ELEKTRİK MOTORLARINDA ENERJİ SINIFLARI ARASI TÜKETİM FARKLILIKLARI VE VERİMLİLİK ARTIRICI METOTLAR

Yıl 2023, , 1 - 15, 31.07.2023

Alper Keleşoğlu , Suleyman Kocaoglu , Mert Yöntem , Selen Çağlar , İrem Nur Aydın , Esra Bayır , Cansu Yılmaz Elif Yenilmez Demirel Ümit Ünver

https://doi.org/10.47118/somatbd.1238976

Öz

Elektrik enerjisi insanoğlunun hayatının her evresinde yer almaktadır. Söz konusu elektrik enerjisi olduğunda, bu enerjinin en çok sanayide kullanıldığı bilinmektedir. Sanayide kullanılan elektrik enerjisinin tüketimi ise daha çok elektrik motorları tarafından yapılır. Bu çalışmada, özel sektörde çok kullanılan farklı enerji sınıflarına sahip motorların aralarındaki tüketim farklılığı araştırılmıştır. Böylelikle çalışmada motorlarda kullanılan elektrik enerjisi tüketiminde verimli kullanım ile beraber enerji tasarrufuna gidilmesinde yardımcı olunması ayrıca bu konuda katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektrik Motorları, Verimlilik, Enerji Sınıflandırılması

