ruh konusu etrafında şekillenen hangi düşüncelerini ele alırken, hangilerini çerçevenin dışında bıraktığı araştırmanın temel sorularını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Canlandırma Sineması, Antik Yunan Felsefesi, Pre-Sokratik Filozoflar, Varlık, Ruh

PSYCHE AND PRE-SOCRATIC GREEK PHILOSOPHY IN THE FILM SOUL

Öz

The efforts of ancient philosophers to understand people and the world center on the nature of creation and the concept of spirit and God. The term “psyche” (ψυχή), which comes from ancient Greek, has acquired different meanings depending on the philosophers of each age. In monotheistic religions, it is the soul, which activates the body and provides a goal for the individual, but it is distinct from the concrete individual; it is not an entity that lives on after the individual dies. The term has also been used in such senses as the logic, idea, spiritual element, and essence of man, his values, and his personality. This study uses content analysis to identify the dominant categories through which the notion of psyche and the thought system of the Pre-Socratic philosophers more broadly, including abstract concepts such as creation, death, goal, and spirit, are presented to a child audience. Animated films, whose main target audience is children, are a communication tool that assumes a social function, just like popular media products in other categories. But children make sense of the world differently from adults, which affects how the contents of such films are structured and presented, especially in terms of the connection established between image and reality. The study’s main questions consist of the following: Through what perspective does the film Soul present the abstract concepts it contains? In which philosophical period it does it present the question of existence (on which ontological philosophy is based)? And which thoughts of the Pre-Socratic philosophers take shape around the issue of existence and spirit, and which ones are excluded from the framework?

Anahtar Kelimeler

Animated film, ancient Greek philosophy, Pre-Socratic philosophers, existence, Soul

