Suyun Sesi Filminde Posthümanist Perspektiften Öteki-Oluş

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 1116 - 1130, 25.12.2021

Duygu Ergün Takan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.839663

Öz

Öteki oluş (Becoming-other), posthümanist perspektifte insan-olmayanı işaret etmektedir. İnsan dışı oluş biçimleri, hümanizm karşıtlığından beslenir. Aydınlanma düşüncesiyle beraber yükselen ve insanı merkeze alan hümanizm kavramı, her ne kadar insan oluşla ilişkili bir olumlama ifadesi gibi görünse de esasında insanın en tepede olduğu, geri kalan her şeyin -hayvanlar, bitkiler, teknoloji, ekoloji- insanın varlığına hizmet etmek amacıyla onun altında konumlandırıldığı tek taraflı ve ayrımcı bir yaşam piramidi olmaktan öte gidememiştir. Posthümanist düşünce, evrensel ölçekte hem insan hem de insan olmayan faillerle etkileşimimizin temel ilkelerini yeniden düşünmemize yardım edecek alternatif bir araç olarak yorumlamaktadır. Guillermo del Toro’nun yönetmenliğini ve Vanessa Taylor ile birlikte senaristliğini üstlendiği 2017 Amerika ve Kanada ortak yapımı The Shape of Water (Suyun Sesi, Guillermo del Toro, 2017) filmi, 1962’de Soğuk Savaş döneminde Amazon Nehri’nde bulunan bir amfibinin etrafında şekillenir. Filmde, ne olmadığıyla ifade etmenin daha kolay olduğu canlının, ne olduğuna dair spekülasyonlar bulunmaktadır. Filmdeki canlı, bir insan değildir. Tam anlamıyla bir hayvan olduğu da söylenemez. Ancak biyopolitik bir amacın nesnesi olduğunu söylemek mümkündür. Bu durumda yarı insan yarı makine hibrit bir canlıdan söz edilebilir. Net bir ifadeyle tanımlanamaması nedeniyle söz konusu canlının öteki-oluşu temsil ettiği görüşünden hareketle makalede, her türden ötekileştirmenin kökeninde yatan insan türü eleştiriye açılarak insan-merkezci bakışın dışından bir okuma yapılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda sırasıyla oluş ve öteki-oluş kavramları açıklanmış, ardından posthümanizm kavramına ve posthümanist oluş biçimlerine değinilmiştir. Son olarak film, merkeze aldığı amfibiye yönelik biyopolitik müdahaleleri vurgulaması dolayısıyla, türsel ayrımcılık ve hayvan-oluş kavramları özelinde, içerik analizi yöntemiyle tartışılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

posthümanizm, öteki, öteki-oluş, hayvan-oluş, sinema

Teşekkür

Prof. Dr. K. Oya PAKER'e öneri ve katkılarından dolayı teşekkür ederim.

Becoming-Other From the Posthumanist Perspective in The Shape of Water Movie

Öz

Becoming-other addresses non-human entities in post-humanist perspective. Forms of non-human entities feed on antihumanism. Much as the concept of humanism which rises together with the thought of enlightenment and centralizes person looks like an expression of affirmation related with being a human, actually it could not go beyond being a unilateral and discriminatory pyramid of life where humans are at the top and all the rest –animals, plants, technology, ecology– are underneath humans with the purpose of serving to them. On a universal scale, post-humanist thought is interpreted as an alternative means which helps us rethink basic principles of our interactions with human and non-human actors. The movie The Shape of water (Guillermo del Toro, 2017), co-production of USA and Canada which was directed by Guillermo del Toro and written by Vanessa Taylor and him in 2017 is shaped around an amphibian found in Amazon River during Cold War in 1962. There is speculation in the film about what the creature is, which is easier to express by what it is not. The creature in the movie is not a human-being. It cannot be said that it is an animal either. However, it is possible to say that it is the object of a biopolitical purpose. In this case, one can speak of a half-human half-machine hybrid creature. For not being able to explain with a clear expression and considering the view that aforesaid creature represents otherness, it was aimed in the article to criticize humankind who is in the basis of all kinds of alienation and make an anthropocentric reading. In this sense, first the term being and then becoming-other were explained, later the concept of posthumanism and types of post-humanist being were mentioned. Finally, since the movie expresses biopolitical interventions towards the amphibian, it was analysed with the method of content analysis, specific to the concepts of species discrimination and becoming-animal.

