The Issue of Isrāfil’s Revelation in the Period of Fetret al-Wahy

Yıl 2024, Sayı: 34, 27 - 58, 15.06.2024

Murat Bahar

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1442622

Cited By: 1

Öz

After the first revelations in Hira, the Prophet shared his experiences with his wife Khadija, and together they went to Waraqa b. Nawfal for consultation. After the first revelation the period of fate began and revelation was interrupted for a while. It has been a matter of curiosity what happened during this period, known as the first fetret in the history of the Qur’ān. According to the narration attributed to Sha‘bī (104/722), one of the qibār al-tābiīn, Isrāfil was appointed to accompany the Prophet for three years during the period of fetret, and he brought him the information he needed and the revelation defined as al-kelima wa al-shay’. According to the report of Zuhrī (124/742), who was one of the sığaru al-tābiīn, the Prophet was alone during the period of foeticide, and became anxious and suspicious because of what he experienced, and even attempted suicide from time to time. The mursal narrations from Sha‘bī and Zuhrī are the two main data in terms of understanding the period of the fetret; hence the discrepancy in meaning between the narrations is the main factor that makes it difficult to understand what happened during the first fetret period. In addition, these narrations trigger many follow-up questions in terms of understanding the history of the Qur’ān and identifying/categorising the types of revelation. The subject and scope of the study, in which the aforementioned issues are considered problematic, is the authenticity and meaning framework of Zuhrī and Sha‘bī’s anecdotes that provide information about the fetret period, through these narrations, the first fetret period is tried to be understood. The primary aim of the study is to clarify the disagreement between the narrations and the authenticity of Sha‘bī's narration. Contributing to the history of the Qur’ān, fetret al-wahy and the determination of the types of revelation is one of its main objectives. As a result of the research, it was seen that Zuhrī’s mursal narrations were criticised by the muhaddithis and that the mursal narration he narrated about the fetret period contained some health and reputation problems of authenticity. On the other hand, the fact that Sha‘bī’s mursal narrations are accepted by the muhaddiths and that the mursal narration he narrated about the period of the fetret is authentic and is found in many sources has revealed that this narration provides undeniable data about the period of the fetret. Thus, the dispute between the two narrations, which are the basic data for understanding the period of the fetret, has been clarified in favour of Sha‘bī. Based on this conclusion, the texts and senads of Sha‘bī’s narration were supported with tables to determine the structure of the narration, the information it contains and its subject framework. Since the data obtained provide information about the revelation revealed during the fetret period and the teaching of the Prophet during the fetret period, the information in question was evaluated by applying the method of comparative analysis of historical data. Thus, the authenticity of the narration was determined and the information that Prophet was not left alone during this period and that divine contacts continued through Isrāfil’s embassy was reached. Accordingly, Isrāfil accompanied him and brought him some information and prepared him for the difficulties of the prophetic period. On the other hand, it was understood that al-kelima [al-wahy] wa al-shay’, which Isrāfil brought/disclosed, was also a type of revelation, but it was understood that it was a non-methluv type of revelation other than the revelation of the Qur’ān. After the completion of the aforementioned researches, the sources from which the narration of Sha‘bī was transmitted were included in order to point out its fame. In addition, in order to identify and determine the position of the revelation brought by Isrāfil, “types of revelation” are shown in a holistic table in Appendix-1.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Fetret, Wahy, Isrāfil, Sha‘bī, Zuhrī, Hadith, Sirah.

Fetretü’l-Vahy Döneminde İsrâfil’in Vahiy Getirmesi Meselesi

Öz

Resulullah Hira’da gelen ilk âyetlerden sonra yaşadıklarını Hz. Hatice ile paylaşmış, beraber Varaka b. Nevfel’e giderek istişarede bulunmuşlardır. İlk vahyin ardından fetret dönemi başlamış ve vahiy bir süreliğine kesintiye uğramıştır. Kur’ân tarihinde ilk fetret olarak bilinen bu dönemde neler yaşandığı merak konusu olmuştur. Kibâru’t-tâbiînden olan Şa‘bî’ye (104/722) isnad edilen rivayete göre fetret döneminde Resulullah’a üç yıl boyunca eşlik etmek üzere İsrâfil görevlendirilmiş, ona (sav) ihtiyaç duyduğu bilgileri ve el-kelimete ve’ş-şey’ şeklinde tanımlanan vahyi getirmiştir. Sığaru’t-tâbiînden olan Zührî’nin (124/742) mürsel haberine göre ise Resulullah fetret döneminde yalnız kalmış, yaşadıklarından ötürü endişeye ve şüpheye kapılmış, hatta zaman zaman intihara kalkışmıştır. Şa‘bî ve Zührî’den nakledilen mürsel rivayetler fetret dönemini anlama bakımından iki temel veri konumundadır; dolayısıyla rivayetler arasındaki mana ihtilafı ilk fetret döneminde neler yaşandığını anlamayı zorlaştıran esas unsur olmaktadır. Ayrıca bu rivayetler Kur’ân tarihini anlama ve vahiy çeşitlerini tespit/tasnif etme noktasında da birçok artçıl soruyu tetiklemektedir. Söz konusu meselelerin sorunsal addedildiği çalışmanın konusunu ve kapsamını fetret dönemine dair bilgiler sunan Zührî ve Şa‘bî mürsellerinin sıhhati ve anlam çerçevesi oluşturmakta, bu rivayetler üzerinden ilk fetret dönemi anlaşılmaya çalışılmaktadır. Rivayetler arasındaki ihtilâfın tavzihi ve Şa‘bî rivayetinin sıhhati araştırmanın öncelikli amacıdır. Kur’ân tarihine, fetretü’l-vahye ve vahiy çeşitlerinin tespitine katkı sağlaması ise temel hedeflerindendir. Araştırmanın ulaştığı sonuç itibariyle Zührî mürsellerinin muhaddisler tarafından cerh edildiği ve fetret dönemiyle ilgili naklettiği mürsel rivayetin bir takım sıhhat ve itibar sorunları içerdiği görülmüştür. Şa‘bî mürsellerinin ise muhaddisler tarafından muteber kabul edilmeleri, ayrıca fetret dönemiyle ilgili naklettiği mürsel rivayetinin sahih olması ve birçok kaynakta yer alması bu rivayetin fetret dönemine dair yadsınamaz veriler sunduğunu ortaya koymuştur. Böylece fetret döneminin anlaşılması için temel veri konumunda olan iki rivayet arasındaki ihtilâf Şa‘bî lehine tavzih olmuştur. Ulaşılan bu sonuçtan hareketle Şa‘bî rivayetinin metinleri ve senedleri tablolarla desteklenerek rivayetin yapısı, ihtiva ettiği bilgiler ve konu çerçevesi tespit edilmiştir. Bulgular fetret döneminde indirilen vahye ve Resulullah’ın fetret dönemindeki ta‘lîmine yönelik bilgiler sunduğundan tarihsel verilerin mukayeseli analizi yöntemine başvurularak söz konusu bilgiler değerlendirilmiştir. Böylece rivayetin otantikliği saptanmış ve rivayetten mülhem; Resulullah’ın bu dönemde yalnız kalmadığı ve İsrâfil’in elçiliği vasıtasıyla ilâhî temasların devam ettiği bilgisine ulaşılmıştır. Buna göre İsrâfil ona eşlik ederek birtakım bilgiler getirmiş ve onu risâlet döneminin zorluklarına karşı hazırlamıştır. Diğer yandan İsrâfil’in getirdiği/indirdiği el-kelimete [mine’l-vahyi] ve’ş-şey’in de bir tür vahiy olduğu ancak Kur’ân vahyi dışında, gayr-i metluv türde vahiy olduğu anlaşılmıştır. Söz konusu araştırmaların tamamlanmasının ardından Şa‘bî rivayetinin şöhretine işaret etmek üzere nakledildiği kaynaklara yer verilmiştir. Ayrıca İsrâfil’in getirdiği vahyin konumunu tespit ve tayin etmek maksadıyla EK-1 bölümünde “vahiy çeşitleri” tablo halinde bütüncül olarak gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Fetret, Vahiy, İsrâfil, Şa‘bî, Zührî, Hadis, Siyer.

Kaynakça

• Ahmed b. Hüseyin, Beyhakî. Delâilü’n-Nübüvve, nşr. Abdulmu‘tî Kal‘acı, I-VII, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
• Akçay, Mustafa. “Vahiyde Fetret Problemi Üzerine Bir İnceleme”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Aralık 2000), 79-88.
• Âlûsî, Şehâbeddîn Mahmûd. Rûhu’l-Me‘ânî, nşr. Ali Abdulbârî Atıyye. I-XVI. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Askalânî, İbn Hacer. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1991.
• Askalânî, İbn Hacer. et-Tehzîbü’t-Tehzîb, Meclisü Dâiretü’l-Me‘ârif, 1908.
• Askalânî, İbn Hacer. Fethu’l-Bârî, nşr. Muhibbuddîn el-Hatîb. I-XIII. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1959.
• Askalânî, İbn Hacer. Metâlibu’l-‘Âliye, I-XIX. Suûd: Dâru’l-Âsıme, 1998.
• Aynî, Bedrüddîn. Umdetü’l-Kârî, I-XXV, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî.
• Bahar, Murat. Kitâbu Bed’i’l-Vahy Örneğinde Sahîh-i Buhârî Şerhlerinin Tefsir İlmi Açısından İncelenmesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• Beğavî, Ebû Muhammed. Me‘alimü’t-Tenzîl, nşr. Abdurrezzak el-Mehdî. I-V. Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1999.
• Bilgin, Recep. “Hadis Usulünde Makrûn Rivayet Olgusu”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 55 (Haziran 2022), 79-111. https://doi.org/10.21054/deuifd.1087166.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-Sahîh, nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Dûlâbî, Ebû Bişr er-Râzî. ez-Zürriyyetü’t-Tâhire, nşr. Sa‘du’l-Mübârek el-Hasen. Kuveyt: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1986.
• Ebû Dâvûd, Suâlâtu Ebî Ubeydi’1-Âcurrî, nşr. Muhammed Ali Kasım el-Amrî. Medine: ‘İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmî, 1983.
• Ebû Şâme. Ebu’l-Kâsım el-Makdisî. Şerhu’l-Hadîsi’l-Muktefî fî Meb‘asi’n-Nebiyyi’l-Mustafâ, nşr. Cemâl ‘Azûn. Mektebetü’l-Amrîni’l-İlmiyye, 1999.
• Harkûşî, Ebû Sa‘d. Şerefu’l-Mustafa, nşr. Ebû Âsım Nebîl. I-VI. Mekke: Dâru’l-Beşâir, 2006.
• Heytemî, İbn Hacer. el-Fetâvâ el-Hadîsiyye, Dâru’l-Fikr.
• Irâkî, Zeynüddîn. Tarhu’t-Tesrîb fî Şerhi’t-Takrîb, I-VIII. et-Tab‘tü’l-Mısrıyyetü’l-Kadîme.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemalüddîn. el-İstî‘âb fî Ma‘rifeti’l-Ashâb, nşr. Ahmed el-Alevî-Abdulkebîr el-Bekrî. I-XXIV. Mağrib: Vüzâretu Umûmi’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1967.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemalüddîn. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattâ, nşr. Ali Muhammed Mu‘avvid-Âdil Abdulmevcûd. I-IV. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• İbn Acîbe, Ebu’l-Abbas. el-Bahru’l-Medîd fî Tefsîri’l-Kur’ân’i’l-Mecîd, nşr. Ahmed Abdullah el-Kuraşî. Kahire: 1998.
• İbn Atıyye el-Endelûsî, Ebû Muhammed el-Gırnatî. el-Muharrerü’l-Vecîz, nşr. Abdusselâm Abduşşâfî Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Ebû Hayseme, Ebû Bekir. et-Târîhu’l-Kebîr, nşr. Salah b. Fethî. I-IV. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîse, 2006.
• İbn Ebû Sufre, Mühelleb. el-Muhtasaru’n-Nasîh fî Tehzîbi’l-Kitâbi’l-Câmi‘i’s-Sahîh, nşr. Ahmed b. Fâris es-Selûm. I-IV. Riyad: Dâru’t-Tevhîd, 2009.
• İbn Hanbel, Ahmed. el-Müsned, I-XII. Cem‘iyyetü’l-Merkez, 2010.
• İbn Hanbel, Ahmed. Kitâbu’l-ʿİlel ve Maʿrifeti’r-Ricâl, nşr. Muhammed Ali el-Ezherî. I-V. Dâru’l-Fâruk, 2013.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim. el-Müsnedü’s-Sahîh, nşr. Mehmet Ali Sönmez-Halis Aydemir. Dâru İbn Hazm, 2013.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. es-Sîretü’n-Nebeviyye, nşr. Mustafa es-Sakkâ v.dğr. I-II. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbil el-Halebî, 1955.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Tâhâ Abdurraûf Sa‘d. I-II. Şirketü’t-Tıbaati’l-Fenniyye (Muhakkik Notu).
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’. el-Bidâye ve’n-Nihâye, nşr. Abdullah b. Abdilmuhsîn et-Türkî. I-XXI. Dâru Hecer, 1997.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’. es-Sîretü’n-Nebeviyye, nşr. Mustafa Abdulvâhid. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1976.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, nşr. Sâmi b. Muhammed Selâme. I-VIII. Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Ma‘în, Yahyâ. Hadîsu Yahyâ b. Ma‘în Rivâyetu Ebî Mansûr eş-Şeybânî, nşr. Abdullah Muhammed Hasen Demfû. Medine: Dâu’l-Me’âsir, 2000.
• İbn Ma‘în, Yahyâ. Suâlâtu İbn Cüneyd, nşr. Muhammed b. Ali el-Ezherî. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîse, 2007.
• İbn Ma‘în, Yahyâ. Târihu İbn Ma‘în, nşr. Ahmed Muhammed Nûr Seyf. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn. Muhtasaru Târîhi Dımaşk, nşr. Rûhiyye en-Nehhâs v.dğr. I-XXIX. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1984.
• İbn Nâsıruddîn ed-Dımaşkî, Muhammed b. Abdullah. Câmi‘u’l-Âsâr fi’s-Siyer, nşr. Ebû Yakub Neşet Kemâl. I-VIII. Dâru’l-Felâh, 2010.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh. et-Tabakâtü’l-Kübrâ, nşr. Ali Muhammed Ömer. I-XI. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 2001.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillah. Tabakâtü’l-Kübrâ, nşr. Ali Muhammed Ömer. I-XI. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 2001.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth. Uyûnu’l-Eser, nşr. İbrahim Muhammed Ramadan. I-II. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1993.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekir. Ahkâmu’l-Kur’ân, I-IV. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec. el-Muntazam fî Târîhi’l-Mulûk ve’l-Ümem, nşr. Muhammed Abdulkadir Atâ-Mustafa Abdulkadir Atâ. I-XIX. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec. el-Vefâ bi Ta‘rîfi Fedâ‘ili’l-Mustafâ, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn. Câmi‘u’l-Usûl, nşr. Abdulkâdir el-Arnaût. I-XII. Dâru’l-Hulvânî, 1972.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn. en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs, nşr. Tâhir Ahmed ez-Zâvî-Muhammed et-Tanâhî. I-V. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye, 1979.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Ömer. et-Tavdîh li Şerhi Câmi‘i’s-Sahîh, I-XXXVI, Dımaşk: 2008.
• Ka‘bî, Ebu’l-Kâsım Abdullah el-Belhî. Kabûlu’l-Ahbâr, nşr. Ebû Amr el-Hüseynî. I-II. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Kaffâl, Ebû Bekir Muhammed eş-Şâşî. Şemâ’ilu’n-Nübüvve, nşr. Ömer b. Ahmed. Riyad: Dâru’t-Tevhîd, 2015.
• Kâsımî, Celâlüddîn. Kavâidü’t-Tahdîs min Fünûni Mustalahi’l-Hadîs, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn. İrşâdu’s-Sârî, I-X. el-Matbaatu’l-Kübra’l-Emîriyye, 1905.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn. Mevâhibu’l-Ledunniyye, I-III. Kahire: el-Mektebetü’t-Tevfîkiyye.
• Keskin, Yusuf Ziya. “İmam Şafiî’ye Göre Mürsel Hadisin Delil Olma Yönünden Değeri”, Uluslararası İmam Şafiî Sempozyumu, ed. Mehmet Bilen. Kent Işıkları Yayınları, 2012.
• Kirmânî, Şemsüddin. el-Kevâkibü’d-Derârî, nşr. Uceyyân el-Avfî. I-XXV. Beyrut.
• Kurtubî, Ebû Abdillah el-Hazrecî. el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân, nşr. Hişâm Semîr el-Buhârî. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Makrîzî, Ebû Muhammed Takıyyüddîn. İmtâ‘u’l-Esmâ, nşr. Muhammed Abdulhamid en-Nemîsî. I-XV. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. A‘lâmü’n-Nübüvve, Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. el-Hâvi’l-Kebîr, nşr. Muhammed Mesud-Âdil Abdulmevcûd. I-XIX. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Moğultay b. Kılıc, Ebû Abdillâh Alâüddîn. el-İşâre ilâ Sîreti’l-Mustafâ, nşr. Muhammed Nizâmüddîn el-Fethî. Dımaşk: 1996.
• Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, thk. Abdullah Mahmud Şihâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2002.
• Mutahhir b. Tâhir, Makdisî. el-Bed‘u ve’t-Târîh, I-VI. Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.
• Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed. ‘Umdetü’l-Küttâb, nşr. Bessâm Abdülvehhâb el-Câbî. Dâru İbn Hazm, 2004.
• Nehhâs, Ebû Cafer. ‘Umdetü’l-Küttâb, nşr. Bessâm Abdulvehhab el-Câbî. Dâru İbn Hazm, 2004.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc fî Şerhi Sahîhi Müslim, I-XVIII. Beyrut: Dâru’t-Turasi’l-Arabi, 1972.
• Özkan, Halit. “İbn Şihâb ez-Zührî”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 44/544-549, İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Polat, Salahattin. “Mürsel”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 32/52-54, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Polat, Salahattin. “Ferd”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 12/368-369, İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Polat, Salahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed. Müfredâtü Elfâzi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân Davud. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2009.
• Rebî‘ b. Habîb, İbn Amr el-Basrî. el-Câmi‘u’s-Sahîh (el-Müsned), nşr. Muhammed İdris-Âşûr Yûsuf. Beyrut: Dâru’l-Hikme, 1994. 44.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk. el-Keşf ve’l-Beyân, Cidde: 2015.
• San‘ânî, Abdurrezzâk. el-Musannef, I-X. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2015.
• San‘ânî, Abdurrezzâk. et-Tefsîr, nşr. Mahmûd Muhammed ‘Abduh. I-III. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Sandıkçı, Kemal. “Ebû Sa‘d el-Bağdâdî”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 10/218, İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys. Bahru’l-‘Ulûm, nşr. Mahmûd Mataracı. I-III. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Sifil, Ebubekir. “Efendimiz (sav) İntihar Etmeyi Düşündü Mü?”, Hadis Tetkikleri Dergisi 15/2 (Aralık, 2017), 161-170.
• Süheylî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahmân. er-Ravdü’l-Unüf, nşr. ‘Umar Abdusselâm es-Selâmî. I-VII. Beyrut: Dâru’t-Turâsi’l-Arabî, 2000.
• Sülün, Murat. Kur’ân Kılavuzu. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Baskı, 2017.
• Süyûtî, Celâlüddîn. ed-Dürru’l-Mensûr, I-VIII. Beyrut.
• Süyûtî, Celâlüddîn. el- fî Ulûmi’l-Kur’ân, nşr. Sa‘îd Mendûb. I-II. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Süyûtî, Celâlüddîn. el-Hasâisu’l-Kübrâ, I-II. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Süyûtî, Celâlüddîn. el-Hâvî li’l-Fetâvâ, I-II. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2004.
• Süyûtî, Celâlüddin. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, nşr. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. I-IV. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-Amme li’l-Küttâb, 1974.
• Süyûtî, Celâlüddin. et-Tahbîr fî İlmi’t-Tefsîr, nşr. Fethî Abdulkâdir Ferîd. Riyad: Dâru’l-Ulûm.
• Süyûtî, Celâlüddîn. et-Tevşîh Şerhu Câmi‘i’s-Sahîh, I-IX, nşr. Rıdvan Câmi‘ Rıdvan, Riyad: 1998.
• Süyûtî, Celâlüddîn. Mu‘tereku’l-Akrân, I-III. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
• Şâmî, Muhammed b. Yûsuf. Sübülü’l-Hüdâ, nşr. Âdil Ahmed-Muhammed Muavvid. I-XII. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Şirbînî, İmâd es-Seyyid. Reddü Şübühâtin Havle İsmeti’n-Nebiyyi, Mısır: Dâru’l-Yakin, 2004.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. I-XXIV. Dâru Hecer, 2001.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. et-Târîh, I-XI. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1967.
• Tehânevî, Zafer Ahmed. Yeni Usûl-i Hadîs, İzmir: Türkiye Öğretmenler Vakfı Yayınları, 1982.
• Uzun, Nihat. “Vahyin Başlangıcıyla İlgili Rivayetlere Sünnî ve Şiî Âlimlerin Yaklaşımları”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/1 (Mart 2013), 22-61.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen. el-Vasît fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd, nşr. Heyet. I-IV. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen. Esbâbü’n-Nüzûl, nşr. İsâm b. Abdulmuhsin el-Humeydân. Dâru’l-Islâh, 1992.
• Vural, Faruk. “Sebepleri ve Sonuçları Bakımından Fetret-i Vahiy Meselesi Üzerine Bir İnceleme”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/8 (Temmuz 2016), 83-102.
• Ya‘kûbî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ebî Ya‘kūb. et-Târîh, I-II. Beyrut: Dâru Sâdır, 1995.
• Yücel, Ahmet. Hadis İlminde Tenkit Terimleri, İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn. Siyerü A‘lâmi’n-Nübelâ, I-XVIII. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2006.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn. Târîhu’l-İslâm, nşr. Ma‘rûf. I-XV. Dâru’l-Garbi’l-İslâmî: 2003.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn. Tezkiratü’l-Hüffâz, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Zertürk, Hidayet. Fetretü’l-Vahy (İslami Vahyin Bir Süreliğine Kesintiye Uğraması), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (İstanbul: 2015).
• Zürkânî, Ebû Abdillah el-Mâlikî. Şerhu Mevâhibi’l-Ledünniye, I-XII. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.