MALAKANLAR’IN ANADOLU’DAKİ İZLERİ

Yıl 2017, Sayı: 39, 22 - 43, 01.06.2017

Bayram Akça , Sinan Kıyanç

Öz

Malakanlar, Çarlık Rusya’da ortaya çıkan muhalif Rus köylü hareketidir. Kiliseye ve onun yaptırımlarına başkaldıran bu topluluk kendi inanç sistemlerini oluşturmuşlardır. Bu nedenle Malakanlar, Çarlık Rusya tarafından Kafkasya gibi işgal edilmiş bölgelere sürgün edilmişlerdir. 1877-1878 Osmanlı Rus savaşı (93 Harbi) ile Kars’ın Çarlık Rusya tarafından işgal edilmesiyle, Kafkaslara sürgün edilmiş Malakanlar’ın bir kısmı Anadolu’ya göç etmiştir. Malakanlar, Anadolu’da kurdukları köylerde Müslüman topluluklar ile yaşamışlardır. 1960’lı yıllara kadar süren bu birliktelik Malakanlar’ın bu toprakları terk etmesi ile son bulmuştur.

Bu çalışma kapsamında Malakanlar’ın Anadolu’ya göçü ve sonrasında Müslüman halkla ilişkileri bilgi ve belgeler ışığında araştırılmıştır. Malakanlar’ın Anadolu’dan ayrılışları incelenmiş ve sonucunda geride bıraktıkları izleri ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Malakan, Anadolu, Kars, Rusya, Kafkaslar

