Yeni Aşırılığın Auteur Yönetmeni Bir L’enfant Terrible Olarak Gaspar Noé

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 908 - 927, 28.06.2021

Ahmet Buğra Kalender

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.806391

Cited By: 2

Öz

Sinema tarihi boyunca üretilen pek çok film, içinde bulunan toplumsal koşullar ve yönetmenin bireysel yeteneğiyle birlikte dramaturjik süreci oluşturur. Bir film yapımında ise kuşkusuz en yaratıcı birey, yönetmendir. Kendi hikâyesini oluşturan, filmleri arasında tematik nüanslarla bağlantılar kuran, iç dünyasını özgün bir şekilde aktaran ve sinematik öğeleri farklı bir yaratım aracı olarak gören profesyoneller, auteur yönetmenlerdir. Fransa’da 90’lı yıllarla birlikte ortaya çıkan ve Yeni Dalga’nın bir başkalaşım geçirmesi olarak görülen Yeni Fransız Aşırılığı ya da Yeni Aşırılık akımı, günümüzde kendine has bir izleyici kitlesi yakalamıştır. Bu akıma dâhil edilen yönetmenler, tükenmişliği yaşayan karakterlere kameralarını çevirir ve toplumsal yozlaşma en aşırı şekilde teşhir edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, sinemada Yeni Aşırılığın öncülerinden Gaspar Noé’nin pratiğe döktüğü sinema dilinin irdelenmesi ve auteur kavramıyla örtüşen karakteristiğinin betimlenmesidir. Bu kapsamda Noé’nin filmografisine bakılmış ve auteur kavramı bağlamında analiz yapılmıştır. Çalışma sonucunda Yeni Aşırılığın auteur yönetmenlerin çabaları sayesinde ortaya çıktığı ve akımı temsil eden yönetmenlerden Gaspar Noé’nin auteur yönetmen kavramı ile doğrudan bir şekilde ilişkilendirilebileceği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Yeni Fransız Aşırılığı, Yeni Aşırılık, Auteur, Gaspar Noé