Kaynakça

• Afonasina, A. (2015). Could Iamblichus help us to understand one ancient relief?. Schole, 9(1), 185-192.
• Anglin, W.S. & Lambek, J. (1995). The Heritage of Thales. New York: Springer.
• Austin, N. (1973/1974). The One and the Many in the Homeric Cosmos. Arion: A Journal of Humanities and the Classics (New Series), 1 (2), 219-274.
• Balliet, L. D. (1908). The Philosophy of Numbers: Their Tone and Colors. Atlantic City, N. J.: Published by the Author.
• Baloyannis, S. J. (2013). The philosophy of Heracletus today. Encephalos, 50, 1-21.
• Barnes, J. (1982). The Presocratic Philosophers. London and New York: Routledge.
• Bayat Usta, N. & Altuner, İ. (2020). Herakleitos Felsefesinin Temel Kavramları. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 87-106.
• Baysal, O. (2014). Erken Dönem Pisagorcularda Harmonia Düşüncesi ve Müzik Kuramı. Müzikte Kuram, 10, 54-73.
• Ben, J. N. (2017). Pythagoras: Mathematician or Mystic?. European Academic Research, IV(12), 10448-10448.
• Biber, B. (2006). Mitos’tan Logos’a Geçiş Sürecinde Tragedya’nın Yeri ve Önemi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bobaroğlu, M. (2018). Milet Okulu. Düşün-ü-yorum Anadolu Aydınlanma Vakfı Sosyal ve Kültürel Bülteni, 83, 3-6.
• Cairns, D. (2014). Ψυχή, Θυμός, and Metaphor in Homer and Plato. Etudes Platoniciennes, 11 (11). https://doi.org/10.4000/etudesplatoniciennes.566
• Capelle, W. (2011). Sokrates’ten Önce Felsefe (3. Baskı). (Çev. O. Özügül). İstanbul: Pencere.
• Caswell, P. C. (1990). A Study of Thumos in Early Greek Epic. Leiden: Brill.
• Chapman, N. & Chapman, J. (2004). Digital Multimedia. İngiltere: John Wiley & Sons.
• Clarke, M. J. (1999). Flesh and Spirit in the Songs of Homer: A Study of Words and Myths. Oxford: Clarendon.
• Cogniot, G. (1992). İlk Çağ Materyalizmi (Yunan-Roma) (Çev. S. Belli). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Coşğun, S. (2013). Pythagoras'ın Okulu ve Eğitim Anlayışı. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 6 (XVI), 309-324. https://doi.org/10.14225/Joh325
• Çağrı, E. (2005). Empedokles. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 175-182.
• Çam, M. O. & Uğuryol, M. (2019). Ruhsal Hastalıktan İyileşmeye Kültürel Etki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(1), 55-64. https://doi.org/10.18863/pgy.391783
• Çetin, Z. (2010). Pre-Sokratiklerden Aristoteles’e Ruh ve Ölümsüzlük Arayışları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• De Santo, N. G.; Bisaccia, C.; Bilancio, G.; Romano, M. & Cirillo, M. (2009). The nature of water: Thales, arkhé. Journal of Nephrology, 22 (S14), 98-102. https://doi.org/10.1002/jeab.230
• Dedović, B. (2021). Minds in Homer. PsyArXiv Preprints, 1-55. https://doi.org/10.31234/osf.io/uvqdc
• Dürüşken, Ç. (1994). Antikçağ’da Psykhe Kavramına Genel Bir Bakış I. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Edelman, G. M. & Tononi, G. (2000). A universe of consciousness: How matter becomes imagination. New York: Basic Books.
• Efil, Ş. (2004). Parapsikolojik Fenomenler Üstüne Bilimsel ve Felsefî Bir Soruşturma. Marife, 4(1), 157-169.
• Herakleitos (2009). Fragmanlar (2. Basım). (Çev. C. Çakmak). İstanbul: Kabalcı.
• Henne, M., Hickel, H., Johnson, E. & Konishi, S. (1996). The Making of Toy Story. 41st IEEE International Computer Conference. Proceedings of the COMPCON, Spring '96. USA, 463-468.
• Jansen, M. C. (2012). Exchange and the Eidolon: Analyzing Forgiveness in Euripides's Helen. Comparative Literature Studies, 49 (3), 327-347. https://doi.org/10.5325/complitstudies.49.3.0327
• Johnson, M. (2002). Democritus c. 460 BC-c. 370 BC. Classical and Medieval Literature Criticism, 47, 343-257.
• Korczak, A. (2013). Why The Water? The Vision of The World by Thales of Miletus. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35, 43-52.
• Kranz, W. (1994). Antik Felsefe (2. Basım). (Çev. S. Y. Baydur). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Lemke, T. (2015). Varieties of materialism. BioSocieties, 10(4), 490-495.
• Long, H.S. (1980). The Milesian School of Philosophy. Ultimate Reality and Meaning, 3 (4), 256-263. https://doi.org/10.3138/uram.3.4.256
• Long, A. (2017). Immortality in Empedocles. Apeiron, 50 (1), 1-20. https://doi.org/10.1515/apeiron-2015-0054
• Macris, C. (2014). Porphyry’s Life of Pythagoras. C. A. Huffman (Eds). A History of Pythagoreanism (pp. 381-398). UK: Cambridge University Press.
• McPherran, M. L. (2005). Introducing A New God: Socrates and His Daimonion. P. Destree & N. D. Smith (Eds.). Socrates’ Divine Sign: Religion, Practise, and Value in Socratic Phlosophy (pp.13-30). Australia: Academic Printing and Publishing. http://academicprintingandpublishing.com/docs/Socrates-Divine-Sign.pdf.
• Métioui, A.; Baulu, M.W.M. & Trudel, L. (2016). Change in science: the case of the development of the atomic theory from Democritus to Dalton. 6e congrès de la Société de philosophie des sciences (pp. 28-29). Sweden: Université de Lausanne.
• Molacı, M. (2019). Herakleitos’un Ēthos’u: Marcus Aurelius’un Daimōn’u. Felsefi Düşün, 13, 229-254.
• Mújdricza, F. (2017). Socrates’ Daimon ‘In The Mirror Of Death’. The Journal of the British Personalist Forum, 11 (2), 5-13.
• O’Brien, D. (2001). Empedocles: The Wandering Daimon And The Two Poems. Aevum Antiquum, N.S.1, 79-179.
• Ohman, A. C. (1915). The development of the doctrine of the soul among the Greeks (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). ABD: Felsefe ve Psikoloji ABD State University of Iowa.
• Ong, P.A.L. (2009). Aesthetic Kaleidoscopes in Childhood: Imagination, Creativity and Play in the Curriculum. Dimensions of the Curriculum, 1-12.
• Parmenides (2015). Doğa Hakkında (Çev. Y. G. Sev). İstanbul: Pinhan.
• Docters, P. & Powers, K. (Yönetmen). (2020). Ruh [Film]. ABD: Disney-Pixar.
• Platon (2011). Parmenides (Çev. A. Yardımlı). İstanbul: İdea.
• Ramelli, I. (2016). The Sentences of Sextus and the Christian Transformation of Pythagorean Asceticism. In Renger. A. B. Renger & A. Stavrou (Eds.). Pythagorean Knowledge from the Ancient to the Modern World: Askesis, Religion, Science (pp. 151-162). Leipzig: Harrassowitz Werlag.
• Romano, N. (2019, 6 Kasım). "Pixar bares its Soul in first look at film with Jamie Foxx and Tina Fey". Entertainment Weekly. Meredith Corporation. https://ew.com/movies/2019/11/06/pixar-soul-photo-jamie-foxx-tina-fey/
• Rosciglione, C. (2017). Summixis, Spermata and Nous: Anaxagoras’ pluralistic Ontology. Epekeina, 8 (1-2), 1-14.
• Sarto, D. (2020, 9 Ekim). Pixar’s ‘Soul’ Deftly Tackles the Risky Constructs of Life, Death, and How We Enter the World. Animation World Network. https://www.awn.com/animationworld/pixars-soul-deftly-tackles-risky-constructs-life-death-and-how-we-enter-world.
• Spence, D. P. (1981). Toward a theory of dream interpretation. Psychoanalysis and contemporary thought, 4(3), 383-405.
• Strauss, A. L. & Corbin, J. M. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Newbury Park, Calif.: SAGE.
• Thilly, F. (2007). Felsefenin Öyküsü 1: Yunan ve Ortaçağ Felsefesi (Çev. İ. Şener). Ankara: İzdüşüm.
• Torello, J. (2015). The Mind of the Ancient Physical Philosophers. Journal of Psychology and Clinical Psychiatry, 4 (1), 1-5. https://doi.org/10.15406/jpcpy.2015.04.00185
• Walcot, P. (1961). The composition of the Works and Days. Revue des Études Grecques. 74, 1-19. https://www.persee.fr/doc/reg_0035-2039_1961_num_74_349_3642
• Whitehead, M. (2012). Animasyon Filmler (Çev. A. Turuskan). İstanbul: Khalkedon.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yorgun, F. (2018). Antik Yunan Tragedyalarında Tanrı ve Kader Kavramları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.