DR. ABDURRAHMAN MELEK’İN HATAY DEVLETİ BAŞBAKANLIĞI DÖNEMİ İCRAATLARI

Yıl 2020, , 453 - 468, 22.11.2020

Mustafa Abdullah Kündeyi

https://doi.org/10.30692/sisad.452051

Öz

Abdurrahman Melek, 1896 yılında Antakya'da
doğmuştur. İlkokulu ve Rüştiye'yi Antakya'da, Sultani'yi Halep'te bitirmiştir.
Şam Tıbbiyesi'nde tıp eğitimine başlamıştır. Askerlik hizmetini Birinci Dünya
Savaşı şartlarında 41. Fırka'da yapmıştır. Bu süreçte Şam Tıbbiyesi kapatılınca
öğrenci kaydı İstanbul Tıp Fakültesi’ne alınmış ve 1919 yılında mezun olmuştur.

Abdurrahman Melek’in ilk görevi İstanbul Üniversitesi
Tıp Fakültesi asistanlığıdır. 1923 yılında Antakya’ya dönmüş ve özel
muayenehane açmıştır.

Melek, siyasi hayatında ilk olarak 6 Ocak 1932
tarihinde İskenderun Sancağı İdare Meclisi Üyeliği'ne seçilmiştir. 1937 yılında
Cenevre'de gerçekleştirilen Hatay müzakerelerine müşahit olarak katılmıştır.
1938 yılında İskenderun Sancağı Valiliği ve hemen ardından Hatay Devleti’nin
Başbakanlığını yapmıştır. 1939 yılından itibaren Türkiye Büyük Millet
Meclisinde 4 dönem milletvekilliği yapmıştır.

Abdurrahman Melek’in hükümet programında; eşitlik,
iç güvenlik tedbirleri, milli sanayi, tarım, bütçe, turizm, ulaşım ve sağlık
sorunları konuları yer almıştır.

Hükümet uygulamalarında ise; Türkiye’den ithal
edilen eşyalardan gümrük vergisi alınmaması ve Türk lirasının Hatay devleti
parası olarak da kabul edilmesi önemli konulardandır.

Bildiride Doktor Abdurrahman Melek’in başbakan
olarak icraatları ortaya konulacaktır. Yayın hazırlanırken Başbakanlık
Cumhuriyet Arşivi, Hatay Devleti Meclis Tutanakları, Hatay basını ve Türkiye
basını, anılar ve diğer kaynaklardan yararlanacaktır.

Anahtar Kelimeler: Hatay Devleti, Biyografi,
Abdurrahman Melek, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi.

 

The Practices of
Abdurrahman Melek During His Term As The President of Hatay State

Summary

Abdurrahman 
Melek was born in Antakya in 1896. He completed his primary education
and high school in Aleppo. He started medicine education in Aleppo medicine
school. He did his military service under the conditions of the 1st World
war  at 41st Division. During this term,
as the Aleppo Medicine School was closed his studentship was transferred to
İstanbul School of Medicine and he was graduated in 1919.

Abdurrahman Melek’s first employment was assistant
at İstanbul University Faculty of Medicine. He returned to Antakya in 1923 and
hung out his shingle.

In his political career melek firstly was elected as
an administrator to Sanjak of İskenderun. He attended to the negotiations of
Hatay, which was performed in Geneva, as an observer. In 1938 he served as the
governor of the Sanjak of İskenderun and shortly afterwards as the prime
minister of Hatay state. From 1939 onwards, he served as a member of the
Turkish Grand Assembly for four terms.

In the government programme of Abdurrahman Melek;
equilibrium, home security measures, national industry, agriculture, budget,
tourism, transportation and health issues were involved.

As for the government enforcement, not taking
customs tax from the properties imported from Turkey and accepting Turkish Lira
as the Hatay state’s local currency were among the important isssues.

In this decleration Abdurrahman Melek’s practices as
the prime minister will be presented. While the edition is prepared Prime
Ministry Republic Archivals, parliamentary minutes of Hatay State, press of
Hatay and Turkey, memories and other sources will be exploited.

Key Words: Hatay State,
Biography, Abdurrahman Melek, History of Turkish Republic

Anahtar Kelimeler

Hatay Devleti, Biyografi, Abdurrahman Melek, Türkiye Cumhuriyeti

Kaynakça

• KAYNAKÇA ADA, Serhan, Türk-Fransız İlişkilerinde Hatay Sorunu (1918-1939), 2. Bs., İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul 2013.ARMAOĞLU, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, 19. Bs., Timaş Yay., İstanbul 2014.ATABEY, Figen, “Hatay’ın Anavatana Katılma Süreci”, AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C.4, Sayı 7, Temmuz 2015, ss.192-209.BCA. 030.10.224.512.40Cumhuriyet, 28 Ocak 1937Düstur, 3.tertip. C.18ERDEN,Ömer, Fransa-Suriye Kıskacında Hatay (1937-1939), Gece Kitaplığı, Yy., 2015GALİOĞLU, Rengin, “Hatay Devleti Başvekili Dr. Abdurrahman Melek”, Güneyde Kültür, Cilt: XIV, Sayı: 140, ss. 8-24.Hatay Devleti Millet Meclisi Zabıtları, Haz. Mehmet Tekin, ATAM, Ankara 2009.MELEK, Abdurrahman, Hatay Nasıl Kurtuldu, TTK, Ankara 1969.MURSALOĞLU, Mehmet, Sancak, Devlet, Millet Hatay (1938-1939), Y.y., İskenderun 2012.SARINAY, Yusuf, “Atatürk’ün Hatay Politikası II, 1938-1939”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XII, Sayı 35, 1996, ss, 407-454.SELÇUK, Hamdi, Hatay’ın O günleri, Antakya.SOFUOĞLU, Adnan - DAĞISTAN, Adil, İşgalden Katılıma Hatay, Phoenix Yay., Ankara 2008.SOYSAL, İsmail. Tarihçeleri ve Açıklamalarıyla Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları I. Cilt (1920-1945), 3. Bs., Türk Tarih Kurumu, Ankara 2000.TBMM Zabıt Ceridesi, VI. Devre, 17 Nisan 1939TEKİN, Mehmet, Hatay: İşgal Yılları ve Bağımsız Hatay Devleti Kronolojisi (1918-1939), ATAM, Ankara 2010.Yeni Mecmua, 15 Mayıs 1928.Yenigün, 5 Eylül 1938, Sayı 1977.Yenigün, 10 Ocak 1939, Sayı 2075.Yenigün, 16 Nisan 1939, Yıl 11, sayı 2154