Kaynakça

• Akça, K. (2010). Üçüncü Fransız Yeni Dalgası'nın Öncüsü. http://www.keremakca.net/herkesekarsitekbasina.html Erişim tarihi: 30.09.2020.
• Andrew, J. D. (2010). Büyük Sinema Kuramları. Zahit Atam (Çev.). İstanbul: Doruk.
• Arcady, A. & Benmussa, R. (Yapımcı), & Aja, A. (Yönetmen). (2003). Haute Tension [Sinema Filmi]. Fransa: Alexandre Films, EuropaCorp.
• Bayon, E. (2007). Le Cinéma obscène. Paris: L’Harmattan.
• Bazin, A. (2012). Politique des Auteurs. Adem Yeşilyurt (Çev.). sinecine, 3 (1) , 93-103.
• Benayoun, G. ve Guglielmi, F. (Yapımcı). & Breillat, C. (Yönetmen). (1996). Parfait Amour [Sinema Filmi]. Fransa: Dacia Films, CB Films, La Sept Cinéma, Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, Canal+.
• Bertin, P., Frédiani, V., Guglielmi, R., Ovcaric, F., Percherancier, T., ve Ribière, F. (Yapımcı), & Bustillo, A. ve Maury, J. (Yönetmen). (2008). À l'intérieur [Sinema Filmi]. Fransa: Production Companies, La Fabrique de Films, BR Films, Canal+, CinéCinéma, Soficinéma 3, Uni Etoile 4, Cofinova 3.
• Beugnet, M. (2011). The Wounded Screen. Horeck and Kendall (Ed.), The New Extremism in Cinema: From France to Europe içinde (s. 29-42). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Birks, C. (2015). Body Problems: New Extremism, Descartes and Jean-Luc Nancy. New Review of Film and Television Studies, 13 (2) 131–148. DOI: 10.1080/17400309.2015.1009355
• Bordwell, D. ve Thompson, K. (2012). Film Sanatı. Emrah Suat Onat ve Ertan Yılmaz (Çev.). Ankara: De Ki.
• Bouchareb, R. ve Bréhat, J. (Yapımcı). & Dumont, B. (Yönetmen). (1999). L'Humanite [Sinema Filmi]. Fransa: 3B Productions, Arte France Cinéma, C.R.R.A.V, Canal+, Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, Pictanovo Nord-Pas-de-Calais, Procirep, Région Nord-Pas-de-Calais.
• Bréhat, J. ve Bouchareb, R. (Yapımcı). & Dumont, B. (Yönetmen). (1997). La vie de Jésus [Sinema Filmi]. Fransa: 3B Productions, Norfilm, C.R.R.A.V (as CRRAV), Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, Ministère de la Culture de la Republique Française, Canal+, Procirep, La Fondation Gan pour le Cinéma, Région Nord-Pas-de-Calais (aid) (as La Région Nord/Pas de Calais), Pictanovo Nord-Pas-de-Calais
• Brown, W. (2015). The New Extremism in Cinema: From France to Europe, Studies in European Cinema, 12:2, 156-159, DOI: 10.1080/17411548.2014.973691
• Büker, S. & Topçu G. (2019). Sinema: Tarih-Kuram Eleştiri. İstanbul: İthaki.
• Chioua, B., Maraval, V., Noé, G., Teixeira, R., Weil, E., Sant'Anna, L. (Yapımcı), & Noé, G. (Yönetmen). (2015). Love [Sinema Filmi]. Fransa: Les Cinémas de la Zone, RT Features, Rectangle Productions, Scope Pictures, Wild Bunch.
• Colak, M. (2011). The New Extremism: Representation of Violence in the New French Extremism. VI. Congrés Internacional Comunicacıó I Realitat, Barcelona. 491-499.
• Coulthard, L. & Birks, C. (2015). Desublimating Monstrous Desire: The Horror of Gender in New Extremist Cinema. Journal of Gender Studies, 25 (4) 461-476. DOI: 10.1080/09589236.2015.1011100
• Çetinbaş, T. (2019). Duyular ile Sinemayı Algılamak: ‘Ölüm Nedir?’ Sorusuna Cevap “Enter The Void”. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 199-219.
• De Carbuccia, A., Girard, R., Goiran, J., Vuattoux, R. G. (Yapımcı), & Becker, J. (Yönetmen). (1954). Ali Baba et les 40 voleurs [Sinema Filmi]. Fransa: Les Films du Cyclope.
• Delbosc , O., Noé, G., Maraval, V., Missonnier, M. (Yapımcı), & Noé, G. (Yönetmen). (2009). Enter the Void [Sinema Filmi]. Fransa, Almanya, İtalya, ABD: Fidélité Films, Wild Bunch, BUF, Les Cinémas de la Zone, Essential Filmproduktion GmbH, BIM Distribuzione, Paranoid Films.
• Delbosc, O. (Yapımcı). & Ozon, F. (Yönetmen). (1999). Les Amants Criminels [Sinema Filmi]. Fransa: Fidélité Productions, Arte France Cinéma, StudioCanal, Euro Space.
