Somut İşlemler Döneminde Olan 4. Sınıf Öğrencilerinin "Keloğlan Masalları" Çizgi Filminde Geçen Deneyimleri Anlama Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 164 - 185, 30.05.2024

Vafa Savaşkan

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1403365

Öz

Bu çalışmanı amacı, kullanım alanları ve amaçları değişkenlik gösteren çizgi filmlerine bir örnek olan, “Keloğlan Masalları” çizgi filminde geçen, dil ile ilgili kültür ögelerinden deyimlerin somut işlemler dönemi (7-11 yaş) öğrencileri tarafından doğru anlaşılıp anlaşılmadığının incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın çalışma grubunu Batı Karadeniz’in bir ilinde faaliyet gösteren ve tesadüfi yolla seçilen bir ilkokulda öğrenim gören altısı kız, on dördü erkek toplam yirmi 4. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma, iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada “Keloğlan Masalları” çizgi filminin araştırmacı tarafından izlenen bölümler içerisinden seçilen deyimleri bilip bilmedikleri öğrencilere sorulmuştur. İkinci aşamada ise aynı deyimlerin öğrenciler tarafından bağlam içerisinde anlaşılıp anlaşılmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun için öğrencilere deyimlerin geçtiği “Keloğlan Masalları” çizgi filminin bölümleri izletilmiş ve bu deyimlerin anlamlarını bilip bilmedikleri sorulmuş, biliyorlarsa bu anlamları yazmaları istenmiştir. Anlamın bilinmediği veya yanlış bilindiği durumlarda ilgili deyimlerin doğru anlamları araştırmacı tarafından açıklanmıştır. Böylece, somut işlemler dönemi öğrencilerinin dil ile ilgili kültür ögelerinden olan deyimlerin “Keloğlan Masalları” çizgi filmlerini izlerken anlayıp anlamadıkları ve bu deyimleri nasıl somutlaştırdıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda ulaşılan veriler tablolaştırılmış ve tartışılarak yorumlanmıştır. Sonuç olarak “Keloğlan Masalları” çizgi filminde geçen bazı deyimlerin somut işlemler dönemi öğrencileri tarafından tam anlamıyla anlaşılamadığı; bazılarının ise bilinmediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, en az bilinen deyimin “abayı yakmak” (f2); en çok bilinen deyimin ise “ödü kopmak” (f18) deyimi olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dil Eğitimi, Deyim Öğretimi, Kültür Aktarımı, Çizgi Film, Keloğlan Masalları

CARTOONS AS A CULTURE TRANSFER INSTRUMENT: COMPREHENSION OF IDIOMS IN “KELOGLAN TALES” BY CONCRETE OPERATIONAL STAGE STUDENTS

Öz

The present study aims to investigate whether the idioms, which are cultural elements associated with language, in "Keloglan Tales," a cartoon, the intended use of which could vary, were comprehended by concrete operational stage (7-11 years old) students. Thus, the study group included twenty 4th grade students (six females and fourteen males), attending a randomly selected primary school in a Western Black Sea Region province in Turkey. A pretest-posttest control group experimental design was adopted in the study. The study was conducted in two stages. In the first stage, the students were asked whether they were familiar with the idioms that were mentioned in the episodes of the "Keloğlan Tales" cartoon and identified by the author. The second stage aimed to determine whether the students comprehended the same idioms within context. For this purpose, the students watched the episodes of the cartoon that included these idioms, and they were asked whether they knew what these idioms meant and write the meaning of the idiom. When the students did not know the meaning or their knowledge was inaccurate, the correct meaning of the idioms was described by the author. The aim was to determine whether the concrete operational stage students comprehended the idioms, which are cultural elements of language, and how they concretized these idioms as they watched the "Keloğlan Tales" cartoon. The study data were tabulated, discussed, and interpreted. It was determined that the concrete operational stage students did not comprehend certain idioms in the "Keloğlan Tales" cartoon, and certain idioms were completely unknown by the students. The least known idiom was “to fall for” (f2), and the most recognized idiom was "to be scared stiff" (f18).

