GEORGE HERBERT MEAD’İN SOSYAL DAVRANIŞÇILIK DEVRİMİ: SOSYOLOJİZM VE PSİKOLOJİZM KISKACINDA BİR “İLİŞKİSEL FAİLLİK” DENEMESİ

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 2, 253 - 284, 29.10.2018

Emre Öztürk

https://doi.org/10.18490/sosars.476516

Cited By: 4

Öz

George Herbert
Mead sembolik etkileşimciliğin önde gelen kuramcılarındandır. Sosyal
davranışçılık başlığıyla, pragmatist köklerinin etkisinde, düalist olmayan,
birey ve toplumun ilişkisel birlikteliğini yansıtan sentezci bir sosyal teori
geliştirmiştir. Mead, sosyal
davranışçılığıyla sosyoloji ve psikolojide mekanikçiliğe varan ve ilişkisel bir
kavrayışın önüne set çeken eğilimlerin bir eleştirisini sunmaktadır.
Makalemizde ilk olarak sosyal davranışçılığın, insan eylemlerini
uyaranların ve içsel süreçlerin ürünü olarak gören psikolojik indirgemecilikle
(psikolojizm), aynı eylemleri sadece içselleştirilmiş değer ve normlara yönelik
bir uyma davranışı olarak gören sosyolojik belirlenimcilik (sosyolojizm)
arasındaki zıtlığı aşan sentezci eğilimi ele alınmıştır. İkinci olarak, Mead’in
kuramının “ilişkisel failliğe” yer veren güçlü yönlerinin irdelenmesi
amaçlanmıştır. Bu bağlamda, Mead’in benliğin iki yönü olarak sergilediği “ben” ve “beni/bana” analizinde, kendi
deneyiminin sonuçlarını kendine yeniden yükleyerek etkinlik gösteren refleksif zekâ kavrayışında ve bireyler
arasındaki anlamlı sembolik etkileşimin aslî öznelerarası karakterinde bu ilişkisel faillik kavrayışın ne ölçüde
etkin olduğu gösterilmeye çalışılmıştır. Böylelikle makalemiz Mead’in sentezci
perspektifinin bugün için güncelliğini koruyan zengin bir kaynak olduğunu
vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

George Herbert Mead, sosyal davranışçılık, sosyolojizm, psikolojizm, ilişkisellik, faillik

