İŞLETMELERDE BİLGİ YÖNETİMİNİN STRATEJİK ÖNEMİ VE OLAP VERİ ANALİZİ MODELİ RAPORLARININ OLUŞTURULMASI VE UYGULAMADAN ÖRNEKLER

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 57 - 89, 16.03.2020

Murat Çubukcu

https://doi.org/10.30692/sisad.664098

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmamızda, olap teknolojilerinin işletmeler açısından stratejik önemi vurgulanmakta ve olap araçlarının kullanım yöntemleri incelenmektedir. İşletmelerde talebin doğru ve hızlı yönetiminde olap modelinin etkinliğini literatürdeki tartışmalar ve uygulamadan örnekler ile gösterilmesi amaçlanmıştır. Ham veriyi işleyerek, anlamlı ve stratejik bilgiye dönüştüren, olap olarak bilinen çok boyutlu analiz sistemlerinin, yöneticilere, hızlı ve doğru kararlar vermede, önemli ve faydalı bir çözüm sunduğu tespit edilmiştir. Bütün tedarik zinciri boyunca doğru bilgiye ve hızlı ulaşabilmek, yöneticilere büyük yararlar sağlar. Olap çok boyutlu analiz ve karar destek için veri ambarlarına erişimi sağlar. Eğilimlerin belirlenmesi veya müşteri isteklerinin ortaya çıkarılması gibi çoğu işletmenin beklentisi olan depolanmış bilgiden yeni bilgiler türetmeyi de sağlamaktadır. Araştırmamızda, uygulamadan örnek olarak perakende sektöründen bir işletmede talep ve bilgi yönetiminde verilerin çok boyutlu olarak analiz edilmesine yönelik kullanılan raporlar gösterilmiştir. İşletmelerde aktif ve yaygın olarak olap modelinin kullanıldığı tespit edilmiş ve modelin oluşturulması ve uygulama örnekleri de sunulmuştur. Olap modelinin, yöneticiler tarafından etkin olarak kullanıldığı ve işletmeye katkılar sağladığı tespit edilmiştir. İşletmelerin veri yığınları karşısında anlamlı sonuçlara en kısa sürede ulaşmalarını sağlayacak olap gibi karar destek modellerine ihtiyaçları vardır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Yönetimi, Talep Yönetimi, OLAP, Veri Analizi, Veri Yığınları

Strategic Importance of Knowledge Management in Compananies and Formation of Olap Data Analysis Model Reports and Examples

Öz

In this study, the strategic importance of olap technologies for businesses is emphasized and the methods of using olap tools are examined. The aim of this course is to demonstrate the effectiveness of the OLAP model in the correct and rapid management of demand in the enterprises through discussions in the literature and examples from practice. It has been found that multidimensional analysis systems, known as olap, which process raw data into meaningful and strategic information, provide managers with an important and useful solution in making fast and accurate decisions. Fast access to accurate information across the entire supply chain provides great benefits to managers. Olap provides access to data warehouses for multi-dimensional analysis and decision support. It also provides the ability to derive new information from stored information that most businesses expect, such as identifying trends or uncovering customer requests. In our research, as an example of the application, the reports used for the multi-dimensional analysis of data in demand and information management in a business from the retail sector are shown. Active and widespread use of olap model was determined in the enterprises and the creation of the model and application examples were also presented. It was found that the Olap model was used effectively by the managers and contributed to the business. Businesses need decision support models such as the ability to achieve meaningful results in the shortest time against data masses.

