A ve B Tipi Kişilik Özelliklerine Göre Tüketicilerin Plansız, Kompülsif ve Hedonik Satın Alma Davranışlarının Araştırılması

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1-2, 13 - 22, 01.12.2017

Buket Bora Semiz

Öz

Pazarlama literatüründe sıklıkla
kullanılan değişkenlerden biri olan kişiliğin, satın alma davranışına etkisinin
belirlenmesinin hem işletmeler hem de akademisyenler için önemi inkâr edilemez.
Bu çalışmanın amacı; A ve B tipi kişilik tipolojilerine sahip tüketicilerin plansız
(impulsive), kompülsif (compulsive) ve hedonik (hazcı) satın alma davranışları arasında
farkın olup olmadığını incelemektir. Evrenini tüm tüketicilerin oluşturduğu bu
çalışmada kolayda örnekleme yöntemine göre seçilen 292 örneklemden anket
yoluyla veri toplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, A ve B tipi kişilik özelliklerine
sahip tüketicilerin plansız satın alma, kompülsif satın alma ve hedonik satın
alma davranışları arasında farkın olduğu görülmektedir. Ayrıca A tipi kişilik
özelliklerine sahip tüketicilerin daha çok hedonik satın alma davranışı, B tipi
kişilik özelliklerine sahip tüketicilerin ise daha çok plansız satın alma
davranışı sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma, tüketicileri hem A
ve B tipi kişilik tipolojilerine göre değerlendirdiğinden hem de bu
tipolojilere göre tüketicilerin satın alma davranışlarını incelediğinden dolayı
özgün bir değer taşımaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Plansız Satın Alma, Hedonik Satın Alma, Kompülsif Satın Alma, Kişilik, A ve B Tipi Kişilik

