Kur’an’da Kutsalla İlgili Kavramlar

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 16, 27 - 54, 30.04.2017

Ahmet Gül

Öz

Kutsal, dinler tarihinin eksen
kavramlarından biridir. Kutsallık düşüncesi insanlık tarihiyle birlikte başlar.
Hayatı kuşatan, bu döngünün içerisinde kendini çizgisel olarak, bazen de
dairesel olarak tekrar eden kutsal, varlığın kendisi veya varlığın varoluş
sebebi olarak belirmektedir. Kutsal bir Kitabı olan veya olmayan dinlerde
görülen kutsallık farklı kavramlarla ifade edilmiştir. İlahi dinlerin son
halkası olan Kur’an’da da kutsal ve kutsallık ile ilgili birçok kavram
bulunmaktadır. Bu makalede Kur’an’daki bu kavramlar ele alınacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kutsal, kutsallık, kuds, bereket, teşbih

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuad. el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfazi’l-Kurani’l-Kerim. Kahire: Daru’l Hadis, 1996.
• Alusi, Ebu’s-Sena Şihabuddin Mahmud. Ruhu’l-Meʿani fi Tefsiri’l-Kur’ani’l-̔Azim ve Sebu’l-Mesani. Beyrut: Daru İhyai’l-Turasi’l-Arabi, t.y.
• Asım Efendi, Ebu’l-Kasım es-Seyyid Ahmed. Kamus Tercemesi el-Okyanusu’l-Basit fi’t Tercemeti’l-Kamusi’l-Muhit. İstanbul: Cemal Efendi Matbaası, 1305.
• Atay, Hüseyin v.dğr. Arapça-Türkçe Büyük Lügat, Ankara 1981.
• Ateş, Süleyman. “Tesbih”, Kur’an Ansiklopedisi. İstanbul: Kur’an Bilimleri Araştırma Vakfı, t.y.
• Bardakoğlu, Ali. “Had”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 547-551. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2001.
• Beydavi, Nasıruddin Ebi’l-Hayr Abdullah b.Ömer b. Muhammed eş-Şîrazî. Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil (Tefsiru’l-Beydavi). Beyrut: Daru İhyai’it-Turasi’l-Arabi, t.y.
• Buharî, Abdulaziz b. Ahmed. Keşfu’l-Esrar. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
• Cevheri, İsmail b. Hammad. es-Sıhah Tacu’l-Luğati ve Sıhahu’l-Arabiyyeti. thk. Ahmed Abdulğafur Attar. Beyrut: Daru’l-İlm lil Melayin, t.y.
• Çağrıcı, Mustafa. “Saygı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36: 211-212. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Çalışkan, İbrahim. “İslam Hukukunda Ceza Kavramı ve Hadd Cezaları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (1989): 367-397.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara 1984.
• Dihlevi, Şah Veliyyullah Ahmed b. Abdurrahim. Huccetullahi’l-Baliğa. thk. Seyyid Sabık. Kahire: Daru’l-Cil, 2005.
• Elmalılı M. Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Zehraveyn Yayınları, t.y.
• Endelusi, Ebu Hayyan Muhammed b. Yusuf. el-Bahru’l-Muhit. thk. Adil Ahmed ve Ali Muhammed. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993.
• Ezheri, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed. Tehzibu’l-Luğa. Mısır: Daru’l-Mısriyye, 1964.
• Ferra, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad. Meani’l-Kur’an. Beyrut: Alemu’l-Kutub, 1983.
• Firuzabadi, Mecduddin Muhammed b. Yakub. Kamusu’l-Muhit. Mısır: el-Hey’etu’l- Mısriyyetu’l- Ammetu lil-Kutub, 1978.
• Firuzabadi, Mecduddin Muhammed b.Yakub. Besairu Zevi’t-Temyiz fi Letaifi Kitabi’l-Aziz. thk. Muhammed Ali en-Neccar. Kahire 1996.
• Gazzali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Maksadu’l-Esna Şerhu Esmai’llahi’l-Husna. Dımaşk: Matbaatu’s-Sabah, 1999.
• Halimi, Ebu Abdullah el-Hasen b. Hasen. el-Minhac fi Şuabi’l-İman. thk. Hilmi Muhammed Fude. y.y.: Daru’l Fikr, 1979.