Kaynakça

• [1] Pamir, A.N., 2003. Dünya’da ve Türkiye’de Doğal Kaynaklar ve Enerji Politikaları, DESEM, İzmir.
• [2] C. Haydaroğlu, 2006. Türk İmalat Enerji Verimliliği ve Yoğunluğunun Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(24), 155-164. 2006.
• [3] IEA-International Energy Agency, 2022. Renewables. Erişim Tarihi: 31 Mayıs 2022. https://www.iea.org/fuels-and-technologies/renewables
• [4] Meral, M. E., Teke, A. Ve Tümay, M., 2009. Elektrik Tesislerinde Enerji Verimliliği. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 14(1), 31-37. [5] Türkiye Elektrik İletim AŞ., TEİAŞ, 2022. Elektrik Üretim İletim İstatistikleri. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://www.teias.gov.tr/tr/turkiye-elektrik-uretim-iletimistatistikleri/2015
• [6] T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2022. Elektrik. Erişim Tarihi: Mayıs 2022 http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Elektrik>.
• [7] Kaymakçıoğlu, F., 1996. Elektrik Enerjisinin Sanayide Verimli Kullanılması. TMMOB Türkiye I. Enerji Sempozyumu: Bildiriler Kitabı-1, Ankara 75-82.
• [8] International Energy Agency, 2017. Key World Energy Statistics. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWor.
• [9] Çetin, A., Demir, Z. ve Çolak, N., 2016. Elektrik Motorları Verimlilik Analizi ve Porsuk MYO Örneği, Elektronik Mesleki Gelişim Ve Araştırmalar Dergisi, 4(1), 15-23.
• [10] Ruşen, S. E., Topçu, M., Çeltek, S.A., Karanfil, G., ve R. A., Investigation Of Energy Saving Potentials Of A Food Factory By Energy Audit. Journal of Engineering Research and Applied Science, 7(1), 848-860.
• [11] Çetin, A., Demir, Z., ve Çolak, N., 2016. Energy Efficiency Analysis for Asynchronous Motors And Porsuk Vocational School Energy Efficiency Survey. Elekteonik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi, 2016(1), 15-23.
• [12] Falkner, H. ve Holt, S., 2011. Walking The Torque, Proposed Work Plan For Energy-Efficiency Policy Opportunities For Electric Motor-Driven Systems. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://www.oecd-ilibrary.org/energy/walking-the-torque-proposed-work-plan-for-energy-efficiency-policy-opportunities-for-electric-motor-driven-systems_5kgg52g5bzmx-en.
• [13] Abdelaziz, E., Saidur R., ve Mekhilef, S. 2011. A Review On Energy Saving Strategies In Industrial Sector. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 15(1), 150-168, Doi: https://doi.org/10.1016/j.rser.2010.09.003
• [14] Ni, C., C., 2013. Potential Energy Savings And Reduction Of CO2 Emissions Through Higher Efficiency Standards For Polyphase Electric Motors in Japan. Energy Policy, 2013(52), 737-747. doi: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2012.10.035
• [15] Türkiye Cumhuriyeti Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Verimlilik Genel Müdürlüğü, 2016. İmalat Sanayisinde Kullanılan Elektrik Motorları Envanteri Analiz Raporu.
• [16] Sauer, I., L., Tatizawa, H., Salotti, A., M. ve Mercedes, S., S., 2015. A comparative Assessment of Brazilian Electric Motors Performance with Minimum Efficiency Standards. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 2015(41), 308-318. doi: https://doi.org/10.1016/j.rser.2014.08.053
• [17] Malinowski, J., Hoyt, W., Zwanziger, P. ve Finley, B., 2017. Revıew of Regulations in The United States and Europe. IEEE Industrial Applications Magazine, 2017( January/February), 34-41.
• [18] Atatürk Üniverstiesi , İş Sağlığı ve Güvenliği, Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://k.ogren-sen.com/araba/1090/index.html
• [19] Atiemo-Obeng, V., A., Paul, E., L., ve Kresta, S., M.. 2004. Handbook of İndustrial Mixing: Science and Practice, The North American Mixing Forum.
• [20] T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Verimlilik Genel Müdürlüğü, 2015. Elektrik Motorlarında Enerji Verimliliği. Ankara, Kasım 2015.
• [21] Akgün, E. , 2018. Motor Kullanılan Sistemlerde Enerji Verimliliği, 9. Enerji Verimliliği Forum ve Fuarı, 29-30 Mart 2018.
• [22] Türkiye İstatistik. Kurumu, 2022. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://www.tuik.gov.tr/
• [23] T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://enerji.gov.tr/eigm
• [24] Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü, 2020. 2020 Yılı Türkiye Elektrik Dağıtımı Sektör Raporu. Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://www.tedas.gov.tr/sx.web.docs/tedas/docs/Stratejikplan/2020_Yili_Turkiye_Elektrik_Dagitimi_Sektor_Raporu.pdf
• [25] Türkiye İstatistik Kurumu, Net Elektrik Tüketiminin Sektörel Dağılımı. Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://www.resmiistatistik.gov.tr/detail/subject/enerji-istatistikleri/
• [26] Hassanpour, I., A. ve Vaez-Zadeh, S. 2009. Line Start Permanentmagnet Synchronous Motors: Challenges And Opportunities. Energy, 34(11), 1755-1763. doi: https://doi.org/10.1016/j.energy.2009.04.022
• [27] Mokhtari, H., Zabardast, A., 2008. Effect Of High-Efficient Electric Motors On Efficiency Improvement And Electric Energy Saving. IEEE, Third International Conference on Electric Utility Deregulation and Restructuring and Power Technologies, Nanjing, China, 533-538, doi: https://doi.org/10.1109/DRPT.2008.4523464
• [28] Paul, W., ve Conrad, U., B., 2011. Energy-Efficiency Policy Opportunities for Electric Motor-Driven Systems. International Energy Agency, Energy Efficiency Series.
• [29] Türk Standardları Enstitüsü, 2014. TS EN 60034-2-1, Döner Elektrik Makineleri - Bölüm 2-1: Kayıplar Ve Verimin Deneylerle Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler (Cer Taşıtları İçin Kullanılan Makineler Hariç).
• [30] European Committee of Manufacturers of Electrical Machines and Power Electronics, CEMEP, 2021. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. https://cemep.eu/
• [31] European Committee of Manufacturers of Electrical Machines and Power Electronics, CEMEP, 2011. Electric Motors and Variable Speed Drives: Standards and legal requirements for the energy efficiency of low-voltage three-phase motors. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. http://www.cemep.org/
• [32] WayBackMachine, U.S., Motor Provisions in the Energy Policy.
• [33] Brunner, C. ve Werle, R., 2019. Examples by Industry Sector: Electric Motors-Measuring Efficiency. IEC - Governments & International Organizations.
• [34] IEC BSI Stand., Rotating electrical machines Part 30: Efficiency Classes of Single-Speed, Three-Phase, Cage-Induction Motors (IE code), 2014
• [35] Almeida, A., D., Fong, J., Brunner, C., U., Werle, R., ve Werkhoven, M., V., 2019. New Technology Trends And Policy Needs İn Energy Efficient Motor Systems - A Major Opportunity For Energy And Carbon Savings. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 115, 109384. Doi: https://doi.org/10.1016/j.rser.2019.109384
• [36] Zöhra, B., ve Akar, M., 2019. Türkiye’de Verimli Elektrik Motorlarına Geçiş Süreci Ve Şebeke Kalkışlı. International Journal of, 3(2), 236-242, 2019.
• [37] Dmitrievskii, V., Prakht, V., Kazakbaev, V., Oshurbekov, S., ve Sokolov, I., 2016. Developing Ultra Premium Efficiency (IE5 Class) Magnet Free Synchronous Reluctance Motor. 6th International Electric Drives Production Conference (EDPC), 2-7. doi: https://doi.org/10.1109/EDPC.2016.7851306
• [38] Enomoto, Y., Tokoi, H., Imagawa, T., Suzuki, T., Obata T. ve Souma, K., 2015. Amorphous Motor with IE5 Efficiency Class. Hİtachi Review 64(8), 480-487.
• [39] Brunne, C., U., Niederberger, A., A., Almeida A., T., ve Keulenaer H., 2007. Standards For Efficient Electric Motor Systems SEEEM-Building A Worldwide Community Of Practice. Conf. Proc. Energy-Efficiency Mot. Driven Syst, 1443-1455, 2007.
• [40] ESEN, G. K., 2015. Türkiye Ve Dünyada Elektrik Motorları Enerji Tüketimi Ve Ilgili Teknik Mevzuat. Gebze, Kocaeli: Türk Standartları Enstitüsü, Elektroteknik Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü.
• [41] National Electrical Manufacturers (NEMA) 2022. Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://www.nema.org/ .
• [42] International Electrotechnical Commission, (IEC) 2022. Erişim Tarihi: Haziran 2022 https://iec.ch/homepage.
• [43] Türk Standartları Enstitüsü, (TSE), 2022., Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://www.tse.org.tr/.