Anahtar Kelimeler

posthumanism, other, becoming-other, becoming-animal, cinema

Kaynakça

• Akal, C. B., & Ergün, R. (2011). Kimlik Bedenin Hapishanesidir. İçinde C. B. Akal & R. Ergün (Ed.), Spinoza Üzerine Yazılar ve Söyleşiler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Badmington, N. (2000). 1 Introduction : Approaching Posthumanism. Posthumanism, 3, 1–10.
• Badmington, N. (2013). Kültürel Çalışmalar ve Post-İnsan Bilimleri. İçinde G. Hall & C. Birchall (Ed.), Yeni Kültürel Çalışmalar, Kuramsal Serüvenler. İstanbul: Say Yayınları.
• Banerji, D., & Paranjape, M. R. (2016). The Critical Turn in Posthumanism and Postcolonial Interventions. İçinde D. Banerji & M. R. Paranjape (Ed.), Critical Posthumanism and Planetary Futures (ss. 1–10). New Delhi: Springer.
• Braidotti, R. (1991). Body-images and the pornography of representation. Journal of Gender Studies, 1(2), 137–151.
• Braidotti, R. (2014). İnsan Sonrası. İstanbul: Kolektif Kitaplar.
• Clough, P. T. (2008). The affective turn: Political economy, biomedia and bodies. Theory, Culture & Society, 25(1), 1–22.
• Culler, J. (2005). In Need of a Name? A Response to Geoffrey Harpham. New Literary History, 36(1), 37–42.
• Dağ, A. (2018). Transhümanizm: İnsanın ve Dünyanın Dönüşümü. Ankara: Elis Yayınları.
• Deleuze, G. (2006). Felsefe ve Azınlık. Toplumbilim, V (Gilles Deleuze Özel Sayısı), 68–69.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (2012). Anti Ödipus: Kapitalizm ve Şizofreni. İstanbul: Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• Dossett, R. D. (2014). The historical influence of classical Islam on western humanistic education. International Journal of Social Science and Humanity, 4(2), 88.
• Duyar, S. (2017). Hayvan-Oluş’tan Makine-Oluş’a King Kong. SineFilozofi, 2(4), 94–110.
• Ferrando, F. (2013). Posthumanism, transhumanism, antihumanism, metahumanism, and new materialisms. Existenz: An International Journal in Philosophy, Religion, Politics, and the Arts, 8(2), 26–32.
• Foucault, M. (1990). The Use of Pleasure: Volume 2 of The History of Sexuality. Robert Hurley (New York: Vintage, 1990). New York: Vintage Books.
• Foucault, M. (1994). Kelimeler ve şeyler: insan bilimlerinin bir arkeolojisi: İmge Kitabevi.
• Goodchild, P. (2005). Deleuze ve Guattari-Arzu politikasına giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Goodman, L. E. (2006). İslâm Hümanizmi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (2000). Mesnevi Tercümesi 1-2. İstanbul: İnkılap.
• Guillermo del Toro ve J. Miles Dale (Yapımcı), & Guillermo del Toro (Yönetmen). (2017). The Shape of Water [Sinema Filmi]. ABD ve Kanada: Double Dare You (DDY)
• Halsey, M. (2006). Deleuze and Environmental Damage: Violence of the Text. Hampshire: Ashgate Publishing.
• Haraway, D. (2010a). Başka Yer: Donna Haraway’den Seçme Yazılar. İstanbul: Metis.
• Haraway, D. (2010b). When species meet: Staying with the trouble. Environment and Planning D: Society and Space, 28(1), 53–55.
• Harvey, G., & Wallis, R. J. (2015). Historical dictionary of shamanism. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield.
• Hayles, N. K. (1999). How We Became Posthuman. Chicago: University of Chicago Press.
• Kabadayı, Lale, (2013), Film Eleştirisi: Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karadağ, İ. (2014). Yaratıcılık ve Öznellik. İçinde A. M. Aytaç & M. Demirtaş (Ed.), Göçebe Düşünmek: Deleuze Düşüncesinin Sınırlarında (ss. 50–83). İstanbul: Metis Yayınları.
• Lamont, C. (1990). The Philosophy of Humanism. Continuum International Publishing Group.
• Melitopoulos, A., & Lazzarato, M. (2012). Machinic Animism. Deleuze Studies, 6(2), 240–249. https://doi.org/10.3366/dls.2012.0060
• Öztürk, S. (2016). SineFilozofi’nin Günümüz Dünyasında Düşünceye Katkıları Üzerine... İletişim Kuram ve Araştırmaları Dergisi, (42).
• Şen, M. İ. (2011). Mevlana’nın Mesnevi’sinde ahlak felsefesi. Fırat Üniversitesi.
• Smith, D. A. (2007). Droppin’Science Fiction: Signification and Singularity in the Metapocalypse of Du Bois, Baraka, and Bell. Science Fiction Studies, 201–219.
• Sutton, D., & Martin-Jones, D. (2013). Yeni Bir Bakışla Deleuze. İstanbul: Kolektif Kitap.
• Wolfe, C. (1995). In search of post-humanist theory: the second-order cybernetics of Maturana and Varela. Cultural critique, (30), 33–70.
• Wolfe, C. (2003). Zoontologies: The Question of The Animal. University of Minnesota Press.
• Wolfe, C. (2010). What is posthumanism? (C. 8). University of Minnesota Press.
• Yasa, M. (2010). Rubaileri Işığında Mevlana’da Aşk ve İşlevi. Ankara: Elis Yayınları.