MUSİCAL İNSTRUMENTS AT BÂKÎ DİVAN

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 14 - 25, 31.05.2024

Mustafa Moral , Kadir Güler

https://doi.org/10.38004/sobad.1446509

Öz

In Divan poetry, music and musical elements form the concepts that are often mentioned in the texts written. Poets have used music and its elements on various occasions and have used these elements in their related poems. According to this, music has constituted a very fruitful field for the divan poet with its authorities, instruments and terms. Together with the phrases he chose from such a field, the poet strengthened the meaning in the poem, enabled the formation of various dreams and enriched his poetry. In this aspect, music turns into a source of inspiration in the eyes of the divan poet. Because of this, it is possible to come across a large number of musical elements on the divans. One of the poets who placed these elements in his divan in various ways of use is Baki, known as “sultanü'ş-şuara”. Baki has almost embroidered his musical instruments into his related poems along with various dreams and forms. In our study, it has been seen that the 17 musical instruments we identified in the Baki Divan, along with various forms of use, play an important role in shaping the face of the relevant couplets.

Anahtar Kelimeler

Bâkî, Music, İnstrument, Poetry, Literature, Divan

BÂKÎ DİVANI’NDAKİ MUSİKİ ALETLERİ

Öz

Divan şiirinde musiki ve musiki unsurları, kaleme alınan metinlerde sıklıkla sözü edilen mefhumları oluşturur. Şairler, çeşitli vesilelerle musiki ve unsurlarından yararlanmışlar, ilgili şiirlerinde bu unsurları kullanmışlardır. Buna göre divan şairi nezdinde musiki; makamları, aletleri ve terimleriyle birlikte çok verimli bir alanı teşkil etmiştir. Şair, böylesi bir sahadan seçtiği ibarelerle birlikte şiirdeki anlamı güçlendirip, çeşitli hayallerin oluşumuna olanak sağlamış ve şiirini zenginleştirmiştir. Bu yönüyle musiki divan şairi nazarında adeta bir ilham kaynağına dönüşür. Bundan ötürü de divanlarda çok sayıda musiki unsuruna rastlamak mümkündür. Bu unsurları çeşitli kullanım yönleriyle divanına yerleştiren şairlerden biri de “sultânü’ş-şuarâ” olarak bilinen Bâkî’dir. Bâkî, musiki aletlerini çeşitli hayal ve biçimlerle beraber ilgili şiirlerine adeta nakşetmiştir. Çalışmamızda, Bâkî Divanı’nda tespit ettiğimiz 17 musiki aletinin, çeşitli kullanım biçimleriyle beraber ilgili beyitlerin çehresini şekillendirme noktasında önemli bir rol oynadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bâkî, Şiir, Edebiyat, Musiki, Divan, Alet

Kaynakça

• Bilgin, E. (2020). Divan Şiirinde Geçen Musiki Istılahlarına Dair Genel Bir Tasnif Denemesi. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 60(2), 517-537.
• Çalka, M. S. (2008). Nev’î Divânı’nda Mûsikî Terimleri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3(2), 179-193.
• Devellioğlu, F. (2015). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydan Yayıncılık.
• Kaplan, M. (2002). Divan Şiirinde Musiki. Köprü, (79), 52-60. Karakaya, F. (2006). Nakkâre. TDVİA, C. 32. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 326. KarakayA, F. (2012). Ud. TDVİA, C. 42. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 39-41. Küçük, S. (2019). Bâkî Dîvânı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Levend, A. S. (2018). Divan Edebiyatı: Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları. Onay, A. T. (2021). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü-Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. Cemal Kurnaz (haz.), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Özden, Sevda (2022). Şeyh Galip Divanı’nda Musiki. Mevlevilik, Mevlana ve Şeyh Galip Üzerine İncelemeler, Kaçar Mücahit vd. (ed.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi, 371-406.
• Öztuna, Y. (2000). Türk Mûsikîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: AKM Başkanlığı Yayınları.
• Pala, İ. (2020). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Sami, Ş. (2019). Kamus-ı Türkî. Paşa Yavuzarslan (haz.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sanal, H. (2002). Kös. TDVİA, C. 26. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 270-272.
• Sefercioğlu, N. (1999). Dîvan Şiirinde Mûsikî ile İlgili Unsurların Kullanılışı. Osmanlı Ansiklopedisi, 9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 649-668.
• Sihikhiyeva, S. (2018). Klasik Türk Edebiyatında Musikiye İlişkin Terimler: Nesimi Şiiri Örneği. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], 1(1), 338-366.
• Tüfekçioğlu, S. (2021). Gelibolulu Mustafa Ali’nin Mevaidü’n-Nefais adlı eserinde Türk çalgıları. Rast Müzikoloji Dergisi, 9(1), 2479-2495