Sinemada Kaos Felsefesi: Bay Hiçkimse Filmi Üzerine Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 152 - 181, 27.06.2023

Yavuz Akyıldız

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1233999

Öz

Bu çalışma, kaos felsefesi, tragedya ve sinemada karmaşık öykü anlatıcılığı odağında, Bay Hiçkimse (Dormael, 2009) filmini incelemektedir. Film 2092 yılında, insanların ölümsüzlüğü bulmuş olduğu bir bilimkurgu evreninde geçmektedir. Filmin ana karakteri Nemo ise bu ölümsüzlük evrenindeki tek ve son ölümlü insandır. Bay Hiçkimse filmi, ana karakter Nemo’nun dokuz yaşında anne babasının boşanması sonucunda yapmak zorunda kaldığı bir seçim anı üzerinden ilerleyerek, potansiyel olarak oluşabilecek farklı yaşam deneyimlerine odaklanmaktadır. Yapılan çalışmada Bay Hiçkimse filmin içerik olarak barındırdığı felsefi kavramların yanında, seyirciye bu felsefeyi nasıl bir kurgu ve anlatı formuyla tecrübe ettirdiği de tartışılmıştır. Bu nedenle filmin doğrudan ve dolaylı olarak değindiği felsefi kavramlar olan varoluşçuluk, modernizm ve modernizm eleştirisi, kaos kavramının kökenleri ve felsefesi, fraktal yapılar, kelebek etkisi ve Lorenz Eğrileri gibi olgular, filminin kurgu tekniği de göz önünde bulundurularak, 1990’lı yıllardan itibaren sinemada bir anlatı tekniği olarak kullanılan karmaşık öykü anlatıcılığı bağlamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, felsefe, kelebek etkisi, Mr. Nobody, kaos

The Philosophy of Chaos in Cinema: An Analysis on the Movie Mr. Nobody

Öz

This study analyzes the movie Mr. Nobody (Dormael, 2009) within the framework of chaos philosophy, tragedy, and complex storytelling in cinema. The movie takes place in a science fiction universe where humankind has found immortality, in 2092. The main character of the movie, Nemo, is the only and last mortal in this universe. Mr. Nobody is a movie focusing on the different life experiences that could potentially occur, moving through the choice that the main character Nemo had to make as a result of his parents' divorce at the age of nine. Within the scope of the study, besides the philosophical concepts in the content of the movie, it was also discussed how this philosophy was experienced by the audience in a fictional and narrative form. Accordingly, philosophical concepts such as existentialism and modernism that are directly and indirectly mentioned in the film, criticism of modernism, the origins and philosophy of the chaos concept, fractal structures, and phenomena such as the butterfly effect and Lorenz Curves were handled in the context of complex storytelling, which has been used as a narrative technique in cinema since the 1990s, taking into account the editing technique of the film.

Anahtar Kelimeler

Cinema, philosophy, butterfly effect, Mr. Nobody, chaos, Sinema, felsefe, kelebek etkisi, kaos

Kaynakça

• Akyıldız, Y. (2021). Sinemada Karmaşık Öykü Anlatıcılığı: Christopher Nolan Sineması. İstanbul: Doruk Yayınları.
• Bianco, J. S. (2004). Techno-Cinema. Comparative Literature Studies Dergisi, 41 (3), 377-403. Buckland, W. (2015). Bulmaca Filmler (C. Turan, Trans.). İstanbul: Say Yayınları.
• Callender, C. & Edney, R. (2011). Zaman: Saatin Neyi Ölçtüğünü Anlamak İçin Çizgibilim. (K. Kutlu, Trans). İstanbul: NTV Yayınları.
• Canan, S. (2015). Kimsenin Bilemeyeceği Şeyler: Bize, Bilime, İnanca ve Kaosa Dair Fraktal Düşünceler. İstanbul: Tuti Kitap. Deleuze. G. (2014). Sinema 1: Hareket İmaj (S. Özdemir, Trans.). İstanbul: Norgung Yayıncılık.
• Descartes, R. (2010). Yöntem Üzerine Konuşmalar (A. Timüçin ve Y. Timüçin, Trans.). İstanbul: Bulut Yayınevi. Dostoyevski, F. M. (2020). Karamazov Kardeşler (E. Altay, Trans.). İletişim Yayınları: İstanbul. Dürüşken, Ç. (2016). Antikçağ Felsefesi (2. Basım). İstanbul: Alfa Basım Dağıtım. SineFilozofi Dergisi Vol/Cilt: 8 No/Sayı: 15 2023 www.sinefilozofi.org ISSN: 2547-9458 179 Einstein, A. (1997). Özel ve Genel Görelilik Kuramı Üzerine (A. Yardımlı, Trans.). İstanbul: İdea Yayınları. Elsaesser, T. (2015). Bulmaca Filmler içinde Akıl-Oyunu Sineması. (Çev. C. Turan) İstanbul: Say Yayınları. Elsaesser, T. & Hagener, M. (2011). Film Kuramı: Duyular Yoluyla Bir Giriş (B. Soner ve B. Yıldırım, Trans.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Erhat, A. (1954). Sophokles/ Hayatı, Sanatı ve Eserleri. İstanbul: Varlık Yayınları. Falconer, K. (2014). Fractal Geometry: Mathematical Foundations and Applications. United Kingdom: John Wiley & Sons, Ltd. Freud, S., Jung, C. G. & Adler, A. (1981). Psikanaliz Açısından Edebiyat (S. Hilav, Trans.). Ankara: Dost Yayınevi. Geçtan, E. (2021). Hayat. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güçbilmez, B. (2016). Zaman/ Zemin/ Zuhur. Ankara: Dost Yayınları. Gültekin, T. & Tokdil, E. (2017). Gerçeklik ve Sanı Yaklaşımı Üzerine Karşılaştırmalaı Bir İnceleme: Denemeler Sergi Örneği. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2017 Bahar, sayı: 23, s. 277-290 ISSN 1306-9535, www.flsfdergisi.com
• Gürsakal, N. (2007). Sosyal Bilimler, Karmaşıklık ve Kaos. Ankara: Nobel Yayınları Hven, S. (2017). Cinema and Narrative Complexity: Embodying the Fabula. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Kale, Ö. (2021). Kuantum Entropileri ve Markov Durumları. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Lorenz, E. (1995). The Essence Of Chaos. United Kingdom: UCL Press.
• Mandelbrot, B. B. (1983). The Fractal Geometry of Nature. New York: W. H. Freeman and Company. Mandelbrot, B.B. (2004). Fractals and Chaos: Mandelbrot Set and Beyond. USA: Springer. McClure, Bud A (2005). Putting a New Spin on Groups. London, Lawrence Erbalum Associates Publishers. Parker, B. (1996). Chaos In The Cosmos. Cambridge: Perseus Publishing. Pisters, P. (2012). The Neuro-Image: A Deleuzian Film-Philosophy of Digital Screen Culture. Stanford, CA: Stanford University Press.