İmâm Şâfiî’ye Göre Fıkıh İlmi Açısından Hadisin İsnâdının Sahih Olması Yeterli midir?

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 21, 621 - 644, 29.12.2018

Mansur Koçinkağ

Öz

Muhaddislerin bir hadise sahih demesi, fukahâ tarafından ilgili hadisin sahih olduğu ve/veya onunla amel edildiği anlamına gelmez. Fakat buna rağmen kaleme alınan bazı eserlerde, İmâm Şâfî’ye göre bir hadisin veya isnâdın sahih olmasının amel açısından yeterli olduğu iddia edilmektedir. Bu çalışmada, onun eserlerinde yer alan teorik ifadeler ile bu tür ifadelerin pratiğe yansıması olan furû-ı fıkıh örneklerinden hareketle konuyu incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Fukahâ, Şâfî, fıkıh, hadis, isnâd, amel

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-Mesâil (Ebû Dâvud rivâyeti). Tahkik: Ebû Muâz. Beyrut: 1420/1999.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Tahkik: Şuayb el-Arnaût ve diğerleri. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Akay, İhsan. “Şâfiî Usûl Geleneğinde İmâm Şâfiî’ye Muhalif Usûlî Görüşler”. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, 2015.
• Aktepe, İshak Emin. “İmam Şafii’nin ‘Hadis Sahihse Mezhebim Odur’ sözünü Yeniden Düşünmek”, Uluslararası İmam Şafii Sempozyumu içinde, editör: Mehmet Bilen, 204-225. İstanbul: Kent Işıkları Yayınları, 2012.
• Ali el-Kârî. Şerhu Nuhbeti’l-Fiker. Beyrût: Dâru’l-Erkâm, ts.
• Aybakan, Bilal. İmam Şâfiî ve Fıkıh Düşüncesinin Mezhepleşmesi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2007.
• Bâcî, Ebu’l-Velîd. et-Ta‘dîl ve’t-Tecrîh li-men Harrace lehu’l-Buhârî fi’l-Câmi‘i’s-Sahîh. Tahkik: Ebû Lübâbe Hüseyn, Riyad: Dârü’l-Livâ, 1406/1986.
• Bedir, Murteza. Fıkıh, Mezhep, Sünnet, Hanefî Fıkıh Teorisinde Peygamber’in Rolü. İstanbul: Dem Yayınları, 2017.
• Beyzâvî. Minhâcü’l-Vusûl ilâ ‘İlmi’l-Usûl. Çeviri: Mansur Koçinkağ. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2018.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-Sahîhu’l-Müsnedu min Hadîsi Resûlillâh ve Sünenihi ve Eyyâmihi. Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1400/1980.
• Cessâs, Ebû Bekr er-Râzî. el-Fusûl fi’l-Usûl. Kuveyt: Vizâretü’l-evkâf, 1414/1994.
• Cessâs. Muhtasaru İhtilâfi’l-Ulemâ li’t-Tahâvî. Tahkik: Abdullah Nezîr. Beyrut: Dâ- rü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1417/1996.
• Cüveynî, Ebu’l-Meâlî. Nihâyetü’l-Matlab fî Dirâyeti’l-Mezheb. Tahkik: Abdülazîm Mahmûd Dîb. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1428/2007.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah. el-İnsâf fî Beyâni Esbâbi’l-İhtilâf. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1404/1984.
• Ebû Dâvud es-Sicistânî. es-Sünen. Tahkik: Şu‘ayb el-Arnaût. Yy.: Dâru’r-Risâle el-Âlemiyye, 1430/2009.
• Ebû Şâme el-Makdîsî. Hutbetü’l-Kitâbi’l-Müemmel li’r-Redd ila’l-Emri’l-Evvel. Yy.: Edvâü’s-Selef, 1424/2003.
• Ebû Yûsuf. er-Redd ‘alâ Siyeri’l-Evzâî. Tahkik: Ebu’l-Vefâ el-Afgânî. Haydarabad: Lecnetü İhyâi’l-Me‘ârifi’n-Nu‘mâniyye, ts.
• Elbânî, M. Nâsiruddîn, Sıfatı Salâti’n-Nebî. Riyad, Mektebetü’l-Meârif, 1427/2006.
• Eşit, Yusuf. “Fukahânın Temel Hadis Kaynaklarına Referansı ve Bu Kaynakların Fukahâ Üzerindeki Etkisi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9, sy. 2 (2017): 1011-1030.
• Hatîb el-Bağdâdî. Târîhu Bağdâd. Tahkik: Mustafa Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996. Hüseyin b. Ali er-Racrâcî. Ref ‘u’n-Nikâb ‘an Tenkîhi’ş-Şihâb. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1425/2004.
• Irâkî, Zeynuddîn. Tarhu’t-Tesrîb fî Şerhi’t-Takrîb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• İbn Âbidîn. Reddü’l-Muhtâr ‘ala’d-Dürri’l-Muhtâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1992.
• İbn Ebî Şeybe. el-Musannef. Tahkik: Kemâl el-Hût, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409/1989.
• İbn Ebî Zeyd el-Kayravânî. ez-Zebb ‘an Mezhebi Mâlik. Tahkik: Muhammed el-Alemî. Mağrib: 1432/2011.
• İbn Hacer el-Askalânî. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife ts.
• İbn Hacer el-Askalânî. Hedyü’s-Sârî (Fethu’l-Bârî’yle beraber). Tahkik: Ebû Kuteybe. Yy.: Dâru’t-tayyibe, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî. Nüzhetü’n-Nazar fî Tavdîhi Nuhbeti’l-Fiker. Tahkik: Nurettin Itr. Dımaşk: Matba‘atu’s-Sabâh, 1421/2000.
• İbn Hacer el-Heytemî. Tuhfetü’l-Muhtâc fî Şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1357/1983.
• İbn Hazm. el-Muhallâ. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Huzeyme. es-Sahîh. Tahkik: M. Mustafa el-Azamî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
• İbn Kayyim el-Cevziyye. İ‘lâmü’l-Muvakki‘în ‘an Rabbi’l-Âlemîn. Tahkik: M. Abdüsselâm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1991.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Yy.: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1408/1988.
• İbn Lebbâd. er-Redd ‘ala’ş-Şâfiî. Tunus: Dâru’l-Arab, 1406/1986.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. Riyad: ts.
• İbn Receb el-Hanbelî. Beyânu fadli ilmi’s-selef ‘alâ’l-Halef. Tahkik: Muhammed b. Nâsır elAcmî. Yy.: 1406/1986.
• İbn Salâh eş-Şehrezûrî. Edebü’l-Müfî ve’l-Müstefî. Tahkik: Muvaffak Abdullah. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikme, 1423/2002.
• İbn Salâh eş-Şehrezûrî. el-Mukaddime/Ulûmu’l-Hadîs. Tahkik: Nureddîn Itr. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1406/1986.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm. Mecmû‘u’l-Fetâvâ. Tahkik: Abdurrahman b. Muhammed. Medine: Mecma‘u’l-Melik Fahd, 1416/1995.
• Kâdî İyâz. Tertîbü’l-Medârik. Mağrib: Matba‘atü Fedâle, 1965-1983.
• Karâfî, Şihâbuddîn Ahmed b. İdrîs. en-Tenkîh (Şerhle beraber). Tahkik: Tâhâ Abdürreûf. Yy.: Şeriketü’t-Tibâ‘ati’l-Fenniyyeti’l-Müttahide, 1393/1973.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. Sünnî Paradigmanın Oluşumunda Şâfiî’nin Rolü (seçki). Ankara: Kitâbiyât, 2003.
• Koçinkağ, Mansur. Erken Dönem İslam Hukuk Düşüncesinde Re’y ve Hadis. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2018.
• Koçinkağ, Mansur. “Günümüze Ulaşan İlk Metinlerde Hadîs ve Sünnet Kavramı”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 30 (2017): 93-116
