Hadîs Usûlü Konularına Dair Bir Risale: Muhammed Nurullah Seyda’nın “es-Sahîfetü’s-Sâlise fî Usûli’l-Hadîs”i

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 14, 7 - 22, 15.09.2016

Nurullah Agitoğlu

Öz

Bu çalışmada Şeyh Muhammed Nurullah Seyda’nın hayatı ve ilmî kişiliği ile birlikte yazmış olduğu es-Sahîfetü’s-sâlise fî Usûli’l-Hadîs adlı risâlesi ele alınmıştır. Seyda’nın Sahîfetü’l-irşâdi’s-sâlise fî’l-usûli’s-selâse isimli eseri içerisinde yer alan bu risalesi önem arz etmektedir. Zira daha çok nahiv ve sarf ilimlerinin okutulduğu bir çevrede Hadîs Usûlü ile ilgili bir risalenin yazılmış olması dikkat çekicidir. Ayrıca Tefsir Usûlü ve Fıkıh Usûlüne dair iki risale ile beraber ders kitabı formatında ve anlaşılır bir dille yazılmış olan bu risalenin, farklı nedenlerle kitap yazmaktan kaçınan âlimlerin bulunduğu bir çevrede ortaya çıkması da önemlidir. Çalışmamızda Seyda’nın söz konusu risalesi, Hadîs İlmi bakımından incelenmiştir. Bu bağlamda ele aldığı konular, konuların sıralanışı ve incelenme tarzı Hadîs Usûlü kaynaklarıyla mukayese edilmiş, etkilendiği veya yararlandığı kaynaklarla beraber risale, değerlendirilip bir sonuca gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadîs, Hadîs Usûlü, Risale, Medrese, Seyda

Kaynakça

• Adak, Abdurrahman, “Seyda, Muhammed Said”, DİA, XXXVII, 21.
• Ağırman, Cemal, “Müksirun”, DİA, XXXI, 534.
• Aktaş, Mehmet Nurullah, “Şark Medreselerinin İhya Teşebbüslerinde Muhammed Nurullah Seyda el-Cezerî ve “Usûlu’t-Tefsîr” Adlı Risâlesi”, Te Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 34 (2015), s. 171-185.
• Aşık, Salih, Ak Yüzlü Şeyh Muhammed Said Seyda el-Cezerî, İstanbul: Dahi A.Ş., t.y.
• Atay, Hüseyin, “Medreselerin Gerilemesi”, AÜİFD, XXIV (1981), s. 15-56.
• Atay, Hüseyin, “Medreselerin Islahatı”, AÜİFD, XXV (1982), s. 1-43.
• Aydın, Muhammed Şevki, “Medreselerin Gerileyiş Sebepleri Üzerine”, EÜİFD, 4 (1987), s. 321-336.
• Bağcı, H. Musa, “Medrese Eğitiminde Hadis Birikimi -Diyarbakır Örneği-“, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, I, 1 (2009), s. 45-59.
• Boumrane, Chikh, “İslam Tarihinde Eğitim Öğretim Kurumları”, çev. Nesimi Yazıcı, AÜİFD, XXX (1981), s. 279-285.
• Cengiz, Yunus, “Muhammed Nurullah Seyda’nın Doğa Okuması: Taninu’t-Tabi’a Eseri Üzerine”, Uluslararası Bilim, Düşünce ve Sanatta Cizre Sempozyumu, ed. M. Nesim Doru, İstanbul: 2012, s. 271-278.
• Göksu, Muhammed, “Muhammed Nurullah Seyda el-Cezerî (1949–1985)’nin Hayatı Şahsiyeti Ve Tasavvuf Anlayışı”, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu, ed. M. Nesim Doru, Şırnak: 2010, s. 648,
• Hızlı, Mefail, “Kuruluşundan Osmanlılara Kadar Medreseler”, UÜİFD, II, 2 (1987), s. 273-281.
• Hızlı, Mefail, “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”, UÜİFD, XVII, 1 (2008), s. 25-46.
• Çiçek, M. Halil, Şark Medreselerinin Serencâmı, İstanbul: Beyan Yayınları, 2009.
• İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Ahmed b. Ali el-Askalânî, Nüzhetu’n-Nazar fî Tavzihi Nuhbeti’l-Fiker, çev. Talat Koçyiğit, Ankara: AÜİF Yay., t.y.
• İbn Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezurî, Ulûmu’l-Hadîs, thk. Nureddin Itr, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1986.
• Karacabey, Salih, “XV. ve XVI. Asır Osmanlı Medreselerinde Hadîs Öğretimi”, UÜİFD, IV, 4 (1992), s. 227-235.
• Karacabey, Salih, “Osmanlı Medreselerinin Son Dönemi’nde Hadis Öğretimi”, UÜİFD, VIII, 8 (1999), s. 149-170.
• Karacabey, Salih, “Hadis Öğretiminde Medrese ve Daru’l-Hadislerin Yeri”, Anadolu’da Hadis Geleneği ve Daru’l-Hadisler (Uluslararası Katılımlı Sempozyum: 30 Nisan-1 Mayıs 2011), Çankırı: 2011, s. 217-243.
• Koçyiğit, Talat, Hadîs Usûlü, Ankara: TDV Yay., 2012.
• Özyılmaz, Ömer, “Medreselerin Bozulma Sebepleri ve Bunların Islahı Yönünde Yapılan Çalışmalara Kısa Bir Bakış”, UÜİFD, V, 5 (1993), s. 133-150.
• Parladır, Selahattin, “Medrese Hakkında Pedagojik Bir Değerlendirme”, DEÜİFD, 4 (1987), s. 151-182.
• Seyda, Muhammed Nurullah, Esrâru’t-Tasavvuf (Tasavvufun Sırları), çev. İbrahim Öztürk, Bursa: Elvan Ajans, t.y.
• Seyda, Muhammed Nurullah el-Cezeri, Çekirdekler ve Gerçekler, çev. Abdullah Yücel, İstanbul: Zaman Yay., 1994.
• Seyda, Muhammed Nurullah el-Cezerî, “Usûlu’t-Tefsîr”, çev. Mehmet Nurullah Aktaş, Te Journal of Academic Social Science Studies, 31 (2015), s. 539-549.
• Seyda, Muhammed Nurullah, Sahîfetul-İrşâdi’s-Sâlise Fi’l-Usûli’s-Selâse, Kamışlı: 1389/1969.
• Tokhtarov, Midat, Muhammed Nurullah Seydâ el-Cezerî Hayatı, Eserleri ve Fikirleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, UÜSBE, Bursa: 2012.
• Tunçer, Orhan, “Cizre Ulucamii ve Medresesi”, Yıllık Araştırmalar Dergisi III, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1981.
• Ünalan, Abdulkerim, “Molla Fahrettin Batmanî’nin Hayatı ve Eserleri” e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 3 (2010), s. 129-134.
• Yılmaz, Hayati, “Kudsi Hadis”, DİA, XXVI, 318.