حكم المشتبهات بين الأمس واليوم

Yıl 2019, , 42 - 57, 15.06.2019

Adnan Algül Vasim Armanazi

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.539657

Öz

بين لنا رسول الله صلى
الله عليه وسلم في الحديث الشريف أن الحلال بين واضح، والحرام بين واضح لا إشكال
فيه، ولكنه ذكر في الحديث نفسه أيضاً أن بين الحلال والحرام أمورا مشتبهات غير
واضحة الحكم ولا يعلمها كثير من الناس وقد ذكر أن الابتعاد عن كل ما فيه شبهة هو
من كمال الورع ونقاء الدين.

من هنا جاء بحثنا
ليبين ماهي هذه المشتبهات؟ ولماذا هي متشابهات؟ وما هو سبب التشابه فيها ؟ وهل
يمكن معرفة حكمها؟؟

 أسباب التشابه هي في الحقيقة كثيرة
جدًا وقد ذكرها بعض العلماء كالإمام الغزالي وغيره مفصلة. لكننا أجملناها هنا
بأربعة أسباب رئيسة هي: الشك بالسبب، والشك بالاختلاط، وتعارض الأدلة، والاختلاف
بالاجتهاد والقياس. دون ذكر الأسباب الفرعية التي يمكن أن تدرج تحت هذه الأسباب،
ثم بعد كل سبب بينا علاقته بالمشتبه وكيف يمكننا التخلص من التشابه فيه وبيان
حكمه.

Anahtar Kelimeler

،الشريعة الإسلامية, الدين،, الحلال،, الحرام،, المشتبهات

Dün ve Bugün Arasında Müteşabihin Hükmü

Öz

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hadis-i şerifte helal ve haramın apaçık
olduğunu açıklamıştır. Aynı hadiste helal ve haram arasında bulunup hükmü açık
olmayan ve insanların çoğu tarafından hükmü bilinmeyen bazı müteşabih/şüpheli
şeylerin olduğunu vurgulamıştır. Bu tür şüpheli şeylerden sakınmanın kişinin
dindarlığından ve takvanın kemalinden olduğunu da beyan etmiştir.

İşte bu araştırmamızda bu şüpheli şeylerin ne olduğu, bunların neden
şüpheli olarak kabul edildiği, onlardaki şüphenin nedeninin ne olduğu ve onların
hükmünü öğrenmenin mümkün olup olmadığı konuları üzerinde durulmuştur.

Teşabuh (kapalılık) sebepleri pek çoktur. Gazzali gibi bazı âlimler teşabüh
sebeplerini detaylı bir şekilde zikretmiştir. Ancak biz bunları dört ana başlıkta
ele aldık. Bunlar: sebebinden dolayı şüphe, helal ve haramın karışmasından
dolayı şüphe, delillerin tearuzundan dolayı şüphe, içtihat ve kıyas
farklılığından dolayı şüphe. Bu sebeplerin alt başlıkları olabilecek ferî
sebeplere ise makalenin sınırlılığı göz önünde bulundurularak değinilmemiştir.
Her bir sebebi açıkladıktan sonra o sebebin müteşabih ile ilişkisi açıklanmış,
teşabühten kurtuluş yolu ve hükmü beyan edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Din, Helal, Haram, Müteşabihat

The Judgment of Similarities Between Yesterday and Today in the Provisions of Islam

Öz

The
Messenger of God peace be upon him made it clear in the hadith (prophetic
tradition) that the halal (permissible) acts are clear and obvious، the haram (impermissible) are also clear، obvious and there is no doubt in them.
However، in that hadith He peace be upon him also
mentioned that between those two are doubtful matters، their rulings are not clear and only a few amongst the people
know it's true ruling. Furthermore، He peace be upon him mentioned that
distancing one's self from all things that within them have doubtful matters is
from complete piety and benefit for the religion.

