TOPLUMSAL EYLEM VE DEĞİŞME: TALCOTT PARSONS’IN DÜŞÜNCESİ ÜZERİNDEN BİR OKUMA

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 3, 1 - 28, 24.10.2021

Zehra Zeynep Sadıkoğlu

https://doi.org/10.18490/sosars.1014197

Öz

Maddî ve beşerî kaynakların ABD merkezli hale geldiği ve sosyal bilimlerin hem Amerikan toplumuna hem de Batı dışı dünyaya model sunma yönünde araçsallaştığı 20. yüzyılın ikinci yarısında, uygulamalı sosyolojik çalışmalara teorik ve kavramsal çerçeve sağlama misyonunu yüklenen Talcott Parsons’ın kuramının odağında toplum nasıl bir arada tutulabilir sorusu yer almaktadır. Bu nedenle toplumsal denge, toplumsal bütünleşme, toplumsal uyum gibi kavramlar kuramında öne çıkmıştır. Ancak bu durum, onun toplumsal eylem ve değişmeyi göz ardı ettiği anlamına gelmemektedir. Tam tersine toplumsal denge ile uyumlu toplumsal eylem ve tedrici bir toplumsal değişme Parsons’ın kuramına içkin durumdadır. Literatür değerlendirmesine dayanan bu çalışma ise toplumsal eylem, genel sistem kuramı ve genel sistem kuramının sibernetik modeli olmak üzere sınıflandırılabilecek Parsons’ın sosyolojik düşüncesinin üç evresinde toplumsal eylem ve toplumsal değişme olgularını nasıl ele aldığını göstermeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede Parsons’ın düşüncesinde toplumsal eylem ve toplumsal değişmenin, toplum ile bireyin psikolojik ve motivasyonel yapılanması arasındaki karşılıklı ilişki dairesinde uyum yönünde gerçekleştiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Talcott Parsons, genel sistem kuramı, toplumsal eylem, toplumsal değişme, genel sistem kuramının sibernetik modeli.

Kaynakça

• Backhouse, R.E. ve Fontaine, P. (2010). The History of Social Sciences since 1945, Ch.1. The Social Sciences and Their Histories içinde (ss. 1–15). New York: Cambridge University Press.
• Bee, R.L. (1974). Patterns and Processes. New York: Free Press.
• Cuff, E.C., Sharrock, W.W. ve Francis, D.W. (2013). Sosyolojide Perspektifler. Ümit Tatlıcan (Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Erkilet, A. (2007). Toplumsal Yapı ve Değişme Kuramları. İstanbul: Hece Yayınları.
• Holmwood, J. (2011). Sociology After Fordizm Prospects and Problems. European Journal of Social Theory, 14(4), 537–556.
• House, F.N. (1939). The Structure of Social Action: A Study in Social Special Reference to a Group of Recent European Writers. by Talcott Parsons. American Journal of Sociology, Vol. 45, No. 1, 129–130.
• Isajiw, W. (1968). Causation and Functionalism in Sociology. New York: Schocken Books.
• Kaplan, H. (1968). The Parsonian Image of Social Structure and Its Relevance for Political Science, The Journal of Politics, Vol. 30, No. 4, 885–909.
• Levine, D. (1989). Parsons' Structure (And Simmel) Revisited, Sociological Theory, Vol. 7, No. 1, 110–117.
• Owens, R. (2010). Producing Parsons’ Reputation: Early Critiques of Talcott Parsons’ Social Theory and the Making of a Caricature, Journal of the History of the Behavioral Sciences, Vol. 46(2), 170–175.
• Parsons, T. (1961). The Point of View of The Author. Max Black ve Englewood Clifss (Eds.) The Social Theories of Talcott Parsons: A Critical Examination içinde (ss. 320–350). New Jersey: Englewood Cliffs, Prentice Hall Inc.
• Parsons, T. (1964). Evolutionary Universals in Society. American Sociological Review, Vol. 29, No. 3, 339–357.
• Parsons, T. (1965a). The Social System. New York: The Free Press.
• Parsons, T. (1965b). General Theory in Sociology. R.K. Merton, L.S. Cottrell ve L. Broom (Eds.) Sociology Today: Problems and Prospects içinde (ss. 3–25). New York: Harper and Row.
• Parsons, T. (1967). The Structure of Social Action: A Study in Social Theory with Special Reference to Group of Recent Europan Writers. New York: The Free Press.
• Parsons, T. (1970). Some Problems of General Theory. John McKinney ve E. A. Tiryakiyan (Eds.) Theoretical Sociology Perspectives and Developments içinde (ss. 27–51). New York: Meredith Co.
• Parsons, T. ve Bales, R.F. (1966). Family, Socialization and Interaction Process. Glencoe, Illinois: The Free Press.
• Poloma, M. (2007). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. Hayriye Erbaş (Çev.), Ankara: EOS.
• Sklair, L. (1970). The Fate of the “Functional Requisites” in Parsonian Sociology. The British Journal of Sociology, Vol. 21, No. 1, 30–42.
• Slattery, M. (2011). Sosyolojide Temel Fikirler. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Steinmetz, G. (2005). Scientific Authority and The Transition to Post-Fordism The Plausibility of Positivism in U.S. Sociology since 1945, Steinmetz G (Eds.) The Politics of Method in the Human Sciences Positivism and Its Epistemological Others içinde. Durham: NC Duke University Press,.
• Şavran, T.G. (2013). Sosyoloji Tarihi, Unite 1: İşlevselcilik-I: Talcott Parsons, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2304.
• Wallace, R.A. ve Wolf, A. (2004). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Genişletilmesi. Leyla Elburuz ve Rani Ayas (Çev.). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.