• Isfahani, Ebu’l-Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed Rağib. el- Müfredatu fi Ğaribi’l-Kur’an. thk. Muhammed Seyyid Keylani. Beyrut: Daru’l-Marife, t.y.
• Isfahani, Huseyn b. Muhammed b. Mufaddal er- Rağıb. ez-Zeria ila Mekarimi’ş-Şeria. thk. Ebu’l- Yezid Ebu Zeyd el-Acemi. Kuveyt: Daru’s-Selam, 2007.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib el-Endelusi. el-Muharreru’l-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz. Beyrut: Daru’l Kütübi’l İlmiyye, 2001.
• İbnu’l-Arabi, Ebu Bekir Muhammed b. Abdullah. Ahkamu’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Kurtubi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Esna fi Şerhi Esmaillahi’l-Hüsna ve Sıfatihi. thk. İrfan b. Selim. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2005.
• Kurtubi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Cami’ li Ahkami’-l Kur’an. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turki. Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 2006.
• Kutluay, İbrahim. Sünnete Göre Kutsiyet. İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• Maturidi, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vilatu Ehli’s-Sunne. thk. Mecdi Basillum. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
• Nesefi, Abdullah b. Ahmed. Medariku’t-Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil (Tefsiru’n-Nesefi). thk. Yusuf Ali Bideyvi. Beyrut: Daru’l-Kelimu’t-Tayyib, 1998.
• Özervarlı, M. Sait. “Şiar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 123-124. İstanbul: TDV Yayınları, 2010. Razi, Fahruddin Muhammed b. Ömer. el-Levamiu’l-Beyyinat Şerhu Esmaillahi’l-Husna ve’s-Sıfat. Mısır: Matbaatu’ş-Şerefiyye, 1323.
• Razi, Fahruddin Muhammed b. Ömer. et-Tefsiru’l-Kebir Mefatihu’l-Ğayb. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1981.
• Resayni, İzzuddin Abdurrezzak b. Rizkullah. Rumuzu’l-Kunuz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz. thk Abdulmelik b. Abdullah b. Duheyş. Mekketu’l-Mukerreme: Mektebetu’l-Esedi, 2008.
• Sabuni, Muhammed Ali. Safvetu’t-Tefasir. Beyrut: Daru’l-Kur’ani’l-Kerim, 1981.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem. Din Fenomenolojisi. Isparta: Fakülte Kitabevi, 2002.
• Semerkandi, Ebu’l-Leys Nasr b.Muhammed b. Ahmed. Bahru’l-Ulum (Tefsiru’s-Semerkandi). thk. Ali Muhammed Muavvid ve Adil Ahmed Abdulmevcud. Lübnan: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993.
• Şevkani, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-Kadir el-Camiu beyne Fenniyyi’r-Rivayeti ve’d-Dirayeti Min İlmi’t-Tefsir. thk. Abdurrahman Umeyre. Beyrut: Daru’l-Vefa, t.y.
• Tusi, Ebu Cafer Muhammed b. Hasan. Tefsiru’t Tibyan. Necef: Daru’l-Endelusi, 1965.
• Yurdagür, Metin. Ayet ve Hadislerde Esmâ-i Hüsna. İstanbul: Marifet Yayınları, 1996.
• Zebidi, Seyyid Muhammed Murteda el-Huseyni. Tacu’l-Arus min Cevhairi’l-Kamus. thk. Abdussettar Ahmed Ferrac v.dğr. Kuveyt: Matbaatu Hukumeti Kuveyt, 2001.
• Zeccaci, Ebu’l-Kasım Abdurrahman b. İshak. İştikaku Esmaillah. thk. Abdulhuseyn el-Mubarek. Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 1982.
• Zemahşeri, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer. Esasu’l- Belağa. thk. Basil Uyunu’s-Suvd. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• Zemahşeri, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer. Tefsiru’l-Keşşaf’an Hakaiki Ğavamidi’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavil fi Vucuhi’t-Te’vil. thk. Adil Ahmed Abdulmevcud ve Ali Muhammed Muavvid. Riyad: Mektebetu’l-Abikan, 1998.