Understanding Urban Transformation through the Case of Mamak - A New Perspective to Urban Transformation

Yıl 2020, Cilt: 02 Sayı: 02, 59 - 76, 30.08.2021

Fatma Süphan Somalı

https://doi.org/10.5505/sjcrp.2021.83803

Öz

The study aims to understand and explain the different paces and patterns of spatial transformation taking place in the sub-areas of Mamak district of Ankara, with similar locations and/or intervention backgrounds. It is suggested herein that the available theoretical tools, which are built upon dynamic transformation processes fall short of understanding the characteristics of Mamak’s gecekondu transformation that is rather slow. The cumulative effect of successive state interventions has formed a particular logic of spatial differentiation in Mamak, one that is distinct from the unevenness at the metropolitan scale.

The conceptual framework developed in this study aims to incorporate the cumulative effects of spatial interventions of State into the urban transformation accounts, by observing a relatively slow transforming region. Two core concepts are introduced for this purpose. The first is a new space category called potential space which aims to make pre-transformation processes theoretically visible. The second is the socio-spatial fixity (SSF) concept which draws attention to the cumulative effects of state interventions along with geographical and demographic factors. Potential space is assumed to be formed and reformed through the dialectical relationship between state interventions and the SSF of an area; carrying foreseen or unforeseen various transformation potentialities.

Within such a perspective the transformation path of Ankara Mamak District is explained with reference to four state intervention categories. Six sub-areas with either similar intervention backgrounds or similar locations were selected as part of case study. Although they are not presented within the scope of this paper, case selection method is noteworthy in the sense that they are not pre-given areas but theory-driven ones. Finally the transformation characteristics of Mamak were presented with reference to its socio-spatial fixity, along with formations that have emerged in slow transforming areas. These are evaluated as policy inputs for an ameliorated environment for Mamak.

Anahtar Kelimeler

Mamak, Urban Transformation, Mamak, Socio-Spatial Fixity, Potential Space, State Interventions

Kentsel Dönüşümü Mamak Örneği Üzerinden Anlamak- Kentsel Dönüşüm İçin Yeni Bir Bakış Açısı

Öz

Bu çalışma Ankara’nın Mamak ilçesinde benzer konumlara ve/veya müdahale geçmişine sahip alanlardaki farklı dönüşüm hız ve dokularını anlamayı ve açıklamayı amaçlamaktadır. Gecekondu dönüşümünün görece yavaş gerçekleştiği Mamak’ta, dinamik dönüşüm süreçleri üzerinden geliştirilen mevcut kuramsal araçlar farklılıkları açıklamada yetersiz kalmaktadır. Ardıl devlet müdahalelerinin birikimli etkisi, metropolitan ölçekteki eşitsiz gelişmeden farklı bir mekânsal farklılaşma mantığı ortaya koymaktadır.

Bu alternatif yaklaşımın odağında, devletin mekânsal müdahalelerinin birikimli etkisinin görece yavaş dönüşen bir bölgede gözlemlenerek kentsel dönüşüm anlatımına dahil edilmesi çabası yer almaktadır. Bu amaçla iki temel kavram geliştirilmiştir. Birincisi potansiyel mekan olarak adlandırılan, dönüşüm öncesi süreçleri teorik olarak görünür kılmayı amaçlayan bir mekan kategorisidir. İkincisi; bir alandaki coğrafi ve demografik faktörlerin yanı sıra devlet müdahalelerinin birikimli etkisine işaret eden sosyo-mekânsal sabit kavramıdır. Potansiyel mekanın, devlet müdahaleleri ve o mekandaki sosyo-mekânsal sabit arasındaki diyalektik ilişkinin bir ürünü olarak var olduğu ve öngörülen veya öngörülmeyen farklı dönüşüm potansiyellikleri taşıdığı varsayılmaktadır.

Böyle bir bakış açısı ile öncelikle Ankara, Mamak ilçesinin dönüşüm süreci dört devlet müdahalesi kategorisine göre ortaya konulmuştur. Vaka çalışması olarak, benzer müdahale geçmişlerine sahip benzer konumlarda bulunan altı alt-bölge seçilmiştir. Bu alt bölgeler her ne kadar bu makale kapsamında detaylandırılmasa da, seçim yöntemleri açısından dikkate değerdir. Alt bölgeler kavramsal çerçevenin test edileceği, idari sınırlara göre belirlenmiş alanlardan ziyade, sınırları kuramsal çerçeveye göre belirlenen, sadece bu çerçeve için anlamlı olan, kurama dayalı alanlardır.

Son olarak Mamak’ın dönüşüm özellikleri, sosyo-mekânsal sabitlerine referansla, yavaş dönüşen alanlarda ortaya çıkan oluşumlarla birlikte anlatılmaktadır. Bunlar Mamak’ta daha iyi bir kentsel çevre oluşturmaya yönelik politika girdileri olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Mamak, Potansiyel Mekan, Sosyo-Mekânsal Sabit, Devlet Müdahaleleri

Kaynakça

• Althusser, Louis and Ben Brewster. 1969. For Marx. New York: Pantheon Books.
• Althusser, Louis ve Étienne Balibar. 1970. Reading Capital. Ben Brewster (Çev), NLB.
• Ataöv, Anlı ve Sevin Osmay. 2007. “Türkiye'de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım.” Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24(2):57-82.
• Balaban, Osman. 2008. “Capital Accumulation, the State and the Production of Built Environment: The Case of Turkey.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Bourassa, Steven C. 1993. “The Rent Gap Debunked.” Urban Studies, 30(10):1731–44.
• Duncan, S. ve M. Goodwin. 1988. The Local State and Uneven Development: Behind the Local Government Crisis. Cambridge: Polity.
• Duncan, Simon, M. Goodwin ve S. Halford. 1988. "Policy Variations in Local States: Uneven Development and Local Social Relations." International Journal of Urban and Regional Research, 12(1): 107-128.
• Ersoy, M. 2001. “A Critical Evaluation of Planning System in Turkey-A Democratization Through DeCentralization? The Turkish Case.”  World Planning Schools Congress Bildiriler Kitabı içinde, Shangai.
• Glaser, Barney G. 2002. “Conceptualization: On Theory and Theorizing Using Grounded Theory.” International Journal of Qualitative Methods, 1(2):23–38.
• Glaser, Barney G. ve Anselm L. Strauss. 1967. The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine.
• Hammel, Daniel J. 1999. “Re-Establishing the Rent Gap: An Alternative View of Capitalised Land Rent.” Urban Studies, 36(8): 1283–93.
• Harvey, David. 1981. “The Spatial Fix: Hegel, von Thunen and Marx.” Antipode, 13(3):1–12.
• Jones, M. ve K. Ward. 2002. “Excavating the Logic of British Urban Policy: Neoliberalism as the "Crisis of Crisis-Management".” Antipode, 34:473-494.
• Kurtuluş, H. 2005. “İstanbul’da Kapalı Yerleşmeler: Beykoz Konakları Örneği.” İstanbul’da Kentsel Ayrışma içinde, Hatice Kurtuluş (Der). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Öktem, Binnur. 2006. “Neoliberal Küreselleşmenin Kentlerde İnşaası: AKP’nin Küresel Kent Söylemi ve İstanbul’un Kentsel Dönüşüm Projeleri.” Planlama Dergisi, 2006/2:53-65.
• Özdemir, M. Arıkanlı. 2005. Kentsel Dönüşüm Sürecinde Eski Bir Gecekondu Mahallesi: Karanfilköy-Kentlere Vurulan Neşterler.” İstanbul’da Kentsel Ayrışma içinde, Hatice Kurtuluş (Der). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Ragin, Charles C. 1992. "Casing" and the Process of Social Inquiry.” What is a Case? Exploring the Foundations of Social Inquiry içinde, C. C. Ragin ve H. S. Becker (Der), 217-226. Cambridge: Cambridge University Press.
• Smith, Neil. 1979. “Toward a Theory of Gentrification.” Journal of the American Planning Association, 45:538-549.
• Smith, Neil. 1982. "Gentrification and Uneven Development." Economic Geography, 58(2): 139.
• Somalı, Fatma Süphan. 2013. “Reading Urban Transformation through the Case of Mamak, Ankara.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Şen, B. 2005. "Soylulaştırma: Kentsel Mekânda Yeni Bir Ayrışma Örneği." İstanbul’da Kentsel Ayrışma içinde, Hatice Kurtuluş (Der). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Şengül, H. Tarık. 2003. "On The Trajectory of Urbanisation in Turkey: An Attempt at Periodisation." International Development Planning Review, 25(2): 153-168.
• Şenyapılı, Tansı. 2004. "Charting The ‘Voyage’ Of Squatter Housing in Urban Spatial ‘Quadruped’." European Journal of Turkish Studies, no. 1. https://doi.org/10.4000/ejts.142
• Uzun, C. Nil. 2003. "The Impact of Urban Renewal and Gentrification on Urban Fabric: Three Cases in Turkey." Tijdschrift Voor Economische En Sociale Geografie, 94(3): 363-375.
• Uzun, C. Nil. 2005. "Residential Transformation of Squatter Settlements: Urban Redevelopment Projects in Ankara." Journal of Housing and the Built Environment, 20(2): 183-199.
• Uzun, C. Nil. 2006. “Yeni Yasal Düzenlemeler ve Kentsel Dönüşüme Etkileri.” Planlama Dergisi, 2006/2: 49-53.
• Vennesson, Pascal. 2008. "Case Study and Process Tracing: Theories and Practices." Approaches and Methodologies in the Social Sciences. A Pluralist Perspective içinde, Donatella Della Porta (Der.), 223-239. Cambridge: Cambrigde University Press.