Ekoturizme Katılan Yerli Turistlerin Destinasyon Hizmet Kalitesine Yönelik Değerlendirmeleri (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 48 - 70, 15.03.2019

Özge Güdü Demirbulat , Yusuf Aymankuy

Öz

Bu araştırmanın temel
amacı; ekoturizm potansiyeline sahip Doğu Karadeniz Bölgesi’ni ziyaret eden
yerli turistlerin, destinasyona yönelik bekledikleri hizmet kalitesi ile
algıladıkları hizmet kalitesi arasındaki farklılığın tespit edilmesidir. Bu
amaçla, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 2017-2018 yıllarında ekoturizm turlarına
(ekoturlara) katılan yerli turistlerin destinasyona yönelik hizmet kalitesi
beklenti ve algılarının belirlenebilmesi için alanyazında kabul görmüş ECOSERV
ölçeği kullanılarak 400 yerli turiste anket uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Araştırma sonucunda; yerli turistlerin, Doğu Karadeniz destinasyonuna yönelik
beklenti düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilirken; performans düzeylerinin
(algıladıkları hizmet kalitesi) beklenti düzeylerini kısmen karşıladığı
saptanmıştır. Araştırma faktörlerinden “eko-fiziksel özellikler” faktörü, diğer
faktörlere kıyasla, katılımcıların en fazla önem verdiği faktör olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir turizm, ekoturizm, hizmet kalitesi, destinasyon hizmet kalitesi, Doğu Karadeniz Bölgesi

