Kur'an-ı Kerim'de Kıllet ve Kesret Kavramları

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 20, 431 - 454, 31.08.2018

Naim Döner , Abdul Khalek Alabdul Karim

Öz

Kıllet (azlık) ve kesret (çokluk), hakkıyla araştırmaya ve incelenmeye tabi tutulmayan Kur’an’ın çağdaş konuları arasında yer almaktadır. Araştırmacılar, bu konuda yazmaya devam ediyorlar. Fakat yapılan araştırmalar yeterli değildir. İmam Zeyd b. Ali, bu konuda ilk görüş beyan eden kimselerin başında gelir. Kıllet sözcüğü, zillet, izzet ve nefy anlamına gelir. Kesret kavramı ise çokluk, izzet anlamına gelip sayılar hakkında da kullanılır. Kıllet kelimesi Kur’an’da “kalle”, “akallet”, “yukallilüküm” “kalilün” “kalilen” gibi formlarda kullanılır. Kesret kavramı da “kesura”, “kesurat”, “kesiran”, “eksar” “tekasür” gibi pek çok kalıpta kullanılır. Kıllet ve kesretin ölçüsü şudur: Konu İslâm dairesi içinde olduğu zaman şüphesiz ki, çoğunluk olan topluluğun görüşü haktır. Fakat konu Müslüman ve Müslüman olmayanları içerecek şekilde genel olduğu takdirde bu durumda hak ehli olan Müslümanların yeryüzünde bulunan insanlara nispetle az olur. 

Kıllet, Kur’an’da pek çok anlamda zikredilmiştir. Bazıları şunlardır: Dünya malı ve hazları, adet, miktar, zikrin, şükrün ve tefekkürün azlığı. Kesret de Kur’an’da pek çok anlamda kullanılmıştır. Bazıları şunlardır: Adet, miktar, iman etmeyenlerin çokluğu, çokça bağışlama, çokça şükretmeme, düşünmeyenlerin fazla olması, zanna göre hareket edenlerin sayısının fazla olması, zikretmeyi çokça teşvik etme, haktan hoşlanmayanların sayısının çok olması, gafllerin çok olması, insanlardan cinlere uyanların çok olması ve fasıkların fazla olması.  

Anahtar Kelimeler

Kesret, kıllet, Kur’an, düşünce yetersizliği, şükür yetersizliği

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdillah. Müsnedu’l-İmam Ahmed b. Hanbel. Tahkik: Şuayb elArnavut ve diğerleri. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1421/2001. Begâvî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes‘ud. Me‘alimu’t-Tenzîl. Tahkik: Muhammed Abdullah en-Nemr ve diğerleri. Medine: Daru’t-Taybe, 1417/1997.
• Beydâvî, Nasiruddin Ebû Said Abdillah b. Ömer. Envâru’t-Tenzil ve Esrâru’te’vil. Beyrut: Daru’l-Ma‘rife, 1434/2013.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. Sahihu’l-Buhârî. Tahkik: Salih b. Abdilaziz b. Muhammed. Rıyad: Daru’s-Selam, 1429/2008.
• Butî, Muhammed Said Ramazan. el-Lamezhbiyye: Ahtaru Bid‘a Tuheddidü’ş-Şeria el-İslâmiyye. Dımaşk: Mektebetu’l-Farâbî, ts.
• Ebu Hayyan el-Endelüsî, Muhammed b. Yusuf. el-Bahru’l-Muhît. Tahkik: Adil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muvved. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• Ebû Ya‘la, Ahmed b. Ali el-Müsennâ. Müsnedu Ebî Ya‘lâ. Tahkik: Huseyin Selim Esed. Dımaşk: Daru’l-Me’mûn li’t-Turâs, 1404/1984.
• Emine Selman el-Azazime. “el-Kılle ve’l-Kesre fi’l-Kur’ani’l-Kerim”. Yüksek Lisans Tezi, Camiatu Mu’ta, 2014.
• Firûzâbâdî, Mecduddin Muhammed b. Ya‘kub. el-Kamusu’l-Muhît. Beyrut: Daru’l-Ma‘rife, 1430/2009.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ‘Ulûmi’d-Dîn. Dımaşk: Daru’lFeyhâ, 1431/2010.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfa Min ‘İlmi’l-Usûl. Tahkik: Muhammed Süleyman el-Eşkar. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1433/2012.
• Hazin, Alauddin Ali b. Muhammed b. İbrahim. Lübabu’t-Te’vîl fî Me‘âni’t-Tenzîl. Tahkik: Muhammed Ali Şahin. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Huzeyme en-Nisâbûri, Ebû Bekr Muhammed b. İshak b. el-Muğire. Sahihu İbn Huzeyme. Tahkik: Muhammed Mustafa el- A‘zamî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1390/1970.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Kesîr. Tefsiru İbn Kesîr. Dımaşk: Daru’r-Risâle el-Alemiyye, 1431/2010.
• İbn Kudame el-Makdisî, Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Muhammed. Ravzatu’n-Nâzir ve Cennetu’ l-Menânzir. Beyrut: Müessesetu’r-Reyyân, 1423/2002.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. Sünenu İbn Mâce. Tahkik: Salih b. Abdilaziz b. Muhammed. Rıyad: 1429/2008.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Daru İhayi’t-Turasi’l-Arabî, ts.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Camiu li Ahkâmi’l-Ku’ran. Kahire: Daru’lKutubi’l-Arabî, 1387/1967.
• Ma‘mer b. Ebî Amr Raşid el-Ezdî. el-Camî‘. Bakistan: el-Meclisu’l-İlmî bi Bakistan. Beyrut: el-Mektebu’l-İslamî, 1403.
• Mervezî, Ebû Abdillah Nuaym b. Hammâd. Kitabu’l-Fiten. Tahkik: Samir Emin ez-Züheyrî. Kahire: Mektebetu’t-Tevhîd, 1412.
• Müslim b. el-Haccac b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahihu Müslim. Tahkik: Salih b. Abdilaziz b. Muhammed. Rıyad: Daru’s-Selam, 1429/2008.
• Nesefî, Ebul-Berkât Abdullah b. Ahmed. Medâriku’t-Tenzîl ve Hakaiku’t-Te’vîl. Beyrut. Daru İbn Kesîr, 1426/2005.
• Rağıb el-İsfahânî. Mufredâtu Elfâzi’l-Kur’an. Dımaşk: Daru’l-Kalem, 1433/2011.
• Razî, Ebû Bişr Muhammed b. Ahmed b. Hammâd. el-Künâ ve’l-Elkâb. Tahkik: Ebu Kuteybe Nazar-Muhammed el-Faryabî. Beyrut: Daru İbn Hazm, 1421/2000.
• Sabûnî, Muhammed Ali. Safvetu’t-Tefâsir. İstanbul: Daru’l-Ensâr, 1987.
• Seyyid Kutub. Fî Zilâli’l-Kur’an. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 1402/1982.
• Suyûtî, Celeleddin Abdirrahman b. Ebî Bekr. Mu‘teraku’l-Akrân Fi İ‘câzi’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
• Şafiî, Muhammed b. İdrîs. el-Umm (er-Risâle). Tahkik: Rifat Fevzî Abdulmuttalib. Daru’lVefâ- Daru İbn Hazm, 1432/2011.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyub. el-Mu‘cemu’l-Kebîr. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. Sünenu’t-Tirmizî. Tahkik: Salih b. Abdilaziz b. Muhammed. Rıyad: Daru’s-Selam, 1429/2008.
• Zehebî, Şemsuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru A‘lami’n-Nübelâ. Tahkik: Şuayb el-Arnavut ve diğerleri. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1405/1985.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım el-Harizmî Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf. Beyrut: Daru İbn Hazm, 1433/2012.
• Zeyd b. Ali b. el-Huseyn b. Ali. Ğarîbu’l-Kur’an. Farsçaya çeviri: Ali Zahid Pûr. Tahran: Müessese-i İntişarât-i Ferhanî, 1388 h.ş.
• Ziriklî, Hayruddin b. Mahmud b. Muhammed. el-A‘lâm. Beyrut: Daru’l-İlm li’l-Melayin, 2002.
• Züheylî, Vehbe b. Mustafa. et-Tefsiru’l-Vasît. Dımaşk: Daru’l-Fikri’l-Muasır, 1422.
• Züheylî, Vehbe b. Mustafa. et-Tefsiru’l-Munîr. Dımaşk: Daru’l-Fikri’l-Muasır, 1424/2003.
• https://www.paldf.net/forum/showthread.php?t=1074675 Erişim: 12.06.2017.
• https://www.facebook.com/DrFAiezAlRabie/posts Erişim: 12.06.2017.
• http://www.estqlal.com/article.php?id=31349 Erişim: 12.06.2017.