• Koçinkağ, Mansur. “İmâm Şâfiî’nin Mürsel Hadis Anlayışı”, Journal of Intercultural and Religious Studies 7 (2016): 61-80.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta. Tahkik: M. Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1406/1985.
• Mâverdî. el-Hâvi’l-Kebîr. Tahkik: Ali M. Muavviz ve Âdil Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Kütü- bi’l-İlmiyye, 1419/1999.
• Mevsilî, Abdullah b. Mahmûd. el-Muhtâr. Tahkik: Beşşâr Bekrî. Dımaşk: el-Mektebetü’l-Ömeriyye, 1420/2004.
• Müslim b. Haccâc. el-Müsnedü’s-Sahîhu’l-Muhtasar mine’s-Süneni bi Nakli’l-‘Adli ‘ani’l-‘Adli ilâ Resûlillâh. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Müzenî, İsmâîl b. Yahyâ. el-Muhtasar (el-Ümm’le beraber). Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1410/1990.
• Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb. es-Sünen/el-Müctebâ. Tahkik: Elbânî. Riyad: 1417/1996.
• Nevevî, Muhyiddîn. el-Mecmû‘ Şerhu’l-Muhezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Nevevî, Muhyiddîn. et-Takrîb ve’t-Teysîr fî Ma‘rifeti Süneni’l-Beşîr ve’n-Nezîr (Tedrîb ile beraber). Tahkik: Muhammed Eymen. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2002.
• Nevevî, Muhyiddîn. Ravzatü’t-Tâlibîn ve ‘Ümdetü’l-Müfîn. Tahkik: Züheyr eş-Şâvîş. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1412/1991.
• Özafşar, Mehmet Emin. Hadîsi Yeniden Düşünmek. Ankara: Ankara Okulu, 2000.
• Râzî, Fahreddîn. el-Mahsûl. Tahkik: Tâhâ Câbir. Yy.: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
• Serahsî, Şemsüleimme. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1414/1993.
• Sübkî, Takıyyüddîn. Ma‘na’l-Kavli’l-İmâmi’l-Mutalibî: İzâ Sahha’l-Hadîsü Fehuve Mezhebî. Tahkik: Keylânî Muhammed. Yy.: Müessesetü Kurtuba, ts.
• Süyûtî, Celâleddîn. Tedrîbü’r-Râvî. Tahkik: M. Eymen. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2002.
• Şâfiî, Cimâ‘u’l-‘İlm. Yy., Dâru’l-Âsâr, 1423/2002.
• Şâfiî. el-Ümm. Tahkik: Rıfat Fevzi Abdülmuttalib. Yy.: Dâru’l-Vefâ, 1422/2001.
• Şâfiî. er-Risâle. Tahkik: Ahmed M. Şâkir. Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1358/1940.
• Şâfiî. es-Sünenü’l-Me’sûre. Tahkik: Abdülmutî Emîn Kalacî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1406/1986.
• Şâfiî. İhtilâfu Mâlik ve’ş-Şâfiî. Çeviri: İshak Emin Aktepe. İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Şeybani, Muhammed b. Hasan. el-Hücce ‘alâ Ehli’l-Medîne. Tahkik: Seyyid Hasan el-Keylânî. Yy.: Âlemü’l-Kütüb, 1403/1983.
• Şeybânî, Muhammed b. Hasan. el-Asl/el-Mebsût. Tahkik: Muhammed Boynukalın. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1433/2012.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. es-Sünen/el-Câmi‘u’l-Kebîr. Tahkik: Beşşar Avvâd Marûf. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1998.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Kaymaz. Târîhu’l-İslâm. Tahkik: Beşşâr Avvâd Marûf. Beyrut: Daru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2003.
• Zerkeşî, Bedreddîn Muhammed b. Bahâdır. el-Bahru’l-Muhît. Yy.: Daru’l-Kütübî, 1414/1994.