BİR DÖNÜŞÜM SÜRECİNİN İZDÜŞÜMÜ: 1970’LERDE GAZİNOLAR

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 13 - 34, 31.01.2025

Ali Ulvi Altunelli

Öz

İnsanların kültürlerini, geleneklerini, eğitimlerini eğlence anlayışlarında gözlemlemek mümkündür. Siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel olarak Türkiye’de önemli izler bırakmış, belirgin dönüşümlerin meydana geldiği, aynı zamanda kaotik bir dönem olan 70’li yıllarda bu dönüşümleri yansıtan önemli olgulardan biri de eğlence anlayışıdır. Bu dönemde eğlence denince de ilk akla gelen şüphesiz gazinolardır. Osmanlı başkenti İstanbul’da ve aynı dönemde önemli bir kozmopolit olan İzmir’de eğlence hayatına giren meyhanelerin alafrangası gazinolar, cumhuriyetle birlikte Ankara’da da özellikle yeni rejimin hedeflediği toplumsal dönüşüme aracılık ederek yaygınlaşmaya başlamıştır. 1950’lerden itibaren artmaya başlayan göçlerin sosyal dokuda meydana getirdiği değişim ve her dönüşüm evresinde kendini konumlandırarak 1970’lerin ışıltılı dünyasına uzanan gazinolar bu dönemin sonlarına doğru eski tadından uzaklaşmaya başlamıştır. Giderek artan ekonomik kriz ve toplumsal kaosa televizyonun yaygınlaşması da eklemlenince seyirciler güvenli bölgeleri olan evlerinde eğlenmeyi tercih etmişlerdir. Cumhuriyetle birlikte eğlence anlayışı İstanbul, İzmir ve Ankara’da paralel bir seyir izlemiştir. çalışmada siyasal, ekonomik, sanatsal ve sosyal açıdan toplumun hızla bir çıkmaza sürüklendiği 1970’li yıllarda hem bu durumun gazinolardaki yansımaları irdelenmiş hem dönemin eğlence hayatının önemli bir parçası olan gazinolar tüm öğeleriyle birlikte İstanbul, İzmir ve Ankara üzerinden değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Assolist, Eğlence, Ekonomi, Göç, Toplumsal Dönüşüm

Kaynakça

• Ahmad, F. (2006). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ahmad, F. (2002), Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akçura, G. (2022) Yıldızların Altında/Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Eğlence Yaşamı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Alemdar, F. (2015). En Meşhur 100 Mafya Babası. İstanbul:
• Alkar, (2013). İzmir Kadınlar Matinesi Örneğinde Zeki Müren Nostaljisi. 1.Uluslararası Müzik Araştırmaları Sempozyumu: Müzik ve Kültürel Doku. Trabzon: 439-453.
• Akyıldız, E. (15-21 Ekim 1984). Şükrü Balcı’ya 10 milyon lira rüşvet verdik. Nokta, (34), 31-37.
• Atılgan, G. (2022) Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A.Uslu (Yay.Haz.), İstanbul: Yordam Kitap, 393-520.
• Atılgan, G. (2022) Sanayi Kapitalizminin Şafağında, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A.Uslu (Yay.Haz.), İstanbul: Yordam Kitap, 393-520.
• Bayazoğlu, Ü. (2007). Hayat, Tatlı Zehir - Aydın Boysan Kitabı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Beken, M. N. (1998). Musicians, Audience And Power: The Changing Aesthetics In The Music At The Maksim Gazino Of Istanbul (Doktora Tezi). University of Maryland.
• Belge, M. (1983).Türkiye’de Günlük Hayat. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi Cilt 3. İstanbul: İletişim Yayınları. 836-850.
• Bergin, A. (2004). Babıali'de Topuk Tıkırtıları. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Ceylan, F. (2004). Eğlence Kavramının İstanbul'da Geçirdiği Değişim Süreci ve Mekana Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çak, Ş. E. Beşiroğlu, Ş. Ş. (2017). Bir Muhabbet Kuşu – Postmodern Göstergeler Işığında Zeki Müren.
• Çiçek, D. (2019) Modernleşme Kurgusunda Sosyal Bir Okul: Ankara Gar Gazinosu. N. Kozak (Ed.), Dünden Bugüne Ankara: Otel, Lokanta, Pastane, Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık. 245-273.
• Çölaşan, E. (2000). Tarihe Düşülen Notlar. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Dağtaş, L. (2004) İzmir Gazinoları 1800’lerden 1970’lere. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
• Deleon, J. (1989). İstanbul barları Meyhane üzre ruzname Bodrum barları Galata gazinoları. İstanbul: Cep Kitapları.
• Demir, E. (2006). Toplumsal Değişme Süreci İçinde Gençlik Parkı: Sosyolojik Bir Değerlendirme. Planlama-Plannıng, (38), 69-77.
• Dormen, H. (1993) Antrakt. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Dikici, Z. (2019). Erken Cumhuriyet Döneminde Başkentte Modernleşme, Eğlence Hayatı Ve Ankara Palas (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dürük, E. F. (2011). Türk Popüler Müzik Üretimi Ve Ürünlerindeki Karma Yapıyı Hazırlayan Toplumsal Ve Müziksel Etkenler. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, (1), 33-42.
• Emiroğlu, K. (2002). Gündelik Hayatımızın Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Engin, A. (2004). Bir Koltukta Kaç Karpuz – Halit Kıvanç Kitabı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.