Orhan Pamuk’un Sessiz Ev Romanında Ataerkilliğin İnşası ve Toplumsal Cinsiyet Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 24, 30.05.2024

Erdi Demir

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1351254

Öz

Araştırmanın konusu, Orhan Pamuk’un Sessiz Ev yapıtında ataerkillik kültürüyle ilgilidir. Çalışmada, Sessiz Ev isimli yapıtta yer alan kadın ve erkek karakterler toplumsal cinsiyet normlarıyla anlam kazanan ataerkillik bağlamında sorgulanmıştır. Yapıtta ataerkillik hakkında bilgi verildikten sonra ataerkilliğin nasıl inşa edildiği, ataerkil sistemin inşa edilmesinde gelenek ve görenekler, toplumsal yapı ve din gibi faktörlerin etkileri incelenmiştir. Araştırmanın amacı, Orhan Pamuk’un Sessiz Ev yapıtında ataerkilliğin nasıl inşa edildiğini anlayabilmek, ataerkilliğin görünümlerini toplumsal cinsiyet kültürü bağlamında sosyolojik olarak yorumlayabilmektir. Bu doğrultuda araştırmada tarama modeli benimsenerek yapıtta yer alan olay, mekân, karakter ve nesneler kendi toplumsal koşulları içinde oldukları gibi incelemeye dikkat edilmiştir. Araştırmada doküman incelemesi yöntemi uygulanarak yapıt içinde yer alan ataerkillik ve toplumsal cinsiyetle ilgili kavramlar hakkında veri toplanmıştır. Doküman incelemesi yoluyla elde edilmiş veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenerek yorumlanmıştır. Bulgu olarak yapıtın ataerkil bir okuma örneği oluşturduğu, ataerkilliğin gelenek, görenek, din gibi faktörlerle şekillendiği anlaşılmıştır. Kadın karakterlerin toplumsal cinsiyet normlarını benimsemiş, itaatkâr ve eril otoriteye boyun eğen karakterler olduğu öğrenilmiş, erkek karakterlerin sosyal ve ekonomik sermayelerinin kadın karakterlerden güçlü olduğu anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Sessiz Ev, Ataerkillik, Toplumsal cinsiyet, İktidar, Orhan Pamuk.

Kaynakça

• Akpınar, S. ve Büşra, B. (2017). Orhan Pamuk Romanlarında Öteki. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 5 (11), 330-244.
• Aşkın, E. Ö. (2015). Kadınların işgücü piyasasındaki konumlarını etkileyen faktörler. Sos-yal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10 (1), 43-66.
• Aşkın, E. Ö. Ve Aşkın, U. (2017). Sığınmaevlerinin aileiçi şiddetle mücadelede kadını güç-lendirme etkisi: Sığınmaevinde kalan kadınlar üzerine araştırma 1. ICOMEP özel Sayısı, 188-208.
• Berktay F. (2015). Tarihin Cinsiyeti. (5.Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay, F. (2011). Feminist Teoride Açılımlar. Y. Ecevit ve N. Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları (s. 2-23). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2014). Eril tahakküm (Çev. B. Yılmaz). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Canpolat, N. ve Çelik, N. (2019). Roles of women and men produced on tv series: The sample of Ece (The Turkish Soap Opera Series). OPUS International Journal of Society Research, 14 (20), 905-928.
• Connell, R. W. (2016). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar (Çev. C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Demir, E. (2018). Kadınların Siyasal Katılımı Antalya’da AK Parti ve CHP Kadın Kolları Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi.
• Demir, E. (2020). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadının Siyasetteki Rolü Ve Önemi, Yunus Emre Tansü (Ed.), Abay Kunanbayev Anısına Türkiye Ve Türk Dünyası Araştırmaları-III (833-863), Gaziantep: İKSAD Publishing House.
• Demir, E. (2021a). Halit Ziya’nın Aşk-ı Memnu Romanında Kadın Temsillerinin Top-lumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi/Examınatıon of Female Representatıons ın Halit Ziya’s Novel Aşk-ı Memnu ın Terms of Gender”.
• Tarr: Turkish Academic Research Review, 6 (1), 293-307.
• Demir, E. (2021b). Kutadgu Bilig’de inşa edilen kadın kimliği üzerine sosyal bir inceleme. Korkuta Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (4), 199- 208.
• Demir, E. (2023). Kadın ve Siyasal Katılım İlişkisi Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme: Antal-ya Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 78 (2), 291-310.
• Doğan, İ. (2012). Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar, Ankara: Pegem Akdemi Yayınları, 2012.
• Doğan, Z. (2014), Orhan Pamuk Edebiyatında Tarih ve Kimlik Söylemi. İstanbul: İthaki Yayınları. Ecevit, Y. (1996). Orhan Pamuk’u okumak. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Ecevit, Y. (2004). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç, Y. Ecevit ve N. Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi (s. 2-29), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Engels, F. (2013). Ailenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. (Çev. H. İlhan). İstanbul: Sayfa Yayınları.
• Eşitti, A. S. (2021). Sessiz Ev’de Toplumsal Cinsiyet Normlarının Gölgesinde Kalan Erkek-lik Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 38 (2), 324-335.
• Geray, H. (2006). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş iletişim alanından örneklerle. Ankara Siyasal Yayınları.
• Giddens, A. (2010). Mahremiyetin Dönüşümü: Modern Toplumlarda Cinsellik Aşk ve Ero-tizm (Çev, İ. Şahin). (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, S. (2012). Sosyoloji (Çev. Cemal Güzel). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Günindi Ersöz, A. (2016). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayınevi.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, Fettan Kadınlar ve Yoldaşlar: Türk Romanında Kadın İmgeleri; Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve toplumsal Dönüşümler. İs-tanbul: Metis Yayınları.
• Kılıç, E. (2018). Sessiz Ev’in Sesleri. N. Esen & E. Kılıç (Ed.). Orhan Pamuk’un Edebi Dü-nyası (s. 125-135). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Lerner, G. (1986). The creation of patriarchy (Vol. 1). USA: Oxford University Press.
• Özçatal, E.Ö. (2011). Ataerkillik, Toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 21-39.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yönt-emi. Ankara: Pegem Akademi. Pamuk, O. (1999). Öteki Renkler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, O. (2017). Sessiz Ev (6.baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Parla, J. (2018). Orhan Pamuk’ta yazıyla kefaret. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sancar, S. (2011). Erkeklik. Y. Ecevit ve N. Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları (s. 168-191). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sancar, S. (2013). Erkelik: imkânsız iktidar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Strauss, A. L. (1987). Qualitative analysis for social scientist. UK: Cambridge Universty Press.
• Tong, R. (1989). Feminist Thought: A Comprehensive Introduction. London: Unwin Hy-man.
• Uğurlu, S, B. ve Balık, M. (2009). Sessiz Ev’in Hayaleti: Güdük Bir Aydınlanma Projesi. Turkish Studies, 4 (8), 2307-2339.
• Uygur, G. (2015). Toplumsal cinsiyet ve adalet: Hukuk adaletsizdir. Ankara Barosu Dergisi, (4), 121-132. Walby, S. (1990). Theorizing patriarchy. Oxford: Basil Blackwell.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları.