Queer Kuram, Queer Öznellikler: Hamam ve Cahil Periler

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 263 - 283, 30.12.2022

Eda Evlioğlu Gezer

https://doi.org/10.54733/smar.1106702

Öz

1960’lı yılların özgür ruhu ve bu yıllarda yaşanan muhalif ortam beraberinde heteroseksüellikten farklı düşüncelerin, yönelimlerin (eşcinsellik gibi) ortaya çıkmasına ve zaman içinde de queer kavramının gündeme gelmesine zemin hazırlamıştır. Tüm dünyada tartışılmaya ve etkili olmaya başlayan bu farklı yönelimler hiç şüphesiz düşler diyarı sinemanın da zaman içinde ilgisini çekmiş, cinsel yönelimin normatif algılarının dışına taşan oluş halleri ve queer gibi kavramlar beyaz perdeye yansıtılmaya başlanmıştır. Gus Van Sant, Ang Lee, Jonathan Demme, Xavier Dolan, Mehmet Binay, Kutluğ Ataman vb. yerli/yabancı yönetmeler gibi Ferzan Özpetek de filmlerinde eşcinsellik ve queer unsurları işleyen yönetmenlerden biridir. Bu bağlamda makalenin amacı queeri, queerin gelişim sürecini ve queer kuramı açıklayarak queer öznelliklerin Ferzan Özpetek sinemasında, özellikle Hamam ve Cahil Periler filmlerinde nasıl temsil edildiğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

queer kuram, queer öznellikler, ferzan özpetek, queer kuram, sinema

Queer Theory, Queer Subjectivities: Turkish Bath and Ignorant Fairies

Öz

The free spirit of the 1960s and the opposition atmosphere in these years paved the way for the emergence of different thoughts, orientations (such as homosexuality) and the concept of queer to come to the agenda in time. These different orientations, which have started to be discussed and effective all over the world, have undoubtedly attracted the attention of dreamland cinema over time, and queer concept and states of being that go beyond the normative perceptions of sexual orientation have begun to be reflected on the white screen. Gus Van Sant, Ang Lee, Jonathan Demme, Xavier Dolan, Mehmet Binay, Kutluğ Ataman etc. like local/foreign directors, Ferzan Özpetek is also one of the directors who deal with homosexuality and queer elements in his films. In this context, the aim of the article is to explain how queer subjectivities are represented in Ferzan Özpetek’s cinema, especially in The Turkish Bath and Ignorant Fairies films, by explaining queer, the development process of queer and queer theory

Anahtar Kelimeler

queer, queer theory, queer subjectivities, cinema, ferzan özpetek, queer kuram, queer öznellikler, sinema

Kaynakça

• Anderlini-D’Onofrio, S. (2004). Bisexual games and emotional sustainability in Ferzan Özpetek’s Queer films. New Cinemas: Journal of Contemporary Film, 2(3), 163-174.
• Bayramoğlu, Y. (2011). Stonewall’dan onur yürüyüşü’ne... Cogito: Cinsel Yönelimler ve Queer Kuram, Sayı: 65-66 Bahar (s. 387-394). İstanbul: YKY.
• Boschi, E. (2015). Loose cannons unloaded. Popular music, dpace and Queer identities in the films of Ferzan Özpetek. Studies in European Cinema, 12(3), 246-259.
• Candemir, D. M. (2016). 2000 sonrası Türkiye sinemasında queer imkânlar: Benim çocuğum, zenne ve bizim büyük çaresizliğimiz üzerine bir çözümleme, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi.
• Chauncey, G. (1994). Gay New York: Gender, Urban Culture and the Making of the Gay Male World, 1890-1940. HarperCollins.
• Connell, R. (2005). Masculinities. University of California Press.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar (C. Soydemir, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Davies, S. P. (2010). Eşcinsel sineması tarihi: Sinemada görünür olmak (A. Toprak, Çev.). Kalkedon.
• Direk, Z. (2013). Queer kuram ve cinsiyet farklılığı. https://zeynepdirek.wordpress.com/2013/01/04/queer-kuram-ve-cinsiyet-farkliligi/ (Erişim Tarihi: 13 Kasım 2016).
• Edwards, T. (2006). Cultures of masculinity. Routledge.
• Gezer, S. (2022). Sinema ve öznellik. Nobel Yayınları.
• Hennessy, R. (1994). Queer theory, left politics. Rethinking Marxism, 7(3), 85-11.
• Jagose, A. (2015). Queer teori (A. Toprak, Çev.). NotaBene Yayınları.
• Kaya, E. (2014). Eşcinseller Hollywood’da rahat, Türkiye’de homofobiye takılıyor. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/7553/escinseller-hollywoodda-rahat-t%C3%BCrkiyede-homofobiye-takiliyor (Erişim Tarihi: 23 Kasım 2016).
• Kimmel, M. (2005). The history of men: Essays in the history of american and british masculinities. State University of New York Press.
• Millet, K. (2015). Bin Queer yayla. Özgürleşmiş arzu kartografisi olarak deleuzecü belirsizlik. (I. Ergüden, Çev.). Kaos Q Dergisi, 3, 13-19.
• Orhun, O. & Delibaş, K. (2021). Eleştirel erkeklik çalışmaları ve raewyn connell. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 14(1), 14-30.
• Özkan, Z. (2014). Kültürlerarası etkileşimde sinemanın rolü: ferzan özpetek ve fatih akın filmlerinde kültürlerarasılık. http://www.iscsjournal.com/Makaleler/571992779_si_1_21ozkan.pdf (Erişim Tarihi: 20 Kasım 2016).
• Özpetek, F. (Yönetmen). (1997). Hamam [Film]. Promete Film.
• Özpetek, F. (Yönetmen). (2001). Cahil Periler [Film]. Medusa Film.
• Öztürk, D. (2013). İki kültürün sentezi olarak ferzan özpetek sineması: serseri mayınlar ve bir ömür yetmez filmleri. http://demetozturk.blogspot.com.tr/2013/11/iki-kulturun-sentezi-olarak-ferzan.html (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2016).
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkânsız İktidar. Metis Yayınları.
• Ulusay, N. (2011). Yeni Queer sinema: Öncesi ve sonrası. Fe Dergisi, 3(1), 1-15.
• Walters, S. D., Morland, I., & Willox, A. (2005). From here to Queer: Radical feminism, postmodernism and the lesbian menace. In I. Morland, & A. Willox (Eds.), Queer Theory (pp. 6-21). Palgra ve Macmillan.
• Weston, K. (1997). Families we choose lesbians, gay, kinship. Columbia University Press.
• Yardımcı, S. & Güçlü, Ö. (2013). Queer Tahayyül. Sel Yayıncılık.