Anahtar Kelimeler

Language education, idiom instruction, culture transfer, cartoons, Keloglan Tales

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. İnkılap Kitabevi
• Alangu, T. (2013). Keloğlan masalları. Yapı Kredi Yayınları.
• Ayan, S., ve Baş, B. (2015). Çizgi filmlerdeki söz varlığıyla ilkokul öğrencilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3/4, 84-89.
• Bacanlı, H., (2002). Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayınları.
• Batur, Z. ve Ünal, İ. (2023). “Çizgi filmlerde Türkçenin söz Varlığı: Kral Şakir Örneği”, International Academic Social Resources Journal, 8/49, ss: 2692-2711.
• Bayraktar, N. ve Yaşar, Ö. F. (2005). İköğretim I. kademe V. sınıfta deyim öğretimine ilişkin uygulamalar ve deyim öğretimine yeni bir yaklaşım. Dil Dergisi, 127, ss: 7-19, Ankara Üniversitesi Tömer Yayınları.
• Bayraktar, Z. (2014). Geleneğin güncellenmesi bağlamında masaldan çizgi filme Keloğlan tipi üzerine. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 49, 19-51.
• Büyüköztürk, S. (2014). Deneysel desenler. Pegem Yayınevi.
• Doğan, A. (1995). Açıklamaları ve örnekleriyle deyimler sözlüğü. Akçağ Yayınları.
• Göçer, A. (2012). Dil kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili ve Edebiyat Dergi-si. ss. 50-57.
• Güler, D. A. (2013). Soyutun somutlaştırılması: çizgi filmlerinin kültürel işlevleri. I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı, cilt 1.
• Karadağ, Ö. (2019). Kelime öğretimi. Pegem Yayıncılık.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: nitel veri analizi, S. Akbaba Altun ve A. Ersoy (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Oğuzkan, A.F. (2001). Çocuk Edebiyatı. Anı Yayıncılık.
• Örge, F. (2003). İlköğretim I. kademe beşinci sınıfta deyimlerin öğretimine ilişkin kullanılabilecek aktivitelere yönelik bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek li-sans tezi), (Dan.: Yard. Doç. Dr. Nesrin Bayraktar), Çanakkale: Çanakkale On-sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özbay, M. ve Akdağ, E. (2013). Deyimlerin öğretiminde aktif öğrenmenin Rolü. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 46-54.
• Özdemir, M. (2021). Mitten medyaya Keloğlan. Arı Sanat Yayınevi.
• Samuk, O. (2018). Çizgi filmlerin söz varlığı üzerine bir inceleme. (Yayınlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Yargı Yayınevi.
• Şimşek, T. (2016). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı. Grafiker Yayınları.
• Temizkan, M. ve Atasoy, A. (2016). Söz varlığı gelişimi açısından çizgi filmler üzerine bir değerlendirme (TRT Çocuk ve Minika Çocuk Örneği). Milli Eğitim Dergisi (210), 577-599.
• Turan, Ş. (2004). “Kültürün korunması açısından anadilinin önemi”, Dil ve Dilimiz Türkçe, AÜ TÖMER Yayınları.
• Türkan, F. T. (2010). Keloğlan masallarının bilişsel gelişim açısından incelenmesi (6-12 yaş). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ünalan, Ş. (2002). Dil ve kültür. Gazi Üniversitesi Basımevi.
• Uygur, N. (2006). Kültür Kuramı. İstanbul: Yapı Kredi Yayımları.
• Uysal, A. (2021). Çocuk kitaplarının kalıplaşmış söz varlığı üzerinde bir inceleme: Keloğlan Masalları. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi.
• Yakıcı, A. ve d. (2015). Sözlü anlatım. Yargı Yayınları.
• URL 1: http://www.bilisimdergisi.org.tr/s147/pdf/84-91.pdf erişim tarihi: 07.11.2023
• URL 2:https://tr.wikipedia.org/wiki/Akıllı_İşaretler erişim tarihi 23.03.2024
• URL 3: https://sozluk.gov.tr erişim tarihi 06.11.2023
• URL 4: https://deyimleri.com/deyim/evin-diregi erişim tarihi: 06.11.2023