• Farenc, L. (Yapımcı), & De Van, M. (Yönetmen). (2002). Dans Ma Peau [Sinema Filmi]. Fransa: Lazennec & Associés, Canal+, Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, Natexis Banques Populaires Images 2.
• Goss, B. M. (2009). Steven Soderbergh's The Limey: Implications for the Auteur Theory and Industry Structure. Popular Communication, 2:4, 231-255. DOI: 10.1207/s15405710pc0204_3
• Grandpierre, R. & Trottier, S. (Yapımcı), & Laugier, P. (Yönetmen). (2007). Martyrs [Sinema Filmi]. Kanada, Fransa: Eskwad ,Wild Bunch, TCB Film, Canal Horizons, Canal+, CinéCinéma.
• Grandpierre, R. (Yapımcı), & Moreau, D. & Palud, X. (Yönetmen). (2006). Ils [Sinema Filmi]. Romanya: Eskwad, StudioCanal, Castel Film Romania, Canal+, CinéCinéma.
• Hicks, A. & Petrova, V. (2006). Auteur Discourse and the Cultural Consecration of American Films. Poetics, 34, 180–203.
• Horeck, T. & Kendall, T. (2011). The New Extremism in Cinema: From France to Europe. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Horeck, T. & Kendall, T. (2012). The New Extremisms Rethinking Extreme Cinema. Cinephile, 8 (2), 4-9.
• Horton, A. & Magretta, J. (1981). Modern European Filmmakers and the Art of Adaptation. New York: Frederick Ungar.
• Jacques, C. (Yapımcı), & Grandrieux, P. (Yönetmen). (1998). Sombre [Sinema Filmi]. Fransa: ARTE, Canal+, Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, Monteurs' Studio, Procirep, Zeie Productions, Zélie Productions.
• Jae-sun, L. ve Jin-gyu, L. (1), Dong-joo, K. ve Seung-yong, L. (2), Young-wuk, C., Harris, J., Kono, B., Chun-yeong, L. ve Tae-hun, L. (3) (Yapımcı). & Park Chan, W. (Yönetmen). (2002, 2003, 2005). The Vengeance Trilogy [Sinema Filmi]. Güney Kore: CJ Entertainment (1), Studio Box (1), Egg Films (2), Show East (2), CJ Capital Investment (3), Centurion Investment (3), Ilshin Capital Investments (3), Korea Capital Investment (3), Moho Films (3), Samsung Venture Capital (3), TSJ Entertainment (3).
• Johnson, B. (2011). Disavowing The Isle: Masochism and New Extremity. Asian Cinema, 22 (1), 71-82 DOI: 10.1386/ac.22.1.70_1
• Kael, P. (1963). Circles and Squares. Film Quarterly, 16 (3) DOI: 10.1525/fq.1963.16.3.04a00040
• Kalender, A. B. & Özkan, S. (2018). Çağdaş Fransız Sinemasında Gaspar Noe: “Dönüş Yok” Filmi Üzerine Dramaturjik İnceleme. Burak Yılmaz, Kurtuluş Özlü, Yusuf Bahardır Keskin, Cem Yücetürk (Ed.), Sosyal Bilimlerde Güncel Akademik Çalışmalar – 2018 içinde (s.71-90). Ankara: Gece.
• Keesey, D. (2010). Split Identification: Representations of Rape in Gaspar Noé's Irréversible and Catherine Breillat's Ama sœur!/Fat Girl. Studies in European Cinema, 7 (2), 95-107. DOI: 10.1386/seci.7.2.95_1
• Kılıç, Ç. (2010). Antonin Artaud ve Şiddet. Journal of Yasar University, 3(10), 1253-1270.
• Kineşçi, E. (2017). Postmodern Etik Kavrayışı ve “Müziğimiz” Film. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 123-144.
• Korkmaz, U. F. (2014). Parisli Bir Kasabın Erkeklik Halleri. ilef dergisi, 1 (1), 89-114.
• Kuyucak Esen, Ş. (2013). Sinemada Auteur Kuramı. Zeynep Özarslan (Ed.), Sinema Kuramları 2 içinde (s. 33-50). İstanbul: Su.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam.
• Lau, A. (Yapımcı) & Chan, F. (Yönetmen). (1997). Made in Hong Kong [Sinema Filmi]. Hong Kong: Nicetop Independent Ltd., Team Work Production House.
• Levasseur, G., Milchan, A., Sternberg, M., ve Păunescu, V. (Yapımcı), & Aja, A. (Yönetmen). (2008). Mirrors [Sinema Filmi]. ABD, Romanya, Almanya: New Regency Productions, New Regency Productions, Luna Pictures, ASAF, Castel Film Romania.
• Lim, S. H. (2014). Positioning Auteur Theory in Chinese Cinemas Studies: Intratextuality, Intertextuality and Paratextuality in the Films of Tsai Ming-liang. Journal of Chinese Cinemas, 1:3, 223-245. DOI: 10.1386/jcc.1.3.223_7
