İslam ve Sekülerleşme: İbn Halduncu Bir Çözümleme

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 35 - 55, 30.05.2021

Behçet Batur

Öz

Tarihin en önemli gelişmelerinden biri kuşkusuz düşünce ve
kültür hayatında yaşanan sekülerleşme sürecidir. Sekülerleşmenin üç
temel boyutunun bulunduğu söylenebilir. Bunlar rasyonelleşme,
kurumsal farklılaşma ve dinden uzaklaşma. Sekülerleşme en yoğun ve
hızlı bir şekilde Batılı toplumlarda yaşanmasına rağmen bu süreç tüm
dünyayı etkilemektedir. Başta bilimsel düşünce olmak üzere bilimlerin
gelişmesi ve uzmanlaşması, kültür, ahlak, hukuk, sanat vb. alanlarda
din dışı yaşam alanlarının gelişmesi küresel bir nitelik arz etmektedir.
Bu noktada İslam dini ve sekülerleşme ilişkisinin incelenmesi de
önem taşımaktadır. Bu çalışmada İslam ve sekülerleşme ilişkisi İbn
Haldun’un Mukaddime adlı eserinde sergilemiş olduğu fikir ve
yaklaşımları baz alınarak inceleme konusu yapılmıştır. İbn Haldun
perspektifinden bakıldığında rasyonelleşme ve kurumsal farklılaşma
boyutuyla sekülerleşmenin kaçınılmaz tarihi bir süreç olduğu, İslam’ın
da bu süreçle herhangi bir sorun yaşamadığı anlaşılmaktadır. İslam
dininin karşı ve uyuşmaz olduğu sekülerleşme biçimi, dinden
uzaklaşan ateizm, deizm, nihilizm vb. fikirler ile İslami değerlerle
uyuşmayan sosyal-ahlaki yaşam biçimidir denebilir. 

Anahtar Kelimeler

İbn Haldun, İslam, Bilim, Sekülerleşme, Sekülerizm

Teşekkür

Teşekkürler hocam...

Kaynakça

• Ahmedi̇, Ekber. Şah. "Sekülerleşme: Soykütüksel Bir İnceleme". Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1 / 1, (Aralık 2018): 57-70.
• Aktay, Yasin. “İlahiyat Sosyolojisi: Bir Sosyal Değişim Dinamiği Olarak İlahiyat Sorunu”, Milel ve Nihal Dergisi, 9 / 3, (2012): 101-135.
• Batur, Behçet. “Bilim Tarihinde Bir Dönemeç: İbn Haldun’da Sosyal Bilim Düşüncesinin Doğuşu”. Antakiyat, 2 (1), (Haziran 2019): 90-115 
• Batur, Behçet. İbn Haldun’un Bilim Anlayışı ve Sekülerleşme, Ankara: Gece Kitaplığı Yay, 2020.
• Berger, Peter. Kutsal Şemsiye, çev: Ali Coşkun, İstanbul: Rağbet Yay, 2015.
• Brown, D. Malcolm. “İslam ve Seküler Kavramı” çev: M. Ali Kirman, Toplum Bilimleri Dergisi, 10 / 19, (Ocak - Haziran 2016): 397-412
• Çelik, Celaleddin. “Sekülerleşmenin Kuramsal Sosyolojik Serüveni”, İslami Araştırmalar Dergisi, 28 / 3, (2017): 209-223.
• Dobbelaere, Karel. “Sekülerleşmenin Anlamı ve Kapsamı”, çev: Mehmet Süheyl Ünal, Sekülerleşme Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar, ed. M. Ali Kirman, İhsan Çapçıoğlu, ss. 57-74. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji, çev: Oktay Özdemir, İstanbul: Kırmızı Yay, 2013.
• İbn Haldun. Mukaddime 1-2, çev: Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay, 2015.
• Kirman, Mehmet Ali. Din ve Sekülerleşme, Adana: Karahan Yay, 2005.
• Kirman, Mehmet Ali. “Sekülerleşme Perspektifinden Dinî ve Seküler Fundamentalizmler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1, 2, (2008): 274-291.
• Kirman, Mehmet Ali - Özbolat, Abdullah. İslam, Kutsal ve Seküler. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17 (2), (Aralık 2017): 19-41.
• Kocabaş, Şakir. “İslam ve Bilim”, Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 1 / 1, (1996): 67-83.
• Köse, Ali. “Sekülerleşme Teorileri Bağlamında Türkiye’de Din ve Modernleşme”, Kutsalın Dönüşü, ed. Ali Köse, ss. 171-181. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• Özkan, Fatih. Modern Dönemde Din-Bilim İlişkisi, Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:6, (2015). 55-67.
• Robinson, Francis. “İslam’da Sekülerleşme”, çev. Celaleddin Çelik, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, (2002): 343-355
• Shestopalets, Denis. “İslam’ın Sekülerleşmesi: Kapsamlı Bir Analize Doğru”. çev: Talip Demir, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/1, (Haziran 2017): 455-479. https://doi.org/10.30627/cuilah.326650
• Tekin, Mustafa. “Batı’da Sekülerlik ve Türkiye Müslümanlığının Seküler İçerimleri”, İnsan ve Toplum Dergisi, 2 / 4, (Aralık 2012): 181-204. https://doi.org/10.12658/human.society.2.4.M0051
• Turner, Bryan. Din ve Modern Toplum, çev: Arzu Tüfekçi, İstanbul: Sentez Yay, 2017.
• Wilson, Bryan Ronald. “Sekülerleşme”, çev: Ali Bayer, Sekülerleşme Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar, ed. M. Ali Kirman, İhsan Çapçıoğlu, ss. 9-24. Ankara: Otto Yayınları, 2015.