Kaynakça

• Aktaş, A. M. (2001). Bir Kamu Kuruluşunun Üst Düzey Yöneticilerinin İş Stresi ve Kişilik Özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(04), 25-42.
• Akturan, Ulun (2010). Hedonik Tüketim Eğiliminin Plansız Satın Alma Eğilimi Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi. Öneri Dergisi, 9 (33), 109-116.
• Arnold, Mark J. & Kristy E. Reynolds (2003). Hedonic Shopping Motivations. Journal of Reatailing, 79, 77-95.
• Avcı, U., & Kaya, U. (2010). Yıldırma (Mobbing) ve Kişilik İlişkisi: Hizmet Sektörü Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (2), 51-79.
• Babin, Barry J., William R. Darden & Mitch Griffin (1994). Work and/or Fun: Measuring Hedonic and Utilitarian Shopping Value. Journal of Consumer Research, 20, 644-656.
• Baltaş, Acar & Z. Baltaş (2000). Stres ve Başa Çıkma Yolları. 20. Baskı. Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Belk, R. W. (1998). Possessions and the Extended Self. Journal of Consumer Research, 15(2), 139-168.
• Bilgin, L. (1998). Örgütsel Yaşamda Olumsuz Duygular ve Bireysel Başa Çıkma Yolları. Eskişehir: Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, No: 137.
• Bora Semiz, Buket (2015). Tüketicilerin Kişilik Tiplerinin Satın Alma Tarzlarına Etkisinin İncelenmesi. 20. Ulusal Pazarlama Kongresi, 639-651, Eskişehir.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. İ. Deniz ve E. Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Can, H., Aşan, Ö., Aydın, E.M. (2006). Örgütsel Davranış. İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• Coley, A. & Burgess, B. (2003). Gender Differences in Cognitive and Affective Impulse Buying. Journal of Fashion Marketing and Management, 7(3), 282-295.
• Çallı, Levent (2004). Plansız Satın Alma Davranışı Üzerine Bir Araştırma. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çerçi, M. & Betül Özkaya (2014). Özel Alışveriş Sitelerinin Kompülsif Satın Alma Davranışına Yansımaları. Dijital İletişim Etkisi Uluslararası Akademik Konferansı Bildiri Kitabı, 362-376.
• Durna, U. (2004). Stres, A ve B Tipi Kişilik Yapısı ve Bunlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 191-206.
• Durna, U. (2010). A Tipi ve B Tipi Kişilik Yapıları ve Bu Kişilik Yapılarını Etkileyen Faktörlerle İlgili Bir Araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 19(1), 275-290.
• Elliot, G.R. ve Eisdorf, C. (1982). Stress and Human Health. New York: Springer Pub. Co.
• Eniseler, A. G. (2007). Kalp-Damar Hastalarında A Tipi Davranış ve Öfke Analizi. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Faber, R. J., T. C. O’Guinn & R. Krych (1987). Compulsive Consumption. Advances in Consumer Research, 14, 132- 135.
• Faber, Ronald J. & Thomas C. O’Guinn (1992). A Clinical Screneer for Compulsive Buying. Journal of Consumer Research, 19, 459-469.
• Gümüştekin, G. E., & Öztemiz, A. B. (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 271-288.
• Heilbrun Jr, A. B., Palchanis, N., & Friedberg, E. (1986). Self-Report Measurement of Type A Behavior: Toward Refinement and Improved Prediction. Journal of Personality Assessment, 50(4), 525–539.
• Hirschman, E. C. ve M. B. Holbrook (1982). Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and Propositions. The Journal of Marketing, 46 (3) , 92- 101.
• Maclnnis, D.J. & Price, L.L. (1987). The Role of Imagery in Information Processing: Review and Extensions. Journal of Consumer Research, 13(4), 473-491.
• Okado, M. (2005). Justification Effects On Consumer Choice of Hedonik and Utilitarian Goods. Journal of Marketing Research, 22, 43–53.
• Park, E.J., Kim, E.Y. & Forney, J.C. (2006). A Structural Model of Fashion-Oriented Impulse Buying Behavior. Journal of Fashion Marketing and Management, 10(4), 433-446.
• Pertev, Erkan (2006). A Tipi ve B Tipi Kişilik Özellikleri ile Stres arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Rao, V. G. (2013). Compulsive Buying Tendencies in Normal Consumers The İndia Experience. Vilakshan, XIMB Journal, 10 (1) , 1-19.
• Rook, D. W. (1987). The Impulse Buying. Journal of Consumer Research, 14 (2),189-199.
• Rook, D. W. & S. T. Hoch (1985). Consuming Impulses. in NA- Advances in consumer Research, 12, Eds. E. C. Hisrshman and M. B. Holbrook, Provo, UT: Association for Consumer Research, 23-27.
• Rose, Trista & G. S. Mort (2001). Applying MEC Theory to Understanding Consumer Motivation for Hedonic Products: The Role Of Values. American Marketing Association Conferecence Proceedings, 12, 249.
• Sharma, P., B. Sivakumaran & R. Marshall (2010). Impulse Buying and Variety Seeking: A Trait- Correlates Perspectiv. Journal of Business Research, 63 (3), 276-283.
• Sheth, J .N. & J.A. Howard (1969). The Theory of Buyer Behavior (Marketing). John Wiley Publishing.
• Stern, Hawkins (1962). The Significance of Impulse Buying Today. Journal of Marketing, 26 (2), 59-62.
• Tamam, Lut, R. S. Diller ve N. Özpoyraz (1998). Kompülsif Satın Alma: Bir Gözden Geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 9 (3), 224-230.
• Tamam, Lut (2009). Türkiye Klinikleri Journal of Psychiatry-Special Topics. 2(1), 66-74.
• Telmaç, G. (2012). Kişilik Tipiniz A mı B mi C mi? www.hurriyetaile.com, 05.03.2015.
• Tutar, H. (2007). Kriz ve Stres Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Verplanken, B. & Herebadi, A. (2001). Individual Differences in Impulse Buying Tendency: Feeling and no Thinking. European Journal of Personality, 15(1), 71-83.
• Weun, Seungoog, Michael A. Jones & Sharon E Beatty (1997). A Parsimonious Scale to Measure Impulse Buying Tendency. in W. M. Pride and G. T. Hult (Eds.). AMA Educators’ Proceedings: Enhancing Knowledge Development in Marketing. Chicago: American Marketing Association, 306-307.