Yetişkin Bireylerin Sağlık Okuryazarlığı ve Obeziteyle İlişkili Bazı Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 270 - 276, 15.06.2020

Pinar Soylar , Bircan Ulaş Kadıoğlu

https://doi.org/10.31832/smj.700979

Cited By: 5

Öz

 

Öz

Amaç

Sağlığın geliştirilmesinde
sağlık okuryazarlığının rolü önemlidir. Yetişkin bireylerin sağlık
okuryazarlığı düzeyinin saptanması ve obeziteyle ilişkili bazı davranışların
sağlık okuryazarlığına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntemler

Tanımlayıcı türde kesitsel
bir çalışma olan araştırmamız, Elazığ il merkezindeki üç aile sağlığı merkezine
başvuran ve araştırmamıza katılmayı kabul eden 680 yetişkin birey ile
Kasım-Aralık 2019 tarihleri arasında yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak
sosyo demografik sorular ile birlikte obeziteyle ilişkili olduğu düşünülen
değişkenler, ve “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32)” kullanılmıştır. 

Bulgular

Katılımcıların %46,8’i
fazla kilolu, %37,9’u obezdi.  %39,0’unun
sağlık okuryazarlığı yetersiz, %32,5’unun sınırlı, %17,8’i yeterli, %10,7’si
mükemmel düzeyde idi. Bireylerin beden kitle indeksleri ile sağlık okuryazarlığı
arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş olup (p=0,018), düzenli egzersiz yapma durumu, sebze-meyve
tüketimi ve düzenli beslenmenin sağlık okuryazarlığı ile arasında anlamlı bir
ilişki saptanmıştır (p=0,016, p=0,010 sırasıyla).

Sonuç

Katılımcıların büyük
çoğunluğunun sağlık okuryazarlığı yetersiz olarak bulunmuştur. Yetersiz
seviyede sağlık okuryazarlığının vücut artışı ile ilişkili olduğu sonucuna
varılmıştır. Toplumun sağlık okuryazarlığı konusunda farkındalığının artması
sağlıklı yaşam davranışlarının kazanılmasında ve kilo kontrolünde etkili
olabilir.

Anahtar Kelimeler

beden kitle indeksi, obezite, sağlığın geliştirilmesi, sağlık okuryazarlığı

Kaynakça

• KAYNAKLAR 1. Özdenk GD, Özcebe LH. Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2018; 16(3): 178-189.
• 2. Health Literacy; Health Promotion Glossary, 1998. WHO. https://www.who.int/healthpromotion/health-literacy/en/
• 3. Dodson S, Good S, Osborn R. Health literacy toolkit for low- and middle income countries: A series of information sheets to empower communities and strengthen health systems. Delhi: World Health Organization, Regional Office for South-East Asia; 2015.
• 4. Kickbusch I, Wait S, Maag D. Navigating health: The role of health literacy. London: Alliance for Health and the Future, International Longevity Centre-UK; 2006.
• 5. Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Ann Intern. Med 201; 155:97–107.
• 6. Adams RJ, Appleton SL, Hill CL, Dodd M, Findlay C, Wilson DH. Risks associated with low functional health literacy in an Australian population. Med J Aust 2009; 191: 530–534.
• 7. Wu JR, Moser DK, DeWalt DA, Rayens MK, Dracup K. Health Literacy mediates the relationship between age and health outcomes in patients with heart failure. Circ Heart Fail 2016;9:50.
• 8. Gazmararian JA, Williams MV, Peel J, Baker DW. Health literacy and knowledge of chronic disease. Patient Educ Couns 2003;51: 267–275.
• 9. Bilir N. Erbaydar Paksoy N. Bulaşıcı olmayan hastalıklar ve kontrolü. In: Güler Ç, Akın L, Editors. Halk Sağlığı Temel Bilgiler 3. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları;2015.p.1542.
• 10. Durusu-Tanrıöver M. Yıldırım HH. Demiray-Ready FN. Çakır B. Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Bilimsel Rapor. Sağlık-Sen Yayınları – 25. 1. Baskı: 2014 Aralık.
• 11. Sezer A. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2012.
• 12. Yılmazel G, Cetinkaya F. Relation between health literacy levels, Hypertension awareness and control among primary-secondary school teachers İn Turkey. Aims Public Health 2017;4(4):314-325.
• 13. Speirs, KE. Health literacy and nutrition behaviors among low-income adults. J Health care for the poor and underserved. 2012;23(3):1082-91.
• 14. Kennen EM, Davis TC, Huang J, Yu H, Carden D, Bass R, et al. Tipping the scales: The effect of literacy on obese patients’ knowledge and readiness to lose weight. Southern Medical Journal 2005;981: 15–18.
• 15. Okyay P, Abacıgil F. Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Bilimsel Rapor. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1025. 1. Baskı: Mayıs 2016
• 16. Ozdemir H, Alper Z, Uncu Y, Bilgel N. Health literacy among adults: A study from Turkey. Health Educ Res 2010;25(3):464-77.
• 17. Mushi-Brunt C, Haire-Joshu D, Elliott M. Food spending behaviors and perceptions are associated with fruit and vegetable intake among parents and their preadolescent children. J Nutr Educ Behav. 2007;39(1):26–30.
• 18. Zoellner J. Health literacy is associated with healthy eating index scores and sugar-sweetened beverage intake: findings from the rural Lower Mississippi Delta. J of the Americ Dietetic Associat 2011;111(7):1012-20.
• 19. Shih SF, Liu CH, Liao LL, Osborne RH. Health literacy and the determinants of obesity: a population-based survey of sixth grade school children in Taiwan. BMC Public Health 2016;22(16):280.
• 20. Body Mass Indeks, World Health Organization. http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi
• 21. TehraniBanihashemi S, Amirkhani M, Haghdoost A, Alavian S, Asgharifard H, Baradaran H, et al. Health Literacy and the Influencing Factors: A Study in Five Provinces of Iran. Strides Dev Med Educ 2007;4(1):1-9.
• 22. Mohammadi Z, TehraniBanihashemi A, Asgharifard H, Bahramian M, Baradaran HR, Khamseh ME.Health literacy and its influencing factors in Iranian diabetic patients. Med JIslam RepubIran 2015;29:230.
• 23. LIU, Yong-Bing, et al. Relationship between health literacy, health-related behaviors and health status: A survey of elderly Chinese. International journal of environmental research and public health 2015, 12(8): 9714-9725.
• 24. Alamari A, Alkwaari M. Assessing the level of health literacy among adult visitors in the primary health care sitting of National Guard Health Affair, Jeddah, Saudi Arabia. J. Fam. Community Med 2010. (sayfa sayisi yok)
• 25. Sharif I, Blank AE. Relationship between child health literacy and body mass index in overweight children. Patient Education and Counseling 2010;79(1): 43–48.
• 26. Huizinga MM, Beech BM, Cavanaugh KL, Elasy TA, Rothman RL. Low numeracy skills are associated with higher BMI. Obesity 2008; 168: 1966–68
• 27. Lassetter JH, Clark L, Morgan SE, Brown LB, VanServellen G, Duncan K, et al. Health literacy and obesity among native Hawaiian and Pacific Islanders in the United States. Public Health Nurs 2015;32(1):15-23. 28. Michou M, Demosthenes BP, Vassiliki C. "Low health literacy and excess body weight: A systematic review." Central European journal of public health 2018; 26(3): 234-241.
• 29. Taggart J, Williams A, Dennis S, Newall A, Shortus T, Zwar N, Denney-Wilson E, Harris MF. A systematic review of interventions in primary care to improve health literacy for chronic disease behavioral risk factors. BMC Fam Pract 2012:13,
• 30. Von Wagner C, Knight K, Steptoe A, Wardle J. Functional health literacy and health-promoting behavior in a national sample of British adults. J. Epidemiol. Community Health 2007; 61, 1086–1090.