Kaynakça

• Akay, B. (2009), ‘Turizm Politika ve Planlamasının Kavramsal Analizi’, İçinde O. Batman ve O. Türkay (Editörler), Turizm Politikaları, ss.13-24, İstanbul: Değişim Yayınları.
• Aksu, M. (2012), Hizmet Kalitesinin Bir Unsuru Olarak Atmosferin Müşteri Sadakati Üzerine Etkisi: Bozcaada’daki Otellerde Konaklayan Yerli Turistler Üzerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Aksu, M., Korkmaz, H. ve Sünnetçioğlu, S. (2016), ‘Yiyecek ve İçecek İşletmelerindeki Hizmet Kalitesinin Müşteri Memnuniyeti Üzerinde Etkisi: Bozcaada’da DINESERV Modeliyle Bir Araştırma’, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (35), ss.1-18.
• Alvarez, M. D. (2007), Destinasyon Kalitesi, İçinde Ş. Gümüşoğlu, İ. Pırnar, P. Akan ve A. Akbaba (Editörler), Hizmet Kalitesi - Kavramlar, Yaklaşımlar ve Uygulamalar, ss.280-296, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Avcı, U. ve Sayılır, A. (2006), ‘Hizmet Kalitesi Çerçevesinde Çalışanların Rolüne ve Yeterliliklerine İlişkin Karşılaştırmalı Bir İnceleme’, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, ss.121-138.
• Aydın, Ş. (2007), Hizmet İşletmelerinde İşgören Çalışma Ahlakının Hizmet Kalitesi Üzerindeki Etkisi, İçinde Ş. Gümüşoğlu, İ. Pırnar, P. Akan ve A. Akbaba (Editörler), Hizmet Kalitesi - Kavramlar, Yaklaşımlar ve Uygulamalar, ss.260-279, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ban, J. ve Ramsaran, R. R. (2017), ‘An Exploratory Examination of Service Quality Attributes in the Ecotourism Industry’, Journal of Travel & Tourism Marketing, 34 (1), ss.132-148.
• Baykal, D. ve Çimen, H. (2015), Sürdürülebilir Turizm ve Ekoturizm Sertifikaları. Doğu Karadeniz Bölgesi Sürdürülebilir Turizm Kongresi, 14-16 Mayıs 2015, Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane, ss.10-21.
• Bekdemir, Ü. ve Elmacı, S. (2014), ‘Giresun İlinin Eko-Turizm Potansiyeli ve Değerlendirme Olanakları’, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Karadeniz Özel Sayısı (6), ss.1-30.
• Buzcu, Z. (2010), Otel İşletmelerinde Hizmet Kalitesi Ölçümü ve Karşılaştırması: Adana Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Chan, J. K. L. ve Baum, T. (2007), ‘Ecotourists’ Perception of Ecotourism Experience in Lower Kinabatangan, Sabah, Malaysia’, Journal of Sustainable Tourism, 15 (5), ss.574-590.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, 8. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Çetin, İ. (2001), Turistik Ürün Çeşitlendirmesinde Ekoturizmin Yapısal Analizi ve Türkiye’de Geliştirme Stratejileri (Örnek Bir Uygulama), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Çevirgen, A. (2004), ‘Edremit Yöresinde Ekoturizme Yönelik Bir Talep Araştırması’, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (12), ss.45-67.
• Çiçek, R. ve Doğan, İ.C. (2009), ‘Müşteri Memnuniyetinin Artırılmasında Hizmet Kalitesinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: Niğde İli Örneği’, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11 (1), ss.199-217.
• Çimen, H. (2010), İkinci Konut Satın Almada Destinasyon Kalitesinin Etkisi: Alanya Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çokişler, N. ve Türker, A. (2015), ‘Doğu Karadeniz Bölgesinin Yerli Turist Profili ve Pazar Bölümlendirmede Kullanımı’, Karadeniz Araştırmaları, 44, ss.33-57.
• Demir, S. (2011), İğneada’nın Ekoturizm Potansiyelinin Saptanması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eleren, A. ve Kılıç, B. (2007), ‘Turizm Sektöründe Servqual Analizi ile Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi ve Bir Termal Otelde Uygulama’, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9 (1), ss.235-263.
• Erdoğan, N. ve Yağcı, Ö. (2002), Sürdürülebilirlik Bağlamında Ekoturizmin Sosyal, Ekonomik ve Çevresel Etkiler Bakımından Değerlendirilmesi [elektronik versiyon]. First Tourism Congress of Mediterranean Countries, Tourism in Mediterranean from Past to Future, Antalya, Türkiye, ss.405-418.
• Erdoğan, N. (2003), Kitle Turizmi, Alternatif Turizm ve Ekoturizmde Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Değerlendirme [elektronik versiyon]. Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı, Çankırı, Türkiye.
• Ertürk, M. (2011), Türkiye’deki Otel İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Ölçülmesine Yönelik Bir Alan Araştırması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eshun, G., Adjei, P. Osei-Wusu ve Segbefia, A. Y. (2016), ‘Beyond Business as Usual’: Implications of Tourist Experiences for Ecotourism Development’, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 5 (2), ss.1-26.
• Giritlioğlu, İ. (2012), Yiyecek İçecek Bölümlerinde İşgörenlerin ve Müşterilerin Hizmet Kalitesi Beklenti ve Algıları: Termal Otellerde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Güzel, N. G. (2006), Yükseköğretimde Turizm Eğitimi ve Hizmet Kalitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• https://www.ekoturizmkoyleri.com/ (Erişim: 12 Aralık 2017).
