İNGİLTERE’NİN ŞARKÎ ÜRDÜN’DEKİ MİSYONERLİK ÇALIŞMALARI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 124 - 138, 18.11.2020

Çevirmen: Sungur Doğançay

Öz

Bu çalışmada Osmanlı Devleti için oldukça önemli bir konum işgal eden Şarki Ürdün bölgesindeki İngiliz faaliyetleri ele alındı. Amman’ın yanı sıra Kerek, Aclun, Maan, Katrane, Rüveyşid, Mefrak, Zerka ve Havran gibi yerleşim yerlerinden oluşan Şark-i Ürdün bölgesi henüz 19. yüzyılın başında İngilizlerin dikkatini çekti. Bu coğrafyada hakimiyetini tesis ettikleri takdirde 1750’lerde geldikleri Basra Körfezi ile uluslararası ticaretin döndüğü ve stratejik bir konumda olan Akdeniz ve Filistin coğrafyası ile bağlantı sağlayabileceklerdi.
Bir yandan Irak diğer yandan Filistin bölgesinde çalışmalarını yoğunlaştıran İngilizler bu çalışmalarının kendileri adına olumlu sonuçlarını 1850’lerde almaya başladılar. Bu iki bölge arasında kalan Şarkî Ürdün’de ise misyonerleri, ticaret adamları, konsolosları, mühendisleri vasıtasıyla burada nüfuz kazandılar. Kendi toprağı olmasına rağmen 19. yüzyılın çalkantılı ortamında Osmanlı Devleti burasının Birinci Dünya Savaşı sonunda elinden çıkmasına engel olamadı.
Çalışmanın hazırlanmasında ağırlıklı olarak bu hususta oldukça önemli bilgiler ihtiva eden Osmanlı arşiv vesikaları ve İngiliz gazete arşivinde yer alan önemli gazetelerde yer alan makalelerden istifade edildi ve böylelikle meydana gelen tüm bu hadiseler hakkında ayrıntılı bilgiler verilmeye gayret edildi

Anahtar Kelimeler

Ürdün’de Misyonerlik, Misyoner Johnson, Amman, Kerek, Havran

Teşekkür

Teşekkür ederim

Kaynakça

• I. Arşiv Vesikaları
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi,
• A.MKT.MHM, 605/18
• BEO. 3895/292065-327/24485
• DH.TMIK.M.., 42/76
• DH.MKT, 2291/119-703/7-2177/63-2202/59-2120/76-2603/19-2179/39-455/32
• DH.ŞFR., 280/141-282/99
• İ. HUS., 37/114 MF.MKT., 322/69
• Y.PRK.UM., 35/35-34/35-29/21-44/84
• Y.PRK.BŞK., 4/52
• Y.PRK.AZJ., 3/98
• Y.PRK.SGE., 9/2
• II. Ansiklopedik Eserler
• Gündüz, Ş., “misyonerlik” DİA ss. 193-199
• III. Tetkik Eserler
• Bolat, B.,-Ayaz, R., İngiliz Misyonerlik Faaliyetlerinin Osmanlı Devleti’nin Yıkılış Sürecine Etkileri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi EnstitüsüAtatürk Yolu Dergisi, S. 61, Güz 2017, ss. 1-45 Öztürk, M., Arap Ülkelerinde Osmanlı İdaresi, History Studies Ortadoğu Özel Sayısı, 2010, ss. 326-351
• Kur’an-ı Kerim, “Nahl Suresi 6/25”- “Maide Suresi 5/67”