• [44] Bodur, F., 2011.Erişim Tarihi: 01.06.2022 https://www.emo.org.tr/ekler/8064e39c9540f7e_ek.pdf
• [45] Türk Standartları Enstitüsü, (TSE), 2010. TS EN 60034-30, Döner Elektrik Makinaları - Bölüm 30: Tek Hız Kademeli, Üç Fazlı Kafesli Endüksiyon Motorlarının Verimlilik Sınıfları (IE Kodu).
• [46] Türk Standartları Enstitüsü, (TSE), 2012. TS EN 60034-30, Döner Elektrik Makinaları - Bölüm 30: Tek Hız Kademeli, Üç Fazlı Kafesli Endüksiyon Motorlarının Verimlilik Sınıfları (IE Kodu).
• [47] Türk Standartları Enstitüsü, (TSE), 2014. TS EN 60034-30-1, Döner Elektrik Makinaları - Bölüm 30-1: Şebeke Tarafından Beslenen A.A Motorlar İçin Verimlilik Sınıfları (IE Kodu).
• [48] Elektrik Motorları İle İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ, 07 Şubat 2012. 28197 sayılı Resmi Gazete.
• [49] T.C. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, Mevzuat Bilgi Sistemi Erişim Tarihi:Haziran 2022. https://www.mevzuat.gov.tr/
• [50] Mete, M., H., 2017. Sanayide Düşük Verimli Elektrik Motorlarının Dönüşümü Programı. Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 29(337), 4-8.
• [51] Strateji ve Bütçe Başkanlğı, Onuncu Kalkınma Planı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, 2014-2018.
• [52] Strateji ve Bütçe Başkanlığı, On Birinci Kalkınma Planı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, 2019-2023.
• [53] ABB, 2018. IEC 60034-30-1 Standard On Efficiency Classes For Low Voltage AC Motors. Erişim Tarihi: Mart 2022. https://library.e.abb.com/public/db64d153e3c346938e18916e66fb1d0d/9AKK107319%20EN%2005-2018_20848_ABB_Technical_note_IEC_60034_30_1.pdf.
• [54] Rüşen, S., E., 2019. Elektrik Motorlarının Verimlilik ve CO2 Emisyon Analizi; Bir Gıda Fabrikası Örneği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17), 564-569. Doi: https://doi.org/10.31590/ejosat.622573
• [55] Sayiç Motor. 2022. Enerji Verimliliği ve Yüksek Verimli Elektrik Motorları. Erişim Tarihi: Mayıs 2022. http://www.sayicreduktor.com/Uploads/Files/Enerji_VerimliliYi_ve_Yuksek_Verimli_Elektrik_MotorlarY.pdf.
• [56] Çağlar, A., Soygenç, O., C., ve Ergene, L., T., 2018. Endüstriyel Uygulamalarda Kullanılan Asenkron Motorlarda IE2 Verim Sınıfından IE4 Verim Sınıfına Geçiş Amaçlı Bir Çalışma. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 30(3), 59-65.
• [57] Aydın, A., B., 2014. Asenkron Motorlar ve Sürücüleri. Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Mühendisliği Bölümü, Elektrik Mühendisliği Projesi-I.
• [58] Soygenç, O., C., TAP, A., Ergene, L., T.. Üç Fazlı Sincap Kafesli Asenkron Motorda Verim Analizi Efficiency Analysis in Three Phase Squirrel Cage Induction Motor. Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://www.emo.org.tr/ekler/7ce4aadf5675ddf_ek.pdf.
• [59] Yılmaz, A., Polat, A., Ergene, L. T., 2018. Yüksek Hızlı Asenkron Motorların Farklı Rotor Yapıları İçin Analizi. EMO Bilimsel Dergi, 8(15), 13-18.
• [60] Csanyi, E., 2014. 8 Energy-Efficiency Improvement Opportunities In Electric Motors. Electrical Engineering Portal. Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://electrical-engineering-portal.com/8-energy-efficiency-improvement-opportunities-in-electric-motors
• [61] Doğan, Z. (2012). Asenkron Motorlarda Akım Ve Titreşim Verisine Dayalı Kestirimci Bakım. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projesi. Proje No: 2011/04. http://earsiv.gop.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12881/2325/P00240.pdf?sequence=1
• [62] Elektrik Port, Elektrik Motorlarında Enerji Verimliliğini Artırma Yolları. Erişim Tarihi: Haziran 2022. https://www.elektrikport.com/universite/elektrik-motorlarinda-enerji-verimliligini-artirma-yollari/21686#ad-image-0
• [63] Türkeş, E., Orak, S. Takım Tezgâhı Tasarımında Elektrik Motoru Seçimi. Journal Of Science And Technology Of Dumlupınar University, (017), 105-116.
• [64] Koca, Y., B., Ünsal, A., 2017. Asenkron Motor Arızalarının Değerlendirilmesi. Teknik Bilimler Dergisi, 7(2), 37-46.
• [65] T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2015. Elektrik Motorlarında Enerji Verimliliği, Ankara, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü.