Öz
Lur-i
Kuchuk or Atabeg of Lesser Luristan had established centered Hurremabad in West
İran between 12th and 16th centuries. The dynasty is also known as Hurshidids
because of its founder and commander Shucauddin Hurshid. Atabeg of Luristan was
exposed to attacks of the Turkmen and Mongols during intensive political
struggles. The ruler İzzeddin Mohammed did have not a son or a brother,
therefore Dawlat Khatun started to reign the Luristan after his death. Dawlat
Khatun who became the first female ruler had to relinquish from throne because
of the Mongol pressure. Then her brother İzzeddin Hosein acceded to the throne.
The aim of study is to explain with historical sources this female ruler’s political activities who
made an impression in the Medieval İran.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Çetin, Seyfettin, Yâkût el-Hamevî’nin Mu‘cemü’l-Büldân Adlı Eserinde Kürtler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2013.
- Ebü’l-Fidâ, Takvimü’l-Büldân, nşr. M.Le Baron Mac Guckın De Slane, Paris 1840.
- Ebn Haukal, Kitab-ı Mesalik-i Memalik, The Oriental Geography, Translated: William Ouseley, London 1800.
- Edmonds, Cecil John, Do Safarnama Derbareye Lorestan, nşr. İntisharat-ı Babak, Tahran 1342. ________________, , “Luristan: Pish-i-Kuh and Bala Gariveh.” The Geographical Journal, vol. 59, no. 5, 1922, pp. 335–356. JSTOR, www.jstor.org/stable/1780610. Gazi Ahmed Gaffari, Tarih-i Cihânârâ, neşir: Hasan Nerâki, Tahran 1343.
- Hamdullah Müstevfi Kazvini, Nuzhat-al-Kulûb, Translated: Guy Le Stange, E. J. Brill, Leyden 1919.
- _______________________, Tarih-i Güzide, Translated: Edward Browne, E. J. Brill, Leyden 1913.
- Jackson, Guida M., Women Rulers throughout The Ages,An Illustrated Guide, California 1999.
- Kurtuluş, Rıza, “Luristan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2003, s.227-228.
- ___________, “Lur-i Kuçek”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2003, s.226-227. Mehmet Emin Zeki Bey, Meşahir-i Kurd u Kurdistan (Kürd ve Kürdistan Ünlüleri ), çev. Komisyon, Apec ve Öz-Ge Yayınları, İsveç 1995.
- Mernessi, Fatıma, The Forgetten Queens of Islam, translated: Mary Jo Lakeland, Minnesota Press, Minnesota 2006.
- Minorsky, V., “Luristan”, İslam Ansiklopedisi, C.7, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s.79-80.
- Muinüddin Natanzi, Müntehabü’l Tevarih, nşr. İstihar, Tahran 1383.
- Öztuna, Yılmaz, Devletler ve Hanedanlar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2005.
- Spuler, Bertold, İran Moğolları, Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri (1220-1350), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1957.
- ____________, “Atabakan-e Lorestan”, Encyclopedia Iranica, erişim adresi: http://www.iranicaonline.org/articles/atabakan-e-lorestan, erişim tarihi: 08/05/2017.
- Strange, Guy Le, The Lands of The Eastern Caliphate, Mesopotamia, Persia and Central Asia From The Moslem Conquest to The time of Timur, Cambridge University Press, Cambridge 1905.
- Üçok, Bahriye, İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1965. ___________, “Kirman’da Müslüman Kutlug Devletinde İki Kadın Hükümdar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1961, C. 9, s.81-97.
Öz
Küçük Luristan Atabeyliği (Lur-i Kuçek), XII. ile XVI. yüzyıllar
arasında Hürremabad merkez olmak üzere Batı İran’da kurulmuştur. Hanedan, kurucusu
ve ilk emiri Şucâüddin Hurşid’ten dolayı Hurşidiler olarak da bilinmektedir. Siyasi
çekişmelerin yoğun olduğu dönemlerde Luristan Atabeyliği, Türkmenlerin ve
Moğolların baskılarına ve saldırılarına maruz kalmıştır. Hanedanın
yöneticilerinden İzzeddin Muhammed’in kendinden sonra tahtını bırakacağı oğlu
veya kardeşi olmadığından o ölünce atabeyliğin başına eşi Devlet Hatun
geçmiştir. Hanedanın ilk kadın hükümdarı olan ve bir müddet yöneticilik yapan
Devlet Hatun Moğol baskılarının devam etmesi üzerine tahtı kardeşi İzzeddin
Hüseyin’e bırakmak zorunda kalmıştır. Araştırmamızdaki amaç, Ortaçağ İranı’nda
yer etmiş bu kadın hükümdarın siyasi faaliyetlerini kaynakların verdiği bilgiler
ışığında açıklamaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Çetin, Seyfettin, Yâkût el-Hamevî’nin Mu‘cemü’l-Büldân Adlı Eserinde Kürtler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2013.
- Ebü’l-Fidâ, Takvimü’l-Büldân, nşr. M.Le Baron Mac Guckın De Slane, Paris 1840.
- Ebn Haukal, Kitab-ı Mesalik-i Memalik, The Oriental Geography, Translated: William Ouseley, London 1800.
- Edmonds, Cecil John, Do Safarnama Derbareye Lorestan, nşr. İntisharat-ı Babak, Tahran 1342. ________________, , “Luristan: Pish-i-Kuh and Bala Gariveh.” The Geographical Journal, vol. 59, no. 5, 1922, pp. 335–356. JSTOR, www.jstor.org/stable/1780610. Gazi Ahmed Gaffari, Tarih-i Cihânârâ, neşir: Hasan Nerâki, Tahran 1343.
- Hamdullah Müstevfi Kazvini, Nuzhat-al-Kulûb, Translated: Guy Le Stange, E. J. Brill, Leyden 1919.
- _______________________, Tarih-i Güzide, Translated: Edward Browne, E. J. Brill, Leyden 1913.
- Jackson, Guida M., Women Rulers throughout The Ages,An Illustrated Guide, California 1999.
- Kurtuluş, Rıza, “Luristan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2003, s.227-228.
- ___________, “Lur-i Kuçek”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2003, s.226-227. Mehmet Emin Zeki Bey, Meşahir-i Kurd u Kurdistan (Kürd ve Kürdistan Ünlüleri ), çev. Komisyon, Apec ve Öz-Ge Yayınları, İsveç 1995.
- Mernessi, Fatıma, The Forgetten Queens of Islam, translated: Mary Jo Lakeland, Minnesota Press, Minnesota 2006.
- Minorsky, V., “Luristan”, İslam Ansiklopedisi, C.7, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s.79-80.
- Muinüddin Natanzi, Müntehabü’l Tevarih, nşr. İstihar, Tahran 1383.
- Öztuna, Yılmaz, Devletler ve Hanedanlar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2005.
- Spuler, Bertold, İran Moğolları, Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri (1220-1350), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1957.
- ____________, “Atabakan-e Lorestan”, Encyclopedia Iranica, erişim adresi: http://www.iranicaonline.org/articles/atabakan-e-lorestan, erişim tarihi: 08/05/2017.
- Strange, Guy Le, The Lands of The Eastern Caliphate, Mesopotamia, Persia and Central Asia From The Moslem Conquest to The time of Timur, Cambridge University Press, Cambridge 1905.
- Üçok, Bahriye, İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1965. ___________, “Kirman’da Müslüman Kutlug Devletinde İki Kadın Hükümdar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1961, C. 9, s.81-97.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | TARİH |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Temmuz 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Haziran 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 1 Sayı: 1 |
