Toksik Liderlik ve Toksik Örgüt Ortamı: Kavramsal Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 353 - 367, 30.12.2022

Egemen Dogan , Abdullah Kıray

https://doi.org/10.54733/smar.1178871

Öz

Bu çalışmanın amacı, toksik liderliği ve toksit örgüt ortamını kavramsallaştırırarak liderliğin karanlık yönü ile ilgili kavramsal bir çerçeve oluşturmaktır. Bu çalışma bağlamında, toksik liderlik, toksik çalışanlar ve toksik örgüt kavramları tartışılarak toksik liderliğin örgüte ve örgüt içerisinde çalışanlara yönelik etkileri ortaya koyulmuştur. Araştırma kapsamında, toksik liderlik ile ilgili yapılan çalışmaların, ortak ve farklı yönleri ele alınarak eleştirel bir anlatım tekniği kullanılmıştır. Bu çalışma ile birlikte, olumsuz liderlik özelliklerinden biri olan toksik liderlik diğer negatif liderlik türleri ile karşılaştırılarak toksik liderliğin bulunduğu çevredeki örgütsel yapıyı nasıl şekillendirildiği ortaya konmuştur. Çalışmanın literatüre olan temel katkısı, liderliği olumlayan genel literatürün aksine liderliğin karanlık yüzünü vurgulayıp mevcut literatürdeki bilgilere dayanarak oluşturulan kavramsal çerçeveyi hem akademik camianın hem de uygulayıcıların kullanımına sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

toksik liderlik, toksik örgüt, toksik çalışanlar, kavramsal çerçeve, örgüt çalışmaları, toxic leadership, toxic organization, toxic workers, conceptual framework, organisation studies

Toxic Leadership and the Toxic Organizational Environment: A Conceptual Study

Öz

The aim of this study is to conceptualize toxic leadership and the toxic organizational environment in order to create a conceptual framework for the dark side of leadership. In the context of this study, the concepts of toxic leadership, toxic employees and toxic organization are discussed and the effects of toxic leadership on the organization and the employees in the organization are revealed. Within the scope of the research, a critical narrative technique was used by considering the common and different aspects of the studies on toxic leadership. With this study, toxic leadership, which is one of the adverse leadership characteristics, was compared with other types of adverse leadership, and how toxic leadership shaped the organizational structure in its environment was revealed. The main contribution of the study to the literature is to emphasize the dark side of leadership, contrary to the general literature that affirms leadership, and to present the conceptual framework created based on the knowledge in the existing literature to the use of both the academic community and the practitioners.

Anahtar Kelimeler

toxic leadership, toxic organization, toxic workers, conceptual framework, organisation studies

Kaynakça

• Akbulut , D., & Yavuz, E. (2022). Örgütlerde toksik liderlik davranışı: Betimsel içerik analizi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 5(2), 107-122.
• Akdemir, A. (2009). İşletmeciliğin temel bilgileri. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Akkuş, Y., & Ünsar, A. S. (2019a). Toksik liderlik güvenlik sektöründe bir araştırma. Paradigma Akademi.
• Akkuş, Y., & Ünsar, A. S. (2019b). Toksik liderlik. Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım.
• Appelbaum, S., & Girard, D. (2007). Toxins in the workplace: Affect on organizations and employees. Corporate Governance International Journal of Business in Society, 7(1), 17-28.
• Asunakutlu, T., & Avcı, U. (2010). Aile işletmelerinde nepotizm alfısı ve iş tatmini ilişkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 93-109.
• Babadağ, M. (2018). Öncülleri ve ardılları ile toksik liderlik. A. Atik (Eds.), Sosyal, beşeri ve idari bilimler alanında yenilikçi yaklaşımlar içinde (ss. 341-354). Gece Akademisi.
• Bayat, B. (2005). Örgüt içerisindeki rol ve işlevleri bakımından “orta kademe” yöneticileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 1-13.
• Bektaş, M., & Erkal, P. (2018). Toksik yönetici davranışları ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği çalışması. Ege Akademik Bakış, 18(3), 435-444.
• Bektaş, M., & Erkal, P. (2020). Toksik örgütler toksik yönetici davranışlarının etkisi üzerine bir araştırma. Gazi Kitabevi.
• Çelebi, N., Güner, H., & Yıldız, V. (2015). Toksik liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-267.
• Çetin, N. G., & Beceren, E. (2007). Lider kişilik: Gandhi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5), 110-132.
• Çetinkaya, H., & Ordu, A. (2017). Okul yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 15-28.
• Çırpan, H. (1999). Lider mi, yönetici mi?. Active Bankacılık ve Finans Dergisi, 7, 1-5.
• Davis, Q. (2016). A comprehensive review of toxic leadership. Air War College (Araştırma Raporu). Demir, B. (2020). Örgütlerde toksik lider ve toksik ilişkiler. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (Special Issue), 31-35.
• Demirtaş, Ö., & Biçkes, D. (2014). Makyavelizm’in olumsuz durumları ifşa etme niyeti üzerindeki etkisi: Bir alan çalişması. 'İş, Güç' Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(2), 98-112.
• Eriş, Y., & Arun, K. (2020). Toksik liderliğin bir çıktısı olarak örgütsel bağlılık. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2764-2804.
• Esen, Ü. B. (2020). Liderlikte kibir ve aşırı pozitiflik: Bir literatür incelemesi. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 295-309.
• Fedorova, A. (2016). Toxic human resource management practies and personnel crisis within company. The 10th International Days of Statistics and Economics, 451-460.
• Fedorova, A., & Polents, I. (2017). Toxic working conditions and social policy within companies. DEStech Transactions on Social Science Education and Human Science, 453-456.
• Fettahlıoğlu, O., & Dedeoğlu, A. A. (2021). Yengeç sepeti sendromu ve ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(77), 1224-1235.
• Flynn, G. (1999). Stop toxic leaders before they stop you!. Workforce, August, 44-46.
• Gündüz, Y., & Dedekorkut, S. E. (2014). Yıkıcı liderlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 95-104.
• Herdman, E. A. (2012). Leadership and management: All theory no practice? Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(1), 3-9.
• Işıkay, Ç. (2020). Toksik liderlik üzerine bir değerlendirme. M. Mete (Eds.), İktisadi ve idari bilimlerde teori ve araştırmalar 2 içinde (pp. 223-245). Gece Kitapçılığı.
• Kahveci, G., Bahadır, E., & Karagül Kandemir, İ. (2019). Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışlari ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(1), 225-249.
• Kara, I. U. (2020). Örgütlerde liderlik, öznel iyi oluş ve işe yabancılaşma. Efe Akademi Yayınevi.
• Karakitapoğlu-Aygün, Z., & Gümüşoğlu, L. (2012). The bright and dark sides of leadership: Transformational vs. non-transformational leadership in a non-Western context. Leadership, 9(1), 1-27.
• Kırbaç, M. (2013). Eğitim örgütlerinde toksik liderlik (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi.
• Koo, I., Anjam, M., & Zaman, U. (2022). Hell is empty and all the devils are here: Nexus between toxic leadership, crisis communication and resilience in covid-19 tourism. Sustainability, 14(17), 1-19.
• Kusy, M., & Holloway, E. (2009). Toxic workplace!: Managing toxic personalities and their systems of power. John Wiley & Sons.
• Lipman-Blumen, J. (2005). Toxic leadership: When grand illusions masquerade as noble visions. Leader to Leader, 2005(36), 29-36.
• Narcıkara, E. (2017). Spiritüel liderlik davranışının algılanan performans üzerine etkisi. (Yayımlanmış Doktora Tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Özgüzel, S., & Taş , S. (2016). Hubris sendromuna yakalanan yöneticilerde çocukluktaki aile içi iletişimin etkisinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(13), 119-132.
• Özsalmanlı, A. Y. (2005). Türkiye'de kamu yönetiminde liderlik ve lider yöneticilik. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 137-146.
• Powers, T. (2010). The top 10 signs a toxic workplace is destroying your botton line. Powers Resource Center. https://powersresourcecenter.com/wp-content/uploads/2016/01/ToxicWorkplaceSpecialReport-2.pdf
• Rasool , S., Maqbool, R., Samma , M., Zhao, Y., & Anjum , A. (2019). Positioning depression as a critical factor in creating a toxic workplace environment for diminishing worker productivity. Sustainability, 11(9), 1-18.
• Reed, G. E. (2004). Toxic leadership. Military review, 84(4), 67-71.
• Schmidt, A. A. (2008). Development and validation of the toxic leadership scale (Unpublished Master’s Thesis). University of Maryland.
• Singh, N., Sengupta, S., & Dev, S. (2019). Toxic leadership: The most menacing form of. In M. F. Brandebo, & A. Alvinius (Eds.), Dark sides of organizational behavior and leadership (pp. 147-164). IntechOpen.
• Sullivan, J. (2019). The toxic employee handbook the tremendous damages caused by toxic employees and how you can minimize them. Famaa Technologies.
• Uğur, S. S., & Uğur, U. (2014). Yöneticilik ve liderlik ayrımında kişisel farklılıkların rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 122-136.
• Uncu, A. (2020). Narsizm ve liderlik toksik liderlik örnekleri: Hitler & Stalin. Urzeni Yayınevi.
• Unur, K., & Pekerşen, Y. (2017). İş stresi ile toksik davranışlar arasındaki ilişki: Aşçılar üzerinde bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(1), 108-129.
• Usman, M. (2018). How to manage toxic employees in an organization?. PIEAS.
• Uzunbacak, H. H., Yıldız, A., & Uzun , S. (2019). Toksik liderliğin çalışanların tükenmişlik düzeylerine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 211-219.
• Voorhees, TJ. V. (2011). Toxic employees: A guide to managing/firing difficult employees. Pacific Crest Group, 1-31.
• Whicker, M. L. (1996 ). Toxic leaders: When organizations go bad. Quorum Books.
• Williams, K. (2018). Toxic leadership in defense and federal workplaces: Sabotaging the mission and innovation. International Journal of Public Leadership, 14(3) 178-198.
• Wilson-Starks, K. (2003). Toxic leadership. Transleadership, Inc. President And CEO Transleadership, INC.
• Xu, Y., & Luk, Y. W. (2020). Cross-cultural perspectives on how to effectively manage toxic employees (Unpublished Master’s Thes thesis). Lund University.
• Yaghi, A., & Yaghi, M. (2021). Evaluating organizational hypocrisy within universities as toxic leadership behavior. Public Integrity, 23(4), 1-16.
• Yalçınsoy, A., & Işık, M. (2018). Toksik liderlik ile örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisine yönelik bir araştırma. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 1016-1025.
• Yıldırım, M. (2021). Narsizm ve liderlik toksik liderlik örnekleri: Hitler & Stalin. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 111-118.