My
research revolves around three fundamental questions: what are these
"doubtful matters"، what are they doubtful، and are the matters that were once
doubtful still doubtful.

Discussed
in the research are the causes of doubt as were mentioned by the expert
scholars، in reality they are many and have been in
detailed in complete description. However، I consolidated them to four main causes. They are; firstly:
doubt in Asbab Secondly: mixing between the halal and haram thirdly: mixing
between the evidences and fourthly: differences in opinions of the expert
scholars. These were all discussed without mention of secondary reasons which
stem from these main causes. After each main cause، its connection with "doubtful matters"، how we can be avoid doubt in matters، and their rulings is discussed. 

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Religion, Halal, Haram, Similar

Kaynakça

• Abdulkadir b. Ahmed b. Mustafa. el-Medhal ilâ mezhebi’l-İmam Ahmed b. Hanbel. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1401 [1979-1980].
• Ali el-Hafif. Esbabu İhtilafı’l-Fukaha. b.y. Daru’l-Fikr el-Arabi, ts.
• Aynî, Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed b. Musa b. Ahmed Bedreddin. Umdetü’l-kâri şerhu Sahîhi’l-Buharî. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, ts.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebu Abdullah. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrut: Daru Turuki’n-Necât, 1422 [2000-2001].
• Fîrûzâbâdî, Mecduddin Ebû Tahir Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risale li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 2005.
• Gazalî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed et-Tûsî. el-Müstasfâ. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l -İlmiyye, 1993.
• Gazalî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed et-Tûsî. İhyâu ulûmi’d-dîn. Beyrut: Daru’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, 1994.
• Hanbeli, Zeynuddin Abdurrahman b. Ahmed b. Receb. Camiu’l-ulûm ve’l-hikem fî şerhi hamsîne hadîsen min cevâmii’l-kelim. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2001.
• İbn Dakîk el-Îd, Takiyyuddin Ebü’l-Feth Muhammed b. Ali el-Kuşayri. Şerhu’l-erbaîn en-Neveviyye fi’l-ehâdîsi’s-sahîhati’n-nebeviyye. b.y. Müessesetü’r-Reyyan, 2003.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali Muhammed b. Ahmed. Fethu’l-bâri şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Daru’l-Marife, 1379 [1958-1959].
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali Muhammed b. Ahmed. Bülûğu’l-merâm min edilleti’l-ahkâm. Riyad: Daru’l-Kabes li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, 2014.
• İbn Rüşd, Muhammed Ebü’l-Velid. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. Mısır: Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1395 [1974-1975].
• Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’an Tefsîru’l-Kurtubî. Kahire: Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Kurtubî, Ebu Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdulberr. el-İstizkâr. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Menna’ b. Halil el-Kattân. Târîhu’t-teşrî‘i’l-İslâmî. Kahire: Mektebetü Vehbe, 2001.
• Muhammed Ebü’n-Nûr Züheyr. Usûlü’l-fıkh. b.y. el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, 1987.
• Mukrî, Ahmed b. Muhammed. el-Misbâhu’l-münîr fî garîbi’ş-şerhi’l-kebîr. Kahire: Daru’l-Mearif, ts.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Tefsiru’n-Nesefî (Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl). Beyrut: Daru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyeddin Yahya b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Müslim b. Haccâc. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, 1392 [1971-1972].
• Sübkî, Tâcüddîn Abdulvahhab b. Takıyuddin. el-Eşbâh ve’n-nezâir. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1991.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Camiu’l-kebîr (Sünenü’t-Tirmizî), Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Türki, Abdullah. Esbabu ihtilafi’l-fukaha. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2010.
• Zuhaylî, Muhammed Mustafa. el-Vecîz fî usuli’l-fıkhi’l-İslâmî. Dımaşk: Daru’l-Hayri li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 2006.
• http://shamela.ws/browse.php/book-9995/page-322 تاريخ الزيارة 23-4/2018الساعة 22:00