Bir Nazîre Mecmuâsı Olarak Âmid-İ Sevdâ’da Gülzâr-I Nezâir’in Macerası

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 47, 77 - 95, 31.12.2020

Süleyman Yiğit

Öz

XIX. yüzyılın ikinci yarısı itibariyle eski gücünü kaybetmeye başlayan klâsik Türk edebiyatı, çeşitli çevrelerde gelişen edebî muhitlerde varlığını sürdürmüştür. İbnülemin Mahmud Kemal (1871-1957) ve Ali Emîrî (1857-1924) bu devrin öne çıkan isimlerindendir. İbnülemin yaptığı konak sohbetlerinde, Ali Emîrî çıkardığı dergilerde ve Diyarbakır Kıraathanesi’ndeki buluşmalarında edebî muhit oluşturmuşlardır. Ali Emîrî’nin çıkardığı dergiler, bu dönemde şairler arasında tartışma konusu olan eski-yeni şiir taraftarlığı vb. edebî konular ya da şahsî meselelerle ilgili polemiklere yer vermesi açısından önemlidir. Ayrıca bu dergiler, edebiyatın icra edildiği yeni bir ortam olarak edebiyat mahfeli olmuştur. Klâsik şiir geleneğini devam ettiren şairlerin nazîrelerini yayımlamasıyla da nazîre mecmuası işlevini yerine getirmiştir.
Bu çalışmada, İbnülemin ve Ali Emîrî arasında cereyan eden tartışmalar ve bunların sebepleri ile tartışma konularından biri olan Gülzâr-ı Nezâir’ın Âmid-i Sevdâ’da yayımlanma sürecinde yaşananlar ortaya konulacaktır. Âmid-i Sevdâ’nın döneminin nazîre mecmuası olma işlevi tespit edilecektir. Gülzâr-ı Nezâir’deki şiirlerden önce dîvânlarda yer alan aynı redifli 6 gazel ile Ali Emîrî’nin, Âmid-i Sevdâ adlı gazete yayımlanırken eklediği 4 nazîre tematik incelemeye tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ali Emiri, İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Amid-i Sevda, Edebi Muhit, Nazire, Gülzar-ı Nezair

Kaynakça

• Aksoyak, İ. H. (2017), Müşterek Şiirler Divanı, Grafiker Yayınları, Ankara.
• Akün, Ö. F. (2000), “İbnülemin Mahmud Kemal”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.21, s.249-262.
• Anar, T. (2012). Mekândan Taşan Edebiyat, Kapı Yayınları, İstanbul.
• Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı, İstanbul.
• Erdoğan Çeltik, S. (2013), “Ali Emirî’nin Osmanlı Tarih ve Edebiyatı Mecmuası”, Turkish Studies İnternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume: 8/1, Winter, s.237-247.
• _______. (2014), “Ali Emirî Efendi’nin Âmid-i Sevda Mecmuası”, Ali Emirî Hatırasına Uluslararası VIII. Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu, s.97-110.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Gülzâr-ı Nezâir, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, İbnülemin Kitaplığı, nr. 3453.
• _______. (1982), Son Sadrazamlar IV, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• _______. (1999), Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ), C.I, haz. Müjgân Cunbur, AKM Yayınları, Ankara.
• _______. (2002), Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ), C.IV, haz. İbrahim Baştuğ, AKM Yayınları, Ankara.
• _______. (2013), Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ), C.V, haz. Ayşegül Celepoğlu, AKM Yayınları, Ankara.
• Gıynaş, K. A., Pervâne Bey Mecmuası, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 10.01.2020).
• Gür, N. (2018), “Son Dönem Osmanlı Edebiyatının Nazire Derleyicisi: İbnülemin Kemal İnat ve Gülzâr-ı Nezâir Adlı Mecmuası”, Bilig, Sayı:84, s.123-157.
• Gürlek, D. (2017), İbnülemin Mahmud Kemal İnal –Cumhûriyet Devrinde Bir Osmanlı Efendisi-, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul.
• İpekten, H. (1996). Divan Edebiyatında Edebî Muhitler, MEB Yayınları, İstanbul.
• İz, M. (2013), Yılların İzi, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Karaalioğlu, S. K. (1978), Resimli Motifli Türk Edebiyatı Tarihi, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
• Köksal, M. F., Edirneli Nazmî Mecma’u’n-Nezâir (inceleme-Tenkitli metin), https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 10.01.2020).
• Köprülü, M. F. (2006), Divan Edebiyatı Antolojisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Okay, O. (2017), Silik Fotoğraflar –Portreler-, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Oktay, A. (2018a), Gazelden Gazeteye: Âmid-i Sevdâ (İnceleme-Metin), Sonçağ Yayınları, Ankara.
• _______. (2018b), “Âmid-i Sevdâ Gazetesindeki Eski Türk Edebiyatı İzleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 58, Ağustos, s.166-172
• _______. (2018c), “Âmid-i Sevdâ Gazetesindeki Şiirlerde Tematik Bir İnceleme”, Turkish Studies Language/Literature, Volume 13/12, Spring, s.289-326.
• Özdemir, Ş. (2019), “Süleyman Nazif’ten Ali Emirî Hakkında İbnülemin’e Bir Mektup”, Türk Edebiyatı (Aylık Fikir ve Sanat Dergisi), Sayı: 543, Ocak, s.34-38.
• Özgül, K. (2012), XIX. Asrın Özel Bir Edebiyat Mahfeli Olarak Encümen-i Şuarâ, Kurgan Edebiyat Yayınları, Ankara.
• Öztürkçü, İ. (2018), İbnülemin’in Rüyaları, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Polat, N. H., (2007),“Osmanlı Târih ve Edebiyat Mecmuası”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 33, s.482-483.
• _______. (2018), Ömer Seyfettin Bütün Nesirleri (Fıkralar, Makaleler, Mektuplar ve Çeviriler), Türk Dili Kurumu, Ankara.
• Tanç, N. (2017), “Klasik Osmanlı Şiirinin Son Temsilcilerinden Kürkçüzade Osman Remzi ve Ali Emirî’ye Nazireleri”, Söylem Filoloji Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, s.68-85.
• Tevfikoğlu, M. (1989), Ali Emîrî Efendi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Vassaf, H. (2012), Bir Eski Zaman Efendisi İbnülemin Mahmut Kemâl (Kemâl’ül-Kemâl), haz. Fatih M. Şeker, İsmail Kara, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Âmid-i Sevdâ gazetesi, Hakkı Tarık Us Arşivi http://www.tufs.ac.jp/common/fs/asw/tur/htu/data/HTU0102/index.djvu, (Erişim Tarihi, 10.09.2019)