• Monaco, J. (2001). Bir Film Nasıl Okunur?. Ertan Yılmaz (Çev.). İstanbul: Oğlak.
• Monaco, J. (2006). Yeni Dalga. Ertan Yılmaz (Çev.). İstanbul: +1 Kitap.
• Nicodemo, T. J. (2013). The New French Extremity: Bruno Dumont and Gaspar Noé, France's Contemporary Zeitgeist in The University of Western Ontario (Yüksek Lisans tezi), Canada. Erişim adresi: Electronic Thesis and Dissertation Repository, https://ir.lib.uwo.ca/etd/1586.7
• Noé, G. ve Hadžihalilović, L. (Yapımcı), & Noé, G. (Yönetmen). (1991). Carne [Sinema Filmi]. Fransa: Les Cinémas de la Zone.
• Noé, G. ve Hadžihalilović, L. (Yapımcı), & Noé, G. (Yönetmen). (1999). Seul Contre Tous [Sinema Filmi]. Fransa: Canal+, Les Cinémas de la Zone, Love Streams Productions.
• Öztürk, R. (1993). Sinemada Akımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26 (1), 227-235.
• Öztürk, S. (2017). Sinema Felsefesine Giriş. Ankara: Ütopya.
• Palmer, T. (2006). Style and Sensation in the Contemporary French Cinema of the Body. Journal of Film and Video, 58 (3) 22-32.
• Quandt, J. (2011). Flesh and Blood: Sex and Violence in Recent French Cinema. Horeck and Kendall (ed.) The New Extremism in Cinema: From France to Europe içinde. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Roy, J. M. (2002). Love to Hate: America’s Obsession with Hatred and Violence. New York: Columbia University Press.
• Sağlam, H. İ. (2018). Gaspar Noe'den Akıl Zorlayıcı Dans Cehennemi: Climax. Sinefil Kafası. https://www.youtube.com/watch?v=dMxYQdYpgQY. Erişim tarihi: 30.09.2020
• Sarris, A. (2009). Notes on the Auteur Theory in 1962. Leo Braudy & Marshall Cohen (Ed.), Film Theory and Criticism: Introductory Readings içinde (s. 451-454). New York: Oxford University Press. (Özgün eser 1962 tarihlidir)
• Smith, M. (2011). Confronting Mortality: “The New French Extremity”, The Hostel Series and Outdated Terminology (Part 2 of 3). https://thesplitscreen.wordpress.com/2011/06/28/confronting-mortality-the-new-french-extremity-the-hostel-series-and-outdated-terminology-part-2-of-3/ Erişim tarihi: 27.09.2020
• Solanas, F. (Yapımcı), & Solanas, F. (Yönetmen). (1985). Tangos, El exilio de Gardel [Sinema Filmi]. Arjantin, Fransa: Tercine, Cinesur, Ministère de la Culture, Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, Instituto Nacional de Cine y Artes Audiovisuales (INCAA).
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. Selda Salman & Çiğdem Asatekin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Sterritt, D. (2007). Time Destroys All Things: An Interview With Gaspar Noé. Quarterly Review of Film and Video, 24 (4), 307-316. DOI: 10.1080/10509200500526596
• Şavlı, B. (2015). Gaspar Noé: Sınırları Delip Geçen İmgeler. https://www.filmloverss.com/gaspar-noe-sinirlari-delip-gecen-imgeler/ Erişim tarihi: 28.09.2020
• Tolleron, L. (Yapımcı), & Gens, X. (Yönetmen). (2008). Frontière(s) [Sinema Filmi]. Fransa, İsviçre: Cartel Productions, BR Films, EuropaCorp, Pacific Films, Chemin Vert.
• Weil, E., Noé, G., Grandpierre, R., Maraval, V. (Yapımcı), & Noé, G. (Yönetmen). (2018). Climax [Sinema Filmi]. Fransa: Rectangle Productions, Wild Bunch, Les Cinémas de la Zone, Eskwad, KNM, Arte France Cinéma, Artémis Productions, Vice Films, Centre National du Cinéma et de l'Image Animée, VOO, BE TV, Shelter Prod, Taxshelter. be, Cinéventure 3.
• Wollen, P. (2017). Sinemada Göstergeler ve Anlam. Zafer Aracagök ve Bülent Doğan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Wróblewski, L. (2017). The Violence and The “Vindictive Destructiveness” in Irréversible By Gaspar Noé. Maria Isaienkova, M. & Lytovka, O. (ed.) Violence And Society içinde (s. 50-55). Warsaw: IRF.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.