Kaynakça

• BCA, CHP Evrakı,490-01/ 837-307-1(116)
• BOA, DH/İ-UM, 20-20/13-9
• Milliyet Gazetesi Arşivi
• Akçayöz, V. (2015), Annem Sara ve Malakanlar, Kars: Kars Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları.
• Akşin, S. (2011), Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Alp, A. (2012), Kars Tarihi Bakımından Bir Kaynak Olarak Vilayet Gazetesi Kars”, TSA Dergisi, 16(1), 89-102 Anderson, P. B. (1958). The Tolstoy Foundation. The Russian Review, 17(1), 60-66.
• Arslan, N. O. ve Topçu İ. (2012), Cumhuriyet Döneminde Kars’ta Nüfus, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı (6), 87-124.
• Aslan, Y. (2001), Milli Mücadele Döneminde Türk-Sovyet ilişkilerinde Molokanlar (Malakanlar) Sorunu”, A.Ü. Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8 (18), 275-307.
• Aygün, N. (2007), Kafkasya’da Rus Osmanlı Mücadelesi ve Kars Dolaylarında Sınır İhlâlleri, 1826, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi (CTAD), 3(6), 86-116
• Badem C. ve Mırzoyan S. (2013), Tiflis-Gümrü-Kars Demir Yolunun İnşası (1895-1899), Danvers: The Institute for Historical Justice and Reconciliation
• Badem, C. (2010), Çarlık Yönetiminde Kars Vilayeti, İstanbul: Bir Zamanlar Yayıncılık.
• Başvekâlet Merkezi İstatistik Müdüriyeti Umumiyesi (1928), Umumi Nüfus Tahriri, Ankara: Türk Ocakları Merkez Heyeti Matbaası.
• Beliajeff, A. S. (1981). Molokane. The Modern Encyklopedia of Russian and Soviet History, Cilt (23), Florida: Academic International Press
• Berokoff, J. K. (1969), Molokons in America, Los Angeles: Published by Los Angeles.
• Breyfogle, N. B. (1998), Heretics and Colonizers: Religious Dissent and Russian Colonization of Transcaucasia, 1830-1890 (Azerbaijan, Armenia, Georgia), Yayımlanmış Doktora Tezi, University of Pennsylvania.
• Çapraz, H. (2012), 19. Yüzyılda Rusya’nın Karabağ Politikası, Belgi Dergisi, Sayı (3), 231-240
• Daşdemir, M. ve Efendioğlu, S. (2016), Kars ve Erzurum Ağızlarında Rusça Ödünç Kelimler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), Sayı (55), 159-178
• Denisenko, L. (2009), Rus Emperyalizmi Kafkasya’nın Ruslaştırılması ve Malakanlar, Toplumsal Tarih, Sayı (187), 60-65
• Denisenko, L. (2011), Böyle Bir Kars, İstanbul: Heymola Yayınları
• Erdoğan, F. (1998), Türk Ellerinde Hatıralarım, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Eröz, M. (1962), Türkiye’de Islav Muhacirleri ve Kazaklar Etrafında Bazı Kaynaklar, Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı (3), 121-136
• Fındıkoğlu, Z. F. (1962), Türkiye’de Rusya ve Amerika’ya Göç Eden İslav Muhacirleri, Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı (3), 56-92
• Goç, V. P. (2011), İskân-ı Muhacirin, Mütercim: Habil Âdem, Haz. Ali Cin ve Haluk Kortel, İstanbul: IQ Yayınları
• Gökdemir, A. E. (1989), Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Gündüz, T. (2001), Kars, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: (24), İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. Hamzaoğlu, M. (2007). Malakan Atı
• (Ardahan Atı). Ankara: Anadolu At Irklarını Yaşatma ve Geliştirme Derneği Yayınları. Karabekir, K (2009), Günlükler (1906-1948), Haz.
• Yücel Demirel, Çev. Budak Kayabek, İstanbul: YKY Yayınları
• Karabekir, K.(1988), İstiklal Harbimiz, İstanbul: Merk Yayıncılık.
• Karagöz, E. (2005), Kars ve Çevresinde Aydınlanma Hareketleri ve Sol Geleneğin Tarihsel Kökenleri 1878-1921, İstanbul: Asya Şafak Yayınları.
• Karal, E. Z.(1988), Osmanlı Tarihi, Cilt (8), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Karaman, S. S.(2002), Trabzon ve Kars Hatıraları İstiklal Mücadelesi ve Enver Paşa, İstanbul: Arma Yayınları.
• Kırzıoğlu, M. F. (1953), Kars Tarihi, İstanbul: Işık Matbaası.
• Kıyanç, S. (2014), Malakanlar, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kıyanç, S. (2015), Ermeni Mezaliminin Sürgündeki Tanıkları Malakanlar’ın Türkler ve Ermenilerle İlişkileri, II. Uluslararası Türk-Ermeni İlişkileri ve Büyük Güçler Sempozyumu, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Lynch, H. F. B. (1901), Armenia Travel and Studies, London, New York: Longmans, Green and co.
• Ortaylı, İ. (2000), Osmanlı İmparatorluğu‟nda İktisadi ve Sosyal Değişim Makaleleri I, Ankara: Turhan Kitapevi Yayınları Öğün, T.
• (2015), Turan Yolunda Bir Serap: Çoruh Vadisi Harekâtının ve Ardahan Basınının Osmanlı Basınındaki Yansımaları, Yeni Türkiye, Sayı (73), 806-820
• Öztek, L. (1983), Kars İlinde Yapılan Kaşar Peynirlerinin Yapılışları, Bileşimleri ve Olgunlaşmaları Üzerinde Araştırmalarla Bunların Diğer Peynir Çeşitleri İle Kıyaslanmaları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, S. (2001), Kasadaki Dosyalar, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Sarıözkan, S., Aytaç, A., Bayram, D., (2013), Zavot Irkı Sığırlarda Karkas Özellikleri ve Karkas Parçalanmanın Ekonomik Yönü, Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, Sayı (60), 257-262.
• Semyenov, I. Y., Karagöz, E. (2009), Sürgün Bahçesinin Solan Renkleri Molokanlar, İstanbul: Su Yayıncılık.
• Soysal İ. (1983), Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları, Cilt 1 (1920-1945), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Süvari, C. (2013) Malakanlar Rus Köylü Hareketlerinden Günümüze Malakan İnancı, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Şimşir, B. (1976), Malta Sürgünleri, İstanbul: Milliyet Yayınevi Topuk, Ş., Sezer Ç. (2015), Some Quality Characteristics Of Kars Gravyer Cheese, The Journal Of Food Sayı (40), 69-75
• Toynbee, A. (1975), Tarih Bilinci, Çev. Murat Belge, İstanbul: Bateş Yayınları
• Turhan, M. (1956), Kültürde Değişen ve Değişmeyen Mukavemet Eden Unsurlar, İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, Cilt (1), 6-21
• Türkdoğan, O. (2005), Kars‟ta Bir Etnik Grup Malakanlar‟ın Toplumsal Yapısı, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Yalman, A. E. (1997), Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, 1. ve 2. Cilt, İstanbul: Pera Yayıncılık. http://www.molokane.org/Malakanlar Kimdir? Erişim Tarihi, 15.06.2015