Anahtar Kelimeler

Knowledge Management, Demand Management, OLAP, Data Analysis, Data Stacks

Kaynakça

• Acar, N. (2001). Üretim Planlaması Yöntem ve Uygulamaları, 8. Baskı, Ankara: Mpm Yayınları.
• Ahmad, I. (2000). Data Warehousing in Construction Organizations, ASCE Construction Congress-6, February, Orlando.
• Ahmad, I., Azhar, S., & Lukauskis, P. (2004). Development of a Decision Support System Using Data Warehousing to Assist Builders/Developers in Site Selection. Automation in Construction, 13, 525-542.
• Ahuja, G. (2000). Collaboration Networks, Structural Holes, and Innovation: A Longitudinal Study. Administrative Science Quarterly, 45(3), 425-455.
• Alpat, A. (2006). Web Tabanlı Ortamda Olap Araçlarının Karar Destek Sistemlerinde Kullanılması, Anadolu Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, Kasım.
• Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, 4. Basım, Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Arslan, V., & Yılmaz, G. (2010). Karar Destek Sistemlerinin Kullanımı İçin Uygun Bir Model Geliştirilmesi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 4(4), 75–82.
• Ay, D., & Çil, İ. (2008). Migros Türk A.Ş. de Birliktelik Kurallarının Yerleşim Düzeni Planlamada Kullanılması. Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 21(2), 14-29.
• Ayers, J. B. (2002). Making Supply Chain Management Work: Design, Implementation, Partnerships, Technology, and Profits, New York: Auerbach Publications, A CRC Press Company.
• Bardakçı, G. (2006). Çevrimiçi Analitik Veri İşleme (OLAP)’nin İstatistikteki Yeri ve Bir Uygulama, Anadolu Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, Kasım.
• Başkol, M. (2011). Tedarik Zincirinde Bilgi ve Talep Yönetimi Olap Veri Analizi Modeli ile Uygulaması, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Necdet TİMUR, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayraktar, E., & Efe, M. (2006). Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) ve Yazılım Seçim Süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 689-709.
• Bensghir, T. K. (1996). Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, 1.b., Ankara: T.O.D.A.İ.E. Yayın No: 274.
• Besler, S. (2009). Karar Verme Sürecinin Etkililiği ve Stratejik Uzlaşı. Amme İdaresi Dergisi, 42(2), 89-108.
• Bitterer, A. (2007). London: Business Intelligence Summit, http://www.tuncaybas.com/index.php/is-zekasi/, (11.12.2019).
• Bowersox, D. J., Closs, D. J., & Cooper, B. M. (2002). Supply Chain Logistics Management, New York: Mc Graw Hill.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. & Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pagem Akademi.
• Chen, Z. (2002). Intelligent Data Warehousing From Data Preparation To Data Mining, Florida: Crc Press.
• Civi, E. (2000). Knowledge Management as a Competitive Asset: a Review. Marketing Intelligence & Planning, 18 (4), 166–174.
• Codd, E.F., Codd, S.B., & Salley, C.T. (1993). Providing OLAP (on-line analytical processing) to User Analysts: an IT Mandate., Technical Report, Codd and Associates.
• Collins, C. J., & Clark, K. D. (2003). Strategic Human Resource Practices, Top Management Team Social Networks and Firm Performance: The Role of Human Resource Practices in Creating Organizational Competitive Advantage. Academy Of Management Journal, 46(6), 740-751.
• Çakır, Ö., & Atak, M. (2013). Bilgi Çağında Yönetim, 1.b., Edirne: Paradigma Akademi Yayınları.
• Çebi, F. (1997). Bilişim Teknolojilerinin Rekabet Üstünlüğüne Yönelik Etkileri ve Türk İşletmelerinde Bir Araştırma, İstanbul: İTÜ. Fen. Bil. Enst. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Çetinyokuş, T., Çerçioğlu, H., & Gökçen, H. (2006). Veri Küplerinin Bütünleşik Kullanımı. YA/EM 2006 Yöneylem Araştırması, Endüstri Mühendisliği XXVI. Ulusal Kongresi.
• Çetinyokuş, T., & Gökçen, H. (2008). Bütünleşik Veri Küpü Sistemi (BVKS): Satış Küpü Uygulaması. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 23(2), 477–484.
• Daft, R. L. (1999). Management, 5 ed., Chicago: Dryden Press.
• Dinçer, Ö. (2013). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, 9. b., İstanbul: Alfa Yayım.
• Djiroun, R., Boukhalfa, K., & Alimazighi, Z. (2019). Designing Data Cubes in OLAP Systems: A Decision Makers’ Requirements-Based Approach. Cluster Computing, 22, 783-803.
• Dodge, G., & Gorman, T. (1998). Oracle8 Data Warehousing, Wiley.
• Dougherty, D. J., & Dunne, D. D. (2011). Organizing Ecologies of Complex Innovation. Organization Science, 22(5), 1214-1223.
• Durmuş, A., Ömürbek, N., & Ömürbek, V. (2003). Bilgi Teknolojilerinin Gıda Sektöründe Kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.BF Dergisi, 8(2), 1-22.
• Düzakın, E., & Sevinç, S. (2002). Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP). Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 189-218.
• Eisenhardt, K. M., & Schoonhoven, C. B. (1996). Resource-Based View of Strategic Alliance Formation: Strategic and Social Effects in Entrepreneurial Firms. Organization Science, 7(2), 103-209.
• Emel, G. G., & Taşkın, Ç. (2010). Veri Madenciliğinde Kümeleme Yaklaşımları ve Kohonen Ağları ile Perakendecilik Sektöründe Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 395–409.
• Emel, G. G., Taşkın, Ç., & Kılıçarslan, S. (2004). Sinir Ağları Veri Madenciliği İle Çelik Üretim Sürecinde Bir Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 5(1), 206–207.
• Emhan, A. (2007). Karar Verme Süreci ve Bu Süreçte Bilişim Sistemlerinin Kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21), 212-224.
• Erdoğan, Z., & İpçioğlu, İ. (2005). İşletme Stratejisinin Belirlenmesinde Bilgi Yönetimi Altyapısının Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 89-111.
• Ersoy, N. F. (2013). E-Perakendecilik, Elektronik Perakendecilikte Veri Madenciliği, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2782, 1.Baskı, Ocak, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1740.
• Fredendall, L. D., & Hill, E. (2001). Basic of Supply Chain Management, Boca Raton, New York: Lucie Press.
• Ghrab, A., Romero, O., Skhiri, S., Vaisman, A., & Zimanyi, E. (2015). A Framework for Building OLAP Cubes on Graphs. In: East European Conference on Advances in Databases and Information Systems. Springer, 92–105.
• Gürsakal, N. Sosyal Ağ Analizi, 1. Baskı, Bursa: Dora Yayınları.
• Gray, P.G., & Watson, H.J. (1998). Decision Support in the Data Warehouse, New Jersey: Prentice-Hall.
• Han, J., & Kamber, M. (2006). Data Mining: Concepts and Techniques, 2. Ed., San Francisco: Morgan Publishers.
• Handfield, R. B., & Nichols, E. L. (2002). Supply Chain Redesign, Financial Times Prentice Hall, Pearson Education.
• Hasan, M. H., & Hayland, P. (2001). Using OLAP and Multidimensional Data for Decision Making. Faculty of Commerce, 3(5), 44-50.
• Hayes, F. (2004). Chaos is Back. ComputerWorld, 27, 2008. http://www.computerworld.com./managementtopics/management/project/story, (12.12.2019).
• Hoover, W. E., Eloranta, E., Holmström, J., & Huttunen, K. (2001). Managing The Demand-Supply Chain, John Wiley.
• Inmon, W. H. (1992). Building the Data Warehouse, New York: Wiley.
• Jacobs, R. F., & Whybark, C. D. (2000). Why ERP?: A Primer On Sap Implementation, Boston: McgrawHill.
• Karadere, A., & Baykoç, Ö. F. (2006). Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) Uygulaması Sonrası İşletmelerin Yaşadığı Sorunlar. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 21(1), 137–149.
• Kraiem, M. B., Alqarni, M., Feki, J., & Ravat, F. (2019). OLAP Operators for Social Network Analysis. Cluster Computing, 19(October), 1-28.
• Keçek, G., & Yıldırım, E. (2009). Kurumsal Kaynak Planlaması ve İşletme Açısından Önemi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 240-258.
• Kehoe, D. & Boughton, N. (2001). Internet based supply chain management: A classification of approaches to manufacturing planning and control. Internatioal Journal of Operations & Production Management, 21(4), 516–524.
• Koçel, T. (1998). İşletme Yöneticiliği, İstanbul: Beta.
• Koutsoukis, N. S., Mitra, G., & Lucas, C. (1999). Adapting On Line Analytical Processing (OLAP) for Decision Modelling: The Interaction of Decision and Information Technologies, Decision Support Systems, 26, 1–30.
• Larson, B. (2017). Delivering Business Intelligence with Microsoft SQL Server 2016, 4th ed., USA: McGraw-Hill Education.
• Mercado, E. C. (2008). Hands-On Inventory Management, New York: Auerbach Publications.
• Meyer, M., & Cannon, C. (1998). Building a Better Data Warehouse, Prentice Hall.
• Moon, M. A., Mentzer, J. T., & Thomas, D. E. (2000). Customer Demand Planning at Lucent Technologies: A Case Study in Continuous Improvement Through Sales Forecast Auditing. Industrial Marketing Management, 29(1), 19-26.
• Morten, T. H., Nohria, N., & Tierney, T. J. (1999). What’s Your Strategy for Managing Knowledge?. Harvard Business Review, 77(2), 106-116.
• Naktiyok, A., & Çiçek, M. (2014). Stratejik Düşünmenin Bir Öncülü Olarak Eleştirel Düşünme: Yöneticiler Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniv. İİBF Dergisi, 28(2), 157-178.
• Niemi, T., Nummenmaa, J., & Thanisch, P. (2001). Constructing OLAP Cubes Based on Queries. In: Proceedings of the 4th ACM International Workshop on Data Warehousing and OLAP. ACM, 9–15.
• Niemi, T., Hirvonen, L., & Jarvelin, K. (2003). Multidimensional Data Model and Query Language for İnformetrics, Journal of the American Society for Information Science and Technology, 54(10), 939–951.
• Özdemir, A. İ. (2004). Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları. Erciyes Üniv. İİBF Dergisi, 23, Temmuz-Aralık, 87-96.
• Pamuk, G., & Erkut, H. v.d. (1997). Stratejik Yönetim ve Senaryo Tekniği, 1. b., İstanbul: İrfan Yayımcılık.
• Pendse, N. (2005). What is OLAP?, The OLAP Report, http://www.olapreport.com/fasmi.htm (13.12.2019).
• Pendse, N. (2008). What is OLAP?, http://www.olapreport.com, (25.11.2019).
• Peppard, J., & Ward, J. (2016). The Strategic Management of Information Systems: Building a Digital Strategy, 4. Edt., Wiley.
• Ponniah, P. (2001). Data Warehousing Fundamentals, New York: John Wiley.
• Quayle, M. (2006). Purchasing and Supply Chain Management, Idea Group, Irm Press.
• Ross, D. F. (1998). Competing Through Supply Chain Management: Creating Market-Winning Strategies Through Supply Chain Partnerships, Boston: Kluwer Academic Publishers.
• Ross, D. F. (2000). Introduction To E-Supply Chain Management: Engaging Technology To Build Market-Winning Business Partnerships, Florida: ST. Lucie Press-CRC Press LLC.
• Ross, D. F. (2008). The Intimate Supply Chain: Leveraging The Supply Chain To Manage The Customer Experience, New York: CRC Pres Taylor & Francis Group.
• Scheepers, R., Venkitachalam, K., & Gibbs, M. R. (2004). Knowledge Strategy in Organizations: Refining the Model of Hansen, Nohria and Tierney. Journal of Strategic Information Systems, 13(3), 201-222.
• Sehgal, V. (2009). Enterprise Supply Chain Management, Wiley.
• Shi, H., Zhang, J. F., & Zheng, L. (2002). Mining Association Rule Oriented Data Cube and Its Application. Proceedings of the First International Conference on Machine Learning and Cybernetics, Beijing, 4-5 November.
• Singh, S. K., Watson, H. J., & Watson, R. T. (2002). EIS Support For Strategic Management Process. Decision Support Systems, 33(1), 71–85.
• Şen, A., & Silahtaroğlu, G. (2017). Kar Amaçsız Örgütlerde Sosyal Ağ Kullanım Etkinliğinin Bağışçı Sayısına Etkisinin Stratejik Açıdan İncelenmesi: Bir Vakıf Örneği. Yönetim Bilişim Sistemleri Dergisi, 3(2), 47-61.
• Toffler, A. (1981). Üçüncü Dalga, Çev: A. Seden, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Türkmen, E., http://danismend.com/kategori/altkategori/olap-1/, (01.12.2019).
• Tüzüntürk, S. (2010). Veri Madenciliği ve İstatistik, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXIX(1), 65-90.
• Vardar, A. (2001). Yeniden Yapılanma Stratejileri, 1. b., İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Yalçın, P., Esin, C., & Şen, A. (2012). Süreç İyileştirme Çalışmalarında Veri Madenciliği Yaklaşımının Kullanılması Üzerine Bir Çalışma. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz, 29, 57-77.
• Yazgan, T. (2011). Stratejik Yönetim, 1. Baskı, İzmir: Konak Kültür Yayınları.
• Yeniçeri, Ö., & İnce, M. (2005). Bilgi Yönetim Stratejileri ve Girişimcilik, İstanbul: IQ Yayınları.
• Waters, D. (2003). Global Logistics and Distribution Planning, London: Kogan Page Limited.
• Wu, Y., Guo, X., Choi, B., & Chang, K. T. (2017). Understanding User Adaptation toward a New IT System in Organizations: A Social Network Perspective. Journal of the Association for Information Systems, 18(11), 787-813.
• Xie, X., & Gao, Y. (2018). Strategic Networks and New Product Performance: The Mediating Role of Ambidextrous Innovation. Technology Analysis & Strategic Management, 30(7), 811-824.
• Zhang, Y., Zhang, Y. Wang, S., & Lu, J. (2019). Fusion OLAP: Fusing the Pros of MOLAP and ROLAP Together for In-Memory OLAP. IEEE Transactions on Knowledge and Data Engineering, 31(9), 1722-1735.
• http://www.bm.com.tr/docs/ulkerbasari.doc, (12.12.2019).
• http://www.misjournal.com/?p=724, (10.12.2019).
• www.erpcrm.com, (05.12.2019).
• http://www.olapcouncil.org/research/whtpaply.html, (11.12.2019).
• www.olapreport.com, (05.12.2019).