Kaynakça

• Alterman, R. (2007). Representation, Interaction, and Intersubjectivity. Cognitive Science. 31. 815-841. doi: 10.1080/03640210701530763. Baldwin, J. D. (1981). George Herbert Mead and Modern Behaviorism. The Pacific Sociological Review. 24 (4). 411-440. doi: 10.2307/1388776. Baldwin, J. D. (1986). George Herbert Mead: A Unifying Theory for Sociology. London: Sage Publications. Blumer, H. (1966). Sociological Implications of the Thought of George Herbert Mead. American Journal of Sociology. 71 (5). 535-544. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2774496 Blumer, H. (2004). George Herbert Mead and Human Conduct. T. J. Morrione (Ed.). New York: Altamira Press. Bourdieu, P. (2016). Sosyoloji Meseleleri (A. Sümer, M. Gültekin, F. Öztürk ve B. Uçar Çev.). Ankara: Heretik Yayınları. Campbell, J. (1995). Community Without Fusion: Dewey, Mead, Tufts. R. Hollinger ve D. Depew (Ed.), Pragmatism: From Progressivism to Postmodernism (s. 56-71) içinde. Westport: Praeger Publishers. Carpendale, J. I. M. ve Racine, T. P. (2011). Intersubjectivity and egocentrism: Insights from the relational perspectives of Piaget, Mead, and Wittgenstein. New Ideas in Psychology. 29 (3). 346-354. doi:10.1016/j.newideapsych.2010.03.005. Carr, E. H. (2002). Tarih Nedir? (M. G. Gürtürk Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. Comte, A. (2000). The Positive Philosophy of Auguste Comte (H. Martineau Çev.). Kitchener: Batoche Books. Cook, G. A. (1991). The Development of G. H. Mead’s Social Psychology. M. Aboulafia (Ed.), Philosophy, Social Theory, and the Thought of George Herbert Mead (s. 89-107) içinde. Albany: State University of New York Press. Cook, G. A. (2006). George Herbert Mead. J. R. Shook ve Joseph Margolis (Ed.), A Companion to Pragmatism (s. 67-78) içinde. Oxford: Blackwell Publishing. Crossley, N. (2011). Towards Relational Sociology. London: Routledge. Cuff, E. C., Sharrock, W. W. ve Francis. (2013). Sosyolojide Perspektifler (Ü. Tatlıcan Çev.). İstanbul: Say Yayınları. Dewey, J. (1992). The Work of George Mead. P. Hamilton (Ed.), George Herbert Mead: Critical Assessments Vol. 1 (s. 24-26) içinde. London: Routledge. Diggins, J. P. (1994). The Promise of Pragmatism. Chicago: The University of Chicago Press. Durkheim, E. (2004). Sosyolojik Yöntemin Kuralları (C. Saraçoğlu Çev.). İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar. Durkheim, E. (2015). Sosyoloji ve Felsefe (M. Elma Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık. Emirbayer, M. ve Mische, A. (2012). Faillik Nedir? (D. Evci Çev.). G. Çeğin ve E. Göker (Yay. haz.), Tözcülüğün Tasfiyesi: İlişkisel Sosyolojide Temel Yaklaşımlar (s. 65-135) içinde. Ankara: NotaBene Yayınları. Frie, R. (1997). Subjectivity and Intersubjectivity in Modern Philosophy and Psychoanalysis. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. Goodwin, G. A. ve Scimecca, J. A. (2015). Klasik Sosyolojik Teori (E. Aykut, B. Binay, U. Binici, M. Ç. Dağdelen vd. Çev). Ü. Tatlıcan (Yay. haz.). İstanbul: Say Yayınları. Hayes, J. R. ve Petras, J. W. (1992). Images of Persons in Early American Sociology Part III: Social Group. P. Hamilton (Ed.), George Herbert Mead: Critical Assessments Vol. 1 (s. 117-123) içinde. London: Routledge. Horkheimer, M. ve Adorno, T. W. (2015). Sosyolojik Açılımlar (M. S. Durgun ve A. Gümüş Çev.). Ankara: BilgeSu Yayıncılık, Joas, H. (1997). G. H. Mead: A Contemporary Re-examination of His Thought. Cambridge: The MIT Press. Joas, H. (2013). Sembolik Etkileşimcilik (Ü. Tatlıcan Çev.). A. Giddens ve J. Turner (Ed.), Günümüzde Sosyal Teori (s. 97-132) içinde. İstanbul: Say Yayınları. Layder, D. (2006). Sosyal Teoriye Giriş (Ü. Tatlıcan Çev.). İstanbul: Küre Yayınları. Mead, G. H. (1932). The Philosophy of the Present. A. E. Murphy (Ed.). London: The Open Court Company. Mead, G. H. (1972). Mind, Self, and Society. C. W. Morris (Ed.). Chicago: The University of Chicago Press. Mead, G. H. (1997). A Contrast of Individualistic and Social Theories of the Self. L. Menand (Ed.), Pragmatism: A Reader (s. 296-300) içinde. New York: Vintage Books. Mead, G. H. (2004). Sosyal Ben (A. Doğan Çev.). H. S. Thayer (Ed.), Felsefi Metinler: Pragmatizm (s. 348-354) içinde, İstanbul: Üniversite Kitabevi Yayınları. Mead, G. H. (2017). Zihin, Benlik ve Toplum (Y. Erdem Çev.). Ankara: Heretik Yayınları. Merton, R. K. (1992). Review of Mind, Self and Society. P. Hamilton (Ed.), George Herbert Mead: Critical Assessments Vol. 1 (s. 15-16) içinde. London: Routledge. Miller, D. L. (1982). Introduction. D. L. Miller (Ed.), The Individual and the Social Self: Unpublished Work of George Herbert Mead (s. 1-26) içinde. Chicago: The University of Chicago Press. Morris, C. W. (2017). Giriş: Sosyal Psikolog ve Toplum Felsefecisi Olarak George H. Mead. (Y. Erdem Çev.). G. H. Mead, Zihin, Benlik ve Toplum (s. 15-41) içinde. Ankara: Heretik Yayınları. Nungesser, F. (2016). Mead Meets Tomasello: Pragmatism, the Cognitive Sciences, and the Origins of Human Communication and Sociality (A. Skinner Çev.). H. Joas ve D. R. Huebner (Ed.), The Timeliness of George Herbert Mead (s. 252-275) içinde. Chicago: The University of Chicago Press. Roberts, B. (1992). George Herbert Mead: The Theory and Practice of his Social Philosophy. P. Hamilton (Ed.), George Herbert Mead: Critical Assessments Vol. 1 (s. 147-170) içinde. London: Routledge. Roseneil, S. ve Ketokivi, K. (2016). Relational Persons and Relational Processes: Developing the Notion of Relationality for the Sociology of Personal Life. Sociology. 50 (1). 143-159. doi: 10.1177/0038038514561295. Simpson, B. (2009). Pragmatism, Mead and the Practice Turn. Organization Studies. 30 (12). 1329-1347. doi: 10.1177/0170840609349861. Tsekeris, C. ve Katrivesis, N. (2008). Reflexivity in Sociological Theory and Social Action. Facta Universitatis, Series: Philosophy, Sociology, Psychology and History. 7 (1). 1-12. Erişim adresi: facta.junis.ni.ac.rs/pas/pas2008/pas2008-01.pdf Tsekeris, C. (2010a). Relationalism in Sociology: Theoretical and Methodological Elaborations. Facta Universitatis – Series: Philosophy, Sociology, Psychology and History. 9 (1). 139-148. Erişim adresi: facta.junis.ni.ac.rs/pas/pas2010/pas2010- 12.pdf Tsekeris, C. (2010b). Reflections on Reflexivitiy: Sociological Issues and Perspectives. Contemporary Issues: International Journal for Social Sciences & Humanities. 3 (1). 28-37. Erişim adresi: https://hrcak.srce.hr/file/94101 Turner, J. H., Beeghley, L. ve Powers, C. H. (2013). Sosyolojik Teorinin Oluşumu (Ü. Tatlıcan Çev.). Ankara: Sentez Yayıncılık. Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları (L. Elburuz ve M. R. Ayas Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.