SALGIN DÖNEMİNDE SOSYOLOJİK ARAŞTIRMANIN İMKÂN VE SINIRLILIKLARI: COVID-19’UN PSİKOSOSYAL GÖRÜNÜMLERİNE YÖNELİK HATAY ÖRNEĞİNDE BİR GÖMÜLÜ TEORİ DENEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 1, 112 - 122, 20.03.2022

Ferhat Arık , Işıl Avşar Arık

https://doi.org/10.18490/sosars.1090642

Öz

COVID-19 salgını günlük yaşamları etkilediği gibi, salgınla mücadele kapsamında uygulanan “fiziksel mesafe” kuralı sosyal bilimlerde gerçekleştirilen araştırmaların saha kısmını da etkilemiştir. Alınan önlemler kapsamında bu süreçte kaçınılmaz olarak sosyal araştırmalarda uzaktan iletişim imkânı veren teknoloji aracılı etkileşim (TAE) araçları kullanılmıştır. Eldeki çalışma salgın döneminde gerçekleştirilmiş olan sosyolojik bir araştırmanın araştırma sürecine odaklanarak, salgın sürecinin etkilerini; imkân ve sınırlılıkları metodolojik imkânlar ve kısıtlılıklar bağlamında tartışmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden gömülü teori metodolojisi (GTM) kullanılarak gerçekleştirilmiş olan araştırmada salgının sosyo-ekonomik ve psikolojik çıktıları hedeflenmiş, bununla birlikte metodolojik olarak gömülü teorinin temel prensipleri, oluşan bu yeni durumu çalışmak yönünde bir fırsata dönüştürülmüştür. Bu süreç sahaya erişimin kıt kaynakları olan zaman ve maddi unsurlar açısından imkânlar sunmasına rağmen özellikle nitel araştırmaların önemli özelliklerinden yüz yüze görüşme ve katılımcıyı yerinde gözlemleme imkânının olmaması ve bu yüzden sosyal bağlamın yerinde incelenememesi, sürecin en önemli metodolojik sınırlılığı olarak ortaya çıkmıştır. Buradaki sınırlılık çalışma kapsamında çevrimiçi ve çevrimdışı yapılan gözlemler ve memo yazımı ile giderilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak salgın sürecinde sosyolojik araştırmaların sahadan uzaklaşmasının ve dijital dünyaya kaymasının “yeni normal” olarak değerlendirilmesi ve kalıcılık sağlaması konusunda özellikle nitel araştırmaların mantığı açısından endişeler dile getirilmiştir. Söz konusu süreci yeni normal olarak inşa etmek yerine sürecin salgın döneminde sosyolojik araştırmaların sınırlılığı kapsamında ele alınması gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Salgın, yeni normal, nitel araştırma yöntemleri, gömülü teori metodolojisi, teknoloji aracılı etkileşim

Kaynakça

• Benfield, J. A., & Szlemko, W. (2006). Internet-Based Data Collection: Promises and Realities. Journal of Reserach Practice, 2 (2).
• Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications.
• Charmaz, K. (2009). Shifting the Grounds: Constructivist Grounded Theory Methods. Morse, M. J. (Ed.) içinde, Developing Grounded Thory Second Generation (ss.127-147), Walnur Greek: Left Coast Press.
• Charmaz, K. (2015). Gömülü (Grounded) Teori Yapılandırma: Nitel Analiz Uygulama Rehberi. Rabia Hoş (Çev. Ed.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma Ve Araştırma Deseni. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Deakin, H., & Wakefield, K. 2014. Skype Interviewing: Reflections of Two PhD Researchers. Qualitative Research, 14(5) 603– 616. DOI: 10.1177/1468794113488126.
• Fine, G. A., & Johnson, J. E. (2020). Ethnography in The Time Of COVID-19, American Sociological Association, 48 (3), Pp. 8-9.
• Glaser, B.G., & Strauss, A.L. (1965). Awareness of Dying. Chicago: Aldine.
• Glaser, B. G. (1978). Theoretical Sensitivity. Mill Valley, The Sociology Press, CA.
• Howlett, M. (2021). Looking at the ‘Field’ Through A Zoom Lens: Methodological Reflections on Conducting Online Research During A Global Pandemic. Qualitative Research, Pp. 1-16. DOI: 10.1177/1468794120985691.
• Jaroszewski, S. (2020). Essential Skills for Researchers During COVID-19: Agility and A Quick Pivot. American Sociological Association, 48 (3), Pp. 11-12.
• Lobe, B., Morgan, D. And Hoffman, K. A. (2020). Qualitative Data Collection in An Era of Social Distancing, International. Journal of Qualitative Methods, 19: 1–8.
• Matthewman, S. And Huppatz, K. (2020). A Sociology of Covid-19. Journal Of Sociology, 56(4) 675– 683. DOI: 10.1177/1440783320939416.
• McCoyd, J. L. M. & Kerson, T. S. (2006). Conducting Intensive Interviews Using Email: A Serendipitous Comparative Opportunity. Qualitative Social Work, 5(3): 389–406.
• Perlstadt, H. (2020). Sociology as A Lens on The Pandemic and Responses To It. American Sociological Association, 48 (3), Pp. 28-29.
• Rahman, S. A., Tuckerman, L. Vorley, T., & Gherhes, C. (2021). Resilient Research İn The Field: Insights and Lessons from Adapting Qualitative Research Projects During The COVID-19 Pandemic. International Journal of Qualitative Methods, 20: 1–16. DOI: 10.1177/16094069211016106.
• Ward, P. R. (2020). A Sociology of The Covid-19 Pandemic: A Commentary And Research Agenda For Sociologists. Journal Of Sociology, 56(4) 726– 735. DOI: 10.1177/1440783320939682.
• Willig, C. (2013). Introducing Qualitative Research in Psychology. Open University Press, New York.