• Khan, M. (2003), ‘ECOSERV Ecotourists’ Quality Expectations’, Annals of Tourism Research, 30 (1), ss.109-124.
• Khan, M. M. ve Su, K. D. (2003), ‘Service Quality Expectations of Travellers Visiting Cheju Island in Korea’, Journal of Ecotourism, 2 (2), ss.114-125.
• Koçoğlu, C. M. ve Aksoy, R. (2012), ‘Hizmet Kalitesinin Servperf Yöntemi ile Ölçülmesi: Otobüs İşletmeleri Üzerinde Bir Uygulama’, Akademik Bakış Dergisi, 29, ss.1-20.
• Liu, C-H., Hong, C-Y. ve Li, J-F. (2013), ‘The Determinants of Ecotourism Behavioral Intentions’, Global Journal of Business Research, 7 (4), ss.71-84.
• McKercher, B. (2001), The Business of Ecotourism, İçinde David B. Weaver (Editör), The Encyclopedia of Ecotourism, ss.565-578, New York, UK: CABI Publishing.
• Murphy, P., Pritchard, M. P. ve Smith, B. (2000), ‘The Destination Product and Its Impact on Traveller Perceptions’, Tourism Management, 21, ss.43-52.
• Naidoo, K. M. (2012), Tourist Service Quality Management in The Ecotourism Accommodation Sector of Kwazulu-Natal, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Durban Teknoloji Üniversitesi, Durban/Güney Afrika Cumhuriyeti.
• Serengil, M. (2005), Ekoturizm ve Türkiye’deki Seyahat Acentalarının Ekoturizm Etkinlikleri, 1. Bursa Turizm Sempozyumu, 30 Eylül-2 Ekim 2005, Bursa, ss.287-295.
• Seyhan, G. (2011), ‘Turizm ve Yeşil Pazarlama Stratejileri’, İçinde B. Kınacı, N. Albuz Pehlivan ve G. Seyhan (Editörler), Turizm ve Çevre (Çevre Koruma), ss.139-159, Ankara: Pegem Akademi.
• Kahraman, N. ve Türkay, O. (2014), Turizm ve Çevre, 6. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Koçoğlu, P. (2008), Ekoturizmin Sürdürülebilir Turizm Politikasındaki Yeri: Dünyadaki Ekoturizm Destinasyonlarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Lorcu, F. (2015), Örneklerle Veri Analizi SPSS Uygulamalı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Noorazlan, M., Aziz, A. ve Isa, S. S. (2015), ‘Pilot Study on Participation in Outdoor Recreation Program Determine Perceived Service Quality in Ecotourism Services Among Tourists’, International Journal of Administration and Governance, 1 (4), ss.128-133.
• Okumuş, A. ve Duygun, A. (2008), ‘Eğitim Hizmetlerinin Pazarlanmasında Hizmet Kalitesinin Ölçümü ve Algılanan Hizmet Kalitesi ile Öğrenci Memnuniyeti Arasındaki İlişki’, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), ss.17-38.
• Parasuraman, A., Zeithaml, V. A. ve Berry, L. L. (1985), ‘A Conceptual Model of Service Quality and its Implications for Future Research’, Journal of Marketing, 49 (4), ss.41-50.
• Said, A., Shuib, A., Ayob, N. ve Yaakub, F. (2013), ‘An Evaluation of Service Quality from Visitors’ Perspectives: The Case of Niah National Park in Sarawak’, International Journal of Business and Society, 14 (1), ss.61-78.
• Sapari, M. S., Shuib, A., Ramachandran, S. ve Afandi, S. H. M. (2013), ‘Visitors’ Satisfaction Towards Service and Facilities in Kilim Karst Geoforest Park, Langkawi’, Journal of Applied Economics and Business, 1 (4), ss.25-42.
• Serçek, S. ve Özaltaş, G. (2012), Hizmet Kalitesi Ölçümünde SERVPERF Analizi ve Bankacılık Okulunda Bir Uygulama, IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, 12-15 Nisan 2012, Kemer, Antalya, ss.499-519.
• Sunarti ve Hartini, S. (2015), ‘The Influence of Functional Destinations Image and Psychological Destinations Image Toward the Behavioral Intentions on Ecotourism of Foreing Tourists in Lombok’, International Review of Management and Business Research, 4 (3), ss.621-632.
• Şahin, B. ve Şahin, S. (2009), Ekoturizm Alanı Olarak Kazdağları ve Darıdere Örneği. 10. Ulusal Turizm Kongresi, 21-24 Ekim 2009, Mersin Üniversitesi, Mersin, ss.1219-1238.
• Tetik, N. (2012), Turist Rehberlerinin Ekoturizm Alanındaki Yeterlilikleri: Doğu Karadeniz Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2013), Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi, Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 4. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uslu, A., Akay, B. ve Ünal, A. (2013), ‘Hizmet Kalitesinin Ekoserv Yöntemi İle Ölçülmesi: Fethiye Kelebekler Vadisinde Bir Araştırma’, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 10 (1), ss.54-70.
• Ünlüönen, K. ve Çimen, H. (2011), ‘Destinasyon Kalitesi: İkinci Konut Sakinleri Örneği’, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35), ss.353-369.
• Ünüvar, Ş. ve Aydın, M. (2017), ‘Ekoturizm Destinasyonlarında Hizmet Kalitesinin ECOSERV ile Ölçülmesi: Türkiye’deki Kıyı Bölgelerine Yönelik Bir Araştırma’, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (Özel Sayı:3), ss.1-15.
• Yalçınalp, E. ve Var, M. (2009), Ekoturizmde Yerel Halkın Önemi, 10. Ulusal Turizm Kongresi, 21-24 Ekim 2009, Mersin Üniversitesi, Mersin, ss.351-363.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2014), SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Yenilenmiş 4. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.