Lanthimos’un Kutsal Geyiğin Ölümü (The Killing of a Sacred Deer, 2017) Filminde Moderniteden Postmoderniteye Düşüncenin Dönüşümünün İzini Sürmek

Yıl 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 390 - 410, 29.05.2016

Erdinç Yılmaz

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.664564

Cited By: 1

Öz

Yorgos Lanthimos’un yönetmenliğini üstlendiği Kutsal Geyiğin Ölümü (The Killing of a Sacred Deer, 2017) filmi, bilimsel kuralların şekillendirdiği bir hayatı devam ettiren bir cerrah ve ailesinin 16 yaşındaki bir gencin yaptığı büyü karşısındaki çaresizliğini ve rasyonel akıl ile metafizik belirsizlik arasında yürüttükleri mücadeleyi konu etmektedir. Karakterlerin robotik diyalogları, gündelik hayatın insana özgü getirilerine kayıtsız kalmaları ve sezgilerinden çok rasyonel aklı önde tutarak davranışlarını sürdürmeleri, Lanthimos’un yarattığı bu distopik dünyada rasyonel aklın egemen olduğunu göstermektedir. Ancak büyünün dünyalarına bulaşmasıyla karakterlerin motor-duyu mekanizmaları bozulmakta ve onlar, gerçeği sezgisel yoldan bulma yoluna gitmektedir. Bu bağlamda film, rasyonel akıl karşısında sezgisel olanın galibiyetini vurgulamaktadır. Aydınlanma düşüncesinin yeni bir toplum yaratma ideali yolundaki en önemli önkoşullarından biri olarak rasyonalite, geleneksellikten uzaklaşma ve bilimsel bilginin güvenilirliğine dayalı bir düşünce sisteminin kabulüne sıkı sıkıya bağlıydı. Bunun karşıtı olarak postyapısalcı teoriden destek alan postmodern düşünce hakikati ve bilgiyi sorgulamakta ve onları kaygan bir zemin üzerinde ulaşılamaz addetmektedir. Modern düşünce, rasyonel aklı dolaşıma sokarak bireyleri birer toplumsal özne olarak inşa etme erkini taşırken postmodern düşünce ise, bireyin tinsel varlığını öne çıkarmakta ve ona hakimiyet vermektedir. Bu durumda modern dönemde yetkeye dayanan bilgi, postmodernitede anarşiye dayanan, önceden belirlenmemiş, çoğulcu ve yorumlanan bilgiye dönüşmektedir. Bu dikotominin temeli, Kant’ın olguları anlamak konusunda ampirik gerçekliğe karşı insani bilme yeteneğini konumlandırmasında ve Bergson’un zeka-sezgi ikileminde görülebilmektedir. Bu çalışmada, moderniteden postmoderniteye bilgi ve hakikat anlayışının değişimi ve rasyonel akıldan sezgisel düşünmeye doğru bir yönelimin sinemadaki görünümlerini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Yorgos Lanthimos’un Kutsal Geyiğin Ölümü (2017) filmi, rasyonel düşünme ve sezgisel düşünme çatışması bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Modernite, Postmodernite, Rasyonel Akıl, Sezgisel Düşünme, Kutsal Geyiğin Ölümü

Kaynakça

• Altıok, F. (2007). Niçin Diyalektik. Kırmızı Yayınları: İstanbul
• Audi, R. (1999). The Cambridge Dictionary of Philosophy Second Edition. Cambridge University Press: Cambridge
• Battsek, D. (Yapımcı), & Lanthimos, Y. (Yönetmen). Kutsal Geyiğin Ölümü (Sinema Filmi). ABD: A24
• Beck, U. (2019). Risk Toplumu. İthaki Yayınları: İstanbul
• Bergson, H. (1999). An Introduction to Metaphysics. The Knickerbocker Press: New York
• BM. (1993). The Global Situation of Youth in 1990s: Trends and Prospects, New York
• Çiğdem, A. (1997). Bir İmkan Olarak Modernite: Weber ve Habermas. İletişim Yayıncılık, İstanbul
• Eroğlu, A. (2012). Henri Bergson’da Bilinç-Sezgi İlişkisi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 27. Sf. 81-102
• Giddens, A. (2014). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. Tatlıcan, Ü. (Çev.). Say Yayınları, İstanbul
• Gündoğan, Ali O. (2013). Bergson. Say Yayınları: İstanbul
• Hamilton, P. (1993). The Enlightenment and The Birth of Social Science. Formations of Modernity, Understanding Modern Societies: An Introduction Book. Hall, S., Gieben, B. Open University, Oxford, ss. 17-71
• Harvey, D. (2014). Poatmodernliğin Durumu. Metis Yayıncılık: İstanbul
• Hülür, H. (2009). Faşist Olmayan Varolma Biçimlerinin Olanakları Üzerine: Michel Foucault’da Normalleşme, Benlik Ve Etik. Ekev Akademi Dergisi. (13)40. Sf. 447-470
• Kant, I. (1984). Seçilmiş Yazılar. Bozkurt, N. (Çev.). Remzi Kitapevi, İstanbul
• Kant. I. (1993) Arı Usun Eleştirisi, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.
• Kundakçı, D. (2016). Max Weber. Say Yayınları: İstanbul
• Kurtaran, Y., Nemutlu G., Yentürk, N. (2012). Gençler Hakkında, Gençlik İçin, Gençlerle. Türkiye’de Gençlik Çalışması ve Politikaları. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul
• Lüküslü, D. (2015). Türkiye’de Gençlik Miti. İletişim Yayınları: İstanbul
• Lyotard, J. F. (1990). Postmodern Durum. Bilgesu Yayıncılık: İstanbul
• Özçelik, Pınar K. (2010). Kant’ın Bilgi Anlayışı. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar. Sayı: 3(2) Temmuz
• Ott, E. (2005). Henri Bergson Modern Dinin Filozofu. Birey Yayınları: İstanbul
• Öktem, Ü. (2004). David Hume ve Imanuel Kant’ın Kesin Bilgi Anlayışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 44, 2. Sf. 29-55
• Öztürk, S. (2019). Sinemada Temsil Anlayışına Reddiye. Sinefilozofi Dergisi. Cilt: 4 Sayı: 7. Sf. 3-9
• Recki, B. (2005) “Kant ve Aydınlanma”, Cogito, sayı:41-42. Sf.192-215
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. İstanbul, İmge Kitabevi
• Topçu, N. (2002). Bergson. Dergah Yayınları: Ankara
• Touraine, A. (2012). Modernliğin Eleştirisi, çev: Hülya Tufan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uyanık, N. (2006). Aydınlanma Felsefesinde İlerleme Düşüncesi ve Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır
• Yıldız, D. (2006). Henri Bergson’un Felsefesi. Bağlam Yayınları: İstanbul
• Yılmaz, E. (2017). Postmodern Kimlik Kalıplarının Popüler Türk Sinemasındaki Yansımaları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi