The Istishad (Regarding As Evidence) Method in Ibn-i Akil

Yıl 2019, , 806 - 824, 15.12.2019

Şehmus Ülker

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.622579

Cited By: 2

Öz

The subject matter of our article is
the istishad method of Ibn ‘Akîl’s work called 
“Şerhu İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik” (d. 769/1367) . In context of   this study with  this work , the author’s istishâd  method is tried to be revealed. Hencefort,
the aim of this study is to examine the Ibn ‘Akîl’s aforesaid explanation and
to reveal the author’s istishad method. Ibn ‘Akîl (d. 769/1367) lived in the
Hijri eighth century and was one of the significant scholars of the Arabic
language.  Ibn ‘Akîl explained Ibn Malik’s (d. 672/1274) el-Elfiyya in order
to be able to understand in a simple and understandable way for the reader. What’s more, he added a great wealth to
the interpretation with his explanations. Furthermore, when Ibn ‘Akîl's work is
examined, it is seen that he gives great importance to the istishad method. As
to the sources of istishad Ibn ‘Akîl, which he
applied in his work are the verses of the Holy Quran, the Holy Quran, hadiths,
Arabic poetry and words. Among
these sources of istishad, he used mostly the verses of the Holy Quran and
Arabic poetry.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Ibn Akil, Sharhu Ibn Akil, Ibn Malik, al-Elfiyya

Şerhu İbn ‘Akîlde İstişhâd Yöntemi

Öz

Makalemizin konusu İbn ‘Akîl’in (ö. 769/1367) Şerhu
İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik adlı eserinin istişhâd yöntemidir. Bu
çalışma ile söz konusu eser bağlamında müellifin istişhâd yöntemi ortaya
konulmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmamızın amacı İbn ‘Akîl’in söz
konusu şerhini inceleyip, müellifin istişhâd metodunu ortaya koymaktır. İbn
‘Akîl, hicri sekizinci asırda yaşamış olup Arap dilinin önemli âlimlerdendir.
İbn ‘Akîl, İbn Mâlik’in (ö. 672/1274), el-Elfiyye’sini okuyanın
anlayabilmesi için sade ve anlaşılır bir şekilde şerh etmiştir. Şerhe eklediği
açıklamalarla ona büyük bir zenginlik katmıştır. Ayrıca İbn ‘Akîl’in söz konusu
eseri incelendiğinde istişhâd yöntemine büyük bir önem verdiği görülmektedir.
İbn ‘Akîl, eserinde başvurduğu istişhâd kaynakları Kur’ân-ı Kerîm âyetleri,
Kur’ân-ı Kerîm Kırâatleri, hadisler, Arap şiiri ve sözleridir. Bu istişhâd
kaynakları içerisinde ise en çok Kur’ân-ı Kerîm âyetleri ve Arap şiirini
kullanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, İbn ‘Akîl, Şerhu İbn ‘Akîl, İbn Mâlik, el-Elfiyye

Kaynakça

• Acar, Mehmet Mahşuk. Şerhu İbn ‘Akîl’deki Şâhid Âyetlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2015.
• Altuntaş, Halil - Şahin Muzaffer, Kur’an-ı Kerim Meâli, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.12. Baskı. Ankara: Özgün Matbaacılık, 2006.
• el-Bağdâdî, Abdülkâdir b. Ömer. Hizânetü’l-Edeb ve Lubbu Lubâbi Lisâni’l-‘Arap. Nşr. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 4. Baskı. 13 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1997.
• Benli, Mehmet Sami. “İbn ‘Akîl, Bahâeddin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19: 300-301. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Birışık, Abdülhamit. “Kıraat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25: 426-433. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Bolelli, Nusrettin, “Nahivde Hadisle İstişhâd Meselesi”, MÜİFD 5 (1987): 165-175.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahîhu’l-Muhtasar. Nşr. Mustafa Dîb el-Buğâ, 3. Baskı. 6 Cilt. Beyrut: Dâruİbn Kesir, 1987.
• Cengiz, Emin. “İbn Ebî Zemenîn (324-399/935-1008) ve Tefsirdeki Metodu”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (Mart/2017): 28-50.
• Cengiz, Emin. “İbn Ebî Zemenîn’in (ö. 399/1008) Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîz Adlı Eserinde Şiirle İstişhâd Yöntemi”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/16 (Nisan 2017): 101-116.
• Cengiz, Emin. Endülüs Tefsirinde Filolojik Yaklaşımlar İbn Ebî Zemenîn Örneği. Ed. İbrahim Baz - Yaşar Acat. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2018.
• ed-Dâvûdî, Muhammed b. Ali b. Ahmed Şemsuddîn. Tabakâtu’l-Mufessirîn. Nşr. Komisyon. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• Demir, İsmail. “İbn Mu’tî’nin Kitâbu’l-Fusûl fîn-Nahv Adlı Eserinde İstişhâd”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2015): 17-18.
• Demirayak, Kenan. Arap-İslam Edebiyatı Literatür Bilgisi. İstanbul: Cantaş Yay., 2016.
• Durmuş, İsmail. “İstişhâd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 396-397. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ergin, Mehmet Cevat. El-‘Ukberî ve el-Lubâb fî ‘ileli’l-binâive’l-i‘râb’ı. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2002.
• el-Eşmûnî, Ali b. Muhammed b. İsâ Ebu’l-Hasen. Şerhu’l-Eşmûnî ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. 1. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1998.
• Feyrûzâbâdî, Muhammed b. Ya’kûb. Kâmûsu’l-Muhît. Nşr. Muhammed Naîm Arkasûsî, 8. Baskı. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Habeşî, Abdullah Muhammed. Câmi’u’ş-Şurûhve’l-Havâşî/Mu’cemun Şâmilun li Esmâi’l-Kütübi’l-Meşrûhafi’t-Türâsi’l-İslâmî ve Beyânü Şürûhiha. 3 Cilt. Ebu Dabî: el-Mecme‘s-Sekafî, 2004.
• el-Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî. Kitâbu’l-Cumelfi’n-Nahv. Nşr. Fahruddîn Kabâve, Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1985.
• Hekimoğlu, Muhammet. Şerhu İbn ‘Akîl’deki Şahid Beyitlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 1998.
• İbn ‘Akîl, Bahâ’uddin ‘Abdullâh b. Abdurrahman b. Abdullah el-Hemedânî. Şerhu İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Nşr. Mahmud Mustafa Halâvî, 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1996.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth ‘Osmân. el-Muhteseb fî Tebyîni Vucûhi Şevâzi’l-Krâatve’l-Îdâh ‘anha. Nşr. Ali en-Necdî Nâsıf-Abdu’l-Halîm en-Neccâr-Abd’ul-Fettâh İsmail Şiblî. 2 Cilt. Kahire: Vizâretu’l-Evkâf, 1994.
• İbn Hacer, Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. ed-Dureru’l-Kâmine fî A‘yânî Mieti’s-Sâmine. 4 Cilt. Haydarâbâd: Dâiretu’l-Meârifi’l-Osmâniyye, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed. Lisânu’l-‘Arab. 6 Cilt. Nşr. Abdullâh Ali el-Kebîr-Muhammed Ahmed Hasbullâh-Hâşim Muhammed eş-Şâzelî, Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, ts.
• İbn Kuteybe, eş-Şi‘r ve’ş-Şu‘ara. Nşr. Ahmed Muhammed Şâkir, 2 Cilt. Kahire: Dâru’l Ma‘ârif, ts.
• İbnu’l-‘İmâd, Şihabuddîn Ebû’l-Felâh Abdu’l-Hayy b. Ahmed el-Hanbelî. Şezerâtu’z-Zeheb fî Ahbâri men Zeheb. Nşr. Abdu’l Kâdir el-Arnaût-Mahmud el-Arnaût. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1996.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed. Ğâyetün-Nihâye fî Tabakâti’l-Kurrâ. Nşr. G. Bergstraesser. 2 Cilt. Betrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 2006.
• İbnü’n-Nâzım, Ebû Abdullah Bedruddîn Muhammed. Şerhu İbnü’n-Nâzım ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Nşr. Muhammed Bâsil ‘Uyûn es-Sûd, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2000.
• el-İsnevî, Abdurrahim (Cemaluddin). Tabakâtuş-Şafi‘iyye. Nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1987.
• Kâtip Çelebî, Mustafa b. Abdullah Hâci Halife. Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kütübve’l-Fünûn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabi, Beyrut ts.
• Kenan Demirayak - Selami Bakırcı. Arap Dili Grameri Tarihi (Başlangıçtan Günümüze). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2001.
• Muhammed Ahmed Kâsım. İ’râbu’ş-Şevâhidi’l-Kur’âniyye ve’l-Ehâdîsi’n-Nebeviyye eş-Şerîfe fi Şerhi İbn ‘Akîl. Beyrut: Mektebetu’l ‘Asriyye, 2003.
• Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Müsnedu’s-Sahîhu’l-Muhtasar. Nşr. Muhammed Fuâd Abdulbakî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• er-Razî, Ebû Bekir Muhammed b. Şemsiddin. Muhtaru’s-Sihah. Nşr. Eymen Abdurrezzak eş-Şevvâ. Dımaşk: Dâru’l-Feyhâ’/ Dâru’l-Menhel Nâşirûn, 2010.
• es-Safedî, Selahuddîn Halil b. Aybeg. el-Vâfî bi’l-Vefeyât. Nşr. Ahmet el-Arnaût- Turkî Mustafa. 29 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2000.
• Saîd el-Efgânî. fî Usûli’n-Nahv. Beyrut: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1987.
• Sancak, Yusuf, “Hadîsin Arap Dili Temel Kaynakları İçinde İstişhad ve Edebî Yönü Arap Dili ve Edebiyatına Katkıları”, EKEV Akademi Dergisi 9/24 (2005): 191-208.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr ‘Amr b. ‘Osmân b. Kanber. el-Kitab. Nşr. Abdusselâm Muhammed Hârûn. 4. Baskı. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu’l- Hancî, 2004.
• es-Suyûtî, Celaluddîn Ebû’l-Fadl Abdurrahman. el-İktirâh fî Usûlin-Nahv. Nşr. ‘Abdulhakîm ‘Atiyye, 2. Baskı. Dâru’l-Beyrûtî, b.y. 2006.
• es-Suyûtî, Celalüddîn Abdurrahman. Hüsnü’l-Muhâdara fî Târîhi Mısır ve’l-Kâhire. Nşr. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 2 Cilt. Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, b.y. 1967.
• es-Suyûtî, Celalüddîn Ebû’l-Fadl Abdurrahman. Buğyetu’l-Vu‘âh fî Tabâkâti’l-Luğaviyyîne ve’n-Nuhâh. Nşr. Muhammed Abdurrahîm. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005.
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali. el-Bedru’t-Tâli‘ bi Mehâsini min ba’di’l-Karni’s-Sabi‘. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘İlmiyye, 1998.
• Takiyyüddîn İbn Râfi, Ebü’l-Me’âlî Muhammed. el-Vefeyât. Nşr. Sâlih Mehdî Abbas-Beşşâr Avvâd Marûf. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1982.
• Tural, Hüseyin, “Arap Dilinde Şiir ve Hadisle İstişhâd Meselesi”, EAÜİFD 9 (1990): 67-79.
• Turan, Abdülbaki. “el-Elfiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11: 28-29. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Zebîdî, Ebu’l-Feyz Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-‘Arûs. 40 Cilt. b.y.: Dâru’l-Hidâye, ts.
• ez-Zerkeşî, Bedruddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Burhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhim. 4 Cilt. b.y. Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, 1957.
• ez-Ziriklî, Hayruddîn. el-A‘lâm. 15. Baskı. 8 Cilt. Beyrut: Dâru'l-‘İlmi lil-Melâyîn, 2002.