Türkiye’nin Savunma Sanayinde Millileşme Stratejisinin Ekonomik ve Politik Boyutları

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 54, 33 - 59, 30.06.2024

Ergin Ulusoy , Asya Beyza Şahin

Öz

Savunma sanayisi, bir ülkenin askeri ve politik gücünü temsil ederek, savunma kapasitesini artırmada kilit bir rol oynamaktadır. Savunma sanayi aynı zamanda ekonomik kalkınmaya da katkı sağlayarak, teknolojik ilerlemeyi desteklemekte ve uzun vadeli güvenliği güvence altına almaktadır (Collins, 2001). Savunma harcamaları, askeri teçhizat, personel ve operasyonların finansmanını içerir ve bu harcamalar bir ülkenin ekonomik büyümesini etkileyebilir. Özellikle yüksek çatışma riskine sahip ülkelerde, askeri harcamaların ekonomik büyümeyi artırdığı gözlemlenmektedir. Ancak gelişmekte olan ülkelerde savunma harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi daha karmaşıktır. Türkiye’de bu doğrultuda gelişmekte olan ülkelerden biri olarak, savunma sanayisinde uluslararası arenada tanınan bir güç merkezi haline gelmiştir. Bu başarıda, özellikle Türk yapımı İnsansız Hava Aracı (İHA) teknolojilerinin önemli bir rolü vardır. Bayraktar TB2, Anka ve Akıncı ve Milli Muharip Uçağı KAAN vb. yerli ve milli projeler savunma ve ihracat potansiyelinde önemli bir yer edinmiştir. Türk savunma sanayisi, yerli projelerin yanı sıra teknoloji transferi ve uluslararası iş birliklerine de odaklanarak yeteneklerini geliştirmektedir. Savunma teknolojileri aynı zamanda ülke ekonomisi açısından da büyük bir öneme sahiptir. Yerli savunma projeleri ve teknolojik ilerlemeler, yüksek katma değerli iş imkânları yaratmakta ve çeşitli istihdam olanakları sağlamaktadır. Son dönemde gerçekleştirilen dönüşümle birlikte Türk Savunma Sanayisi, ithalat oranını azaltmakta ve yerli üretim kapasitesini artırmaktadır. Bu makalenin amacı savunma Türkiye’nin savunma sanayi yatırımlarının politik ve ekonomik etkilerini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

İHA, SİHA, Bayraktar, Türk Savunma Sanayi, Savunma sanayi harcamaları

Economic and Political Dimensions of Turkey’s Nationalization Strategy in the Defense Industry

Öz

The defense industry plays a key role in enhancing a country's defense capacity, representing its military and political power. The defense industry also contributes to economic development, supporting technological progress and securing long-term security (Collins, 2001). Defense spending includes the financing of military equipment, personnel and operations and can affect a country's economic growth. Especially in countries with high conflict risk, military expenditures are observed to increase economic growth. However, the impact of defense spending on economic growth in developing countries is more complex. As a developing country, Turkey has become an internationally recognized powerhouse in the defense industry. In particular, Turkish-made Unmanned Aerial Vehicle (UAV) technologies have played an important role in this success. Domestic and national projects such as Bayraktar TB2, Anka and Akıncı, and the National Combat Aircraft KAAN have gained an important place in the defense and export potential. In addition to domestic projects, the Turkish defense industry is also developing its capabilities by focusing on technology transfer and international cooperation. Defense technologies are also of great importance for the national economy. Domestic defense projects and technological advances create high value-added jobs and provide various employment opportunities. With the recent transformation, the Turkish defense industry has been reducing its imports and increasing its domestic production capacity. The aim of this paper is to reveal the political and economic impacts of Turkey's defense industry investments.

Anahtar Kelimeler

UAV, Bayraktar, Turkish defense industry, Defense expenditures, SUAV

Kaynakça

• Acaravcı, A. & Yıldız, T. (2018). Türkiye’nin Enerji Bağımlılığı. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 4(2): 137-152.
• Altay, C. (2020). Savunma Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Seçilmiş Ülke Grupları Üzerinde Bir Uygulama (1993-2017). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Şırnak Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akalın, T. Z. & Bıyıkoğlu, N. (2009). Türk Savunma Sanayii Tarihi. Ankara: Milsoft Yayınevi.
• Akça, İ. & Özden, B. (2021). A Political-Economic Map of the Turkish Defense Industry. İstanbul: Heinrich Böll Vakfı.
• Aslan, M. (2021). Türkiye’nin Savunma Stratejileri ve Politikaları. İçinde Savunma Politikalarına Giriş. Ed: Ferhat Pirinççi, Murat Yeşiltaş. İstanbul: SETA Yayınları: 225-249.
• Baran, T. (2018). Türkiye’de Savunma Sanayi Sektörünün İncelenmesi ve Savunma Harcamalarının Ekonomi Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 58-81.
• Barlas, A. W. (2020), The Impact of Government Expenditure on Economic Growth in Afghanistan. Journal of Economics and Business, Vol.3, No.2: 729-733.
• Benoit, E. (1978). “Growth and Defense in Developing Countries”. Economic Development and Cultural Change, 26(2): 271-280.
• Biçer, S. (2022). NATO’nun Savunma ve Caydırıcılık Çalışmaları ile İlgili Bir Değerlendirme. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 18(42): 323-346.
• Birleşmiş Milletler (BM) (2023). Birleşmiş Milletler nedir? https://www.un.org/en/about-un/
• Ceyhan, T. & Köstekçi, A. (2021) Askeri Harcamaların Ekonomik Büyüme ve İşsizlik Üzerindeki Etkisi: Türkiye’den Kanıtlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 31, 2, 913-928.
• Çiftçi, S. (2023). Military Might: A Domestic Economy Explanation of Turkish Foreign Policy. Turkish Studies 24(5). 1-24. DOI: 10.1080/14683849.2023.2196020
• Collier, P. (2006). War and Military Expenditure in Developing Countries and Their Consequences for Development. The Economics of Peace and Security Journal, 1(1): 1-24.
• Cottam, M.., Mastors, El., Preston, T. and Dietz, B. (2017). Siyaset Psikolojisine Giriş. (Çev. Mesut Şenol, Ebru Altunoğlu). Ankara: BB101 Yayıncılık.
• Cumhuriyet Gazetesi (03 Mayıs 2023). Uçak Fabrikalarımız. cumhuriyet.com.tr b
• Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (2023). Türkiye Savunma Sanayii Raporu 2023. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı.
• Çevik, İ. & Bektaş, G. (2019). Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16): 229-236.
• Çelik, M. (2021). ABD'nin Türkiye'ye Silah Ambargosu ve Yahudi Lobiciliği (1975). Journal of History School, 14 (50), 121-144. https://earsiv.kmu.edu.tr/xmlui/handle/11492/5712?locale-attribute=en
• Defensehere (2022). Türkiye'nin Savunma Sanayii: 2022 Raporu. https://www.defensehere.com/tr/savunma-sanayii-istihdam-raporu-toplam-istihdamin-yuzde-8381u-savunma-yuzde-023u-uzay-alaninda
• Demir, İ. (2020). Transformation of Turkey’s Defense Industry: Causes, Context and Consequences. Insight Turkey, 3: 17–40.
• Dunne, J., Watson, D. et al. (2005), Manufacturing growth, technological progress, and military expenditure, Technical report.
• Durgun, Ö. & Timur, M. C. (2017). Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (54): 126-137.
• Heo, U. (2010), The relationship between defense spending and economic growth in the united states. Political Research Quarterly 63(4), 760–770.
• Ermiş, U. & Canbolat, .İ (2022). Truman Doktrininden SaGeB’e Türk Dış Politikası Ekseninde Modern Türk Savunma Sanayiinin Kuruluşu. International Journal of Social Inquiry, 15(2): 557-574.
• European Policy Centre (2014). Türkiye'nin Savunma Sanayii: AB için Bir Zorluk. Brüksel: European Policy Centre.
• Faini, R., Annez, P. and Taylor, L. (1984). Defense Spending, Economic Structure and Growth: Evidence Across Countries and Over Time. Journal of Development Economics, 14(1): 1-29. doi:10.1016/0304-3878(84)90001-7
• Global Firepower (2022). Global Firepower Index 2022. https://www.globalfirepower.com/.
• Görgün, H. (2022). Milli Teknoloji Hamlesi Ankara 2022 Türk Savunma Sanayii, Ambargolar, Millileştirme Çalışmaları ve ASELSAN. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Jervis, R.., Lebow, R. & Stein, J. (1985). Psychology and Detterence. Baltimore, MD: Johns Hopinks University Press.
• Kaldor, N. (1966). Causes of the Slow Rate of Economic Growth in the United Kingdom: AnInaugural Lecture, London. Cambridge University Press. (1968). Productivity And Growth in Manufacturing Industry: A Reply, Economica, 35: 385-391.
• Kar, M. & Çetenak, Ö. (2022). Transformation and Economic Effects of the Turkish Aerospace and Defense Industry. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Khalilzada, J. (2022). The Proliferation of Combat Drones in Civil and Interstate Conflicts: The Case of Türkiye and Azerbaijan. Insight Turkey.
• Kınık, H. (2021). The Role of Turkish Drones in Azerbaijan’s Increasing Military Effectiveness: An Assessment of the Second Nagorno-Karabakh War. Insıght Turkey.
• Koban, E. (1998). Savunma Harcamaları, Ekonomik Etkileri ve Türkiye’deki Gelişimi. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Sayı: 355: 40-54.
• Korkut, C. (2020). Türkiye’nin Savunma Harcamalarının Ülke Ekonomisine Etkileri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Millî Savunma Üniversitesi. Atatürk Stratejik Araştırmalar Enstitüsü.
• Kurt, E. & Şehitoğlu, Y. (2023). Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Savunma Sanayi Fabrikaları (1923–1950). Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 39-48.
• Küçükoğlu, M. (2023). Türk Savunma Sanayisindeki Gelişmelerin Ekonomiye Etkileri (2000-2023). Sakarya İktisat Dergisi, 12(1): 15-41.
• Looney, R. (1995). The Economics of Third World Defence Expenditures Contemporary Studies in Economic and Financial Analysis, Greenwich, Conn. : JAI Press.
• Saba, C. & Nicholas, N. (2020). Empirical Analysis of Military Expenditure and Industrialisation Nexus: A Regional Approach for Africa. International Economic Journal, 34-1, 58-84.
• Sevinç, S. (2020). Dünya’ da ve Türkiye’de Savunma Sanayii ve Savunma Harcamalarının Makroekonomik Etkilerinin Ampirik Analizi: Türkiye Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgen, C. (2016). Türkiye'nin Savunma Sanayi Politikasının Analizi: Türk Savunma Sanayi Politikası ve Stratejisi Esasları Dokümanı Örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15): 191-203.
• Poast, P. (2019). Beyond the ‘Sinew of War’: The Political Economy of Security as aSubfield. Annual Review of Political Science, 22, 223–239.
• Richardsın, L. (1960). Arms and Insecurity. Pittsburg, PA: Boxwood Press.
• Savunma Sanayii Başkanlığı (2018). 2018-2022 Sektörel Strateji Doküman Belgesi” sanayilesme.ssb.gov.tr (2023). Savunma Sanayi Stratejisi. Ankara.
• Savunma Sanayii Başkanlığı. (2023). Haberler ve Basın Bölümü. https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=14&LangID=1, E.t.: 06.01.2024
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) (2019). Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği 2019 Performans Raporu, https://www.sasad.org.tr/sasad-performans-raporu. E.t.: 27.11.2022).
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) (2020). Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği 2020 Performans Raporu. E.t.:27.11.2022).
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) (2021). Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği 2021 Performans Raporu. E.t.: 27.11.2022.
• Sandler, T.. (2007). Economic Consequences of Defense Spending. Cambridge University Press. Sandler, T. & Hartley, K. (2018). The domestic defense industry: A driver of economic growth and technological innovation. Defence and Peace Economics, 29(6): 673-688.
• Seren, M. (2021). Cumhuriyet’in Kuruluşundan Kıbrıs Barış Harekatı’na Uzanan Süreç. İçinde Savunma Politikalarına Giriş. Ankara: SETA Yayınları: 193-221.
• Seyhan, T., Örnek, İ. & Aksoğan, G. (2013). Türkiye’de Savunma Harcamaları, Büyüme ve Gelir Eşitsizliği, 1970-2008: Ekonometrik Bir İnceleme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3): 659-682.
• SIPRI (2022). Military Expenditure Database. https://www.Sipri.Org/Databases/Milex. E.t.: 05.11.2022.
• Stein, J. (1992). Detterence and Compellence in the Gulf, 1990-91. International Security, Vol.17. No.2: 147-179.
• Türk, H. K. (2007). Türk Savunma Sanayinin Ekonomik Etkileri ve Savunma Harcamaları-Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Modellenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Adana: Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). (2023). 2023 Yılı İhracat Raporu.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2024). Türkiye İhracat Verileri, 2001-2023. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Topçu, M. (2010). Savunma Planlamasının Ekonomiye Etkileri ve Savunma Bütçeleri. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi. Ankara: 9(1): 75-96.
• Yeşiltaş, M. (2020). “Deciphering Turkey’s Assertive Military and Defense Strategy: Objectives, Pillars, and Implications”. Insight Turkey, 22(3). (2021). Türkiye’nin Askeri Savunma Stratejisi: Hedefler, Destekleyici Unsurlar ve Sonuçlar (283-315). Savunma Politikalarına Giriş. Ankara: SETA Yayınları.
• World Bank (WB) (2023). World Development Indicators 2023. Washington, D.C.: World Bank.
• World Trade Organization (WTO) (2018). Export of defense products and world trade. Geneva, Switzerland: World Trade Organization.
• Walt, S. (1987). The Origins of Alliances. Ithaca, NY: Cornell University Press.