PANDEMİ SÜRECİNDE ARAŞTIRMA ETİĞİ VE DİJİTAL BÖLÜNME EKSENİNDE BİR ÇALIŞMA ÖRNEĞİ: ENGELLİ BİREYLER VE ANNELERİNİN YAŞAM KALİTELERİ

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 1, 88 - 100, 20.03.2022

N. Beril Özer Tekin , Büşra Süngü , Aynur Akıncı Aydoğan Dilara Özer

https://doi.org/10.18490/sosars.1090651

Öz

Bu çalışmada Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) 1001 COVID-19 özel çağrılı programı doğrultusunda gerçekleştirilen bir proje “araştırmanın ve veri toplamanın yeni yolları; araştırma etiği ve dijital bölünme” bakış açısından incelenmiştir. Araştırma problemi doğrultusunda “Pandemi sürecinde engelli bireylerle yapılan çevrimiçi araştırmalarda araştırma etiğinin ve kapsayıcılığın yeni kuralları neler olmalıdır?” sorusuna yanıt aranmıştır. Bu araştırmada TÜBİTAK tarafından desteklenen proje kapsamında görev alan üç araştırmacı, iki klinik psikolog ve bir beden eğitimi öğretmeni ile yarı-yapılandırılmış soru formu doğrultusunda görüşmeler yapılmıştır. Pandemi sürecinde gerçekleştirilen proje; araştırmacılar, uygulayıcılar ve katılımcılar açısından yeni ve farklı deneyimlerin yanı sıra zorlukları da beraberinde getirmiş, proje süreci içinde katılımcıların ihtiyaçlarına ve araştırma etiğine uygun olarak çeşitli stratejiler geliştirilmiştir. Çevrimiçi destek eğitim hizmetleri; internet erişimi, akıllı cihazı/bilgisayarı ve yeterli internet paketi olan kesimler (evde bulunma zorunluluğu olan, yaşlı/hasta/ağır engeli olan bireyler ve bu bireylere bakım veren kişiler) için elverişli olurken, bu olanaklara sahip olmayan kesimlerin ise bu hizmetlerden dışlanma riskini oluşturmaktadır. Eğitime erişimden dışlanma engelli bireylerin dezavantajlarını daha da derinleştirmekte ve fırsat eşitliğini güçleştirmektedir. “Dijital bölünme” ve “kesişimsellik” bu sınırlılıkların ve fırsat eşitsizliğinin anlaşılması açısından önemli kavram setleridir. Sonuç olarak, internet erişimi olmayan engelli bireylerin ve ailelerinin mevcut durumlarında sahip oldukları kırılganlıkların derinleşmesini önlemek için ekonomik yönden dezavantajlı kişilere teknolojik araç ve internet desteğinin sağlanması oldukça büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 pandemisi, araştırma etiği, dijital bölünme, engelli bireyler, anneler, çevrimiçi destek hizmetleri

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

120K496

Kaynakça

• Beck, U. (2009). World at Risk. Cambridge: Polity Press.
• Beck, U. (2005). World Risk Society. Cambridge: Polity Press.
• Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage.
• Brown, S. M., Doom, J. R., Lechuga-Peña, S., Watamura, S. E., & Koppels, T. (2020). Stress and Parenting During the Global COVID-19 Pandemic. Child Abuse & Neglect, 110(2), 1-14. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2020.104699
• Bourquin, P. Delestre, I., & Waters, T. (2020). The Effects of Coronavirus on Household Finances and Financial Distress, Institute for Fiscal Studies: IFS Briefing Note BN298. Doi: 10.1920/BN.IFS.2020.BN0298
• Burcu, E. (2014). Yaşa ve Engelliliğe Bağlı Toplumsal Eşitsizlikler. Sosyoloji içinde, Erzurum: Atatürk Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Creswell, J.W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri, (4. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Crenshaw, E.M., & Robison, K.K. (2006). Globalization and the Digital divide: The Roles of Structural Conduciveness and Global Connection in Internet Diffusion. Social Science Quarterly, 87(1), 190-207.
• Cruz-Jesus, F., Oliveira, T., & Bacao, F. (2012). Digital divide across the European Union. Information and Management, 49(6), 278-291.
• Çetin, Ş., & Ercan, T. (2021). Otizme Sahip Ergen Öğrencilerin Uzaktan Eğitim Deneyimlerinin Ebeveyn Aracılığı ile İncelenmesi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 105–121.
• Datareportal, Digital Around the World. (2022). 13 Kasım 2021 tarihinde https://datareportal.com/global-digital-overview adresinden erişildi.
• Dobransky, K., & Hargittai, E. (2006). The Disability Divide in Internet Access and Use. Information Communication & Society, 9(3), 313–334. https://doi.org/10.1080/13691180600751298
• Harris, J. (2010). The Use, Role and Application of Advanced Technology in the Lives of Disabled People in the UK. Disability & Society, 25(4), 427-439.
• Iqbal, H., Twamley, K., & Faircloth, C. (2021). Researching Youth: New Methods in Changing Times.
• Kalaç, M.Ö., Telli, G., & Erönal Y. (2020). Covid-19 Mücadelesi Kapsamında Uzaktan Eğitim Sürecinde Engelli Öğrencilerin Durumu Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları. 1 Ocak 201 tarihinde https://www.tbd.org.tr/covid-19-mucadelesi-kapsaminda-uzaktan-egitim-surecinde-engelli-ogrencilerin-durumu-sorunlar-ve-cozum-onerileri-kitabi-yayinlandi/ adresinden erişildi.
• Karaca, İ., Karaca, N., Karamustafaoğlu, N., & Özcan, M. (2021). Öğretmenlerin Uzaktan Eğitimin Yararına İlişkin Algılarının İncelenmesi. Humanistic Perspective, 3(1), 209-224. https://doi.org/10.47793/hp.844113
• Kaye, H.S. (2000). Computer and Internet Use Among People with Disabilities. Disability Statistics Report (13). Washington DC: U.S. Department of Education, National Institute on Disability and Rehabilitation Research. 1 Kasım 2021 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED439579.pdf adresinden adresinden erişildi.
• Kızır, M. (2021). İnternet Temelli Özel Eğitim Hizmeti Alan Bireylerin Uzaktan Eğitime Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 175-179.
• Lake, J.K., Jachyra, P. & Hamdani, Y. (2021). The Wellbeing and Mental Health Care Experiences of Adults with Intellectual and Developmental Disabilities During COVID-19. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities, 1(16). doi: 10.1080/19315864.2021.1892890.
• Lenhart, A., Horrigan, J., Rainie, L., Allen, K., Nasrulhaq-Boyce, A., Madden, M., O’Grady, K., & Lenhart, S.W. (2003). The Ever-Shifting Internet Population–A New Look at Internet Access and the Digital Divide. Pew Internet & American Life Project Report.
• Lupton, D. (2016). Digital Risk Society. A. Burgess, A. Alemanno & J. Zinn (Ed.) içinde, Routledge Handbook of Risk Studies. London: Routledge.
• Mind (2020). The Mental Health Emergency: How Has the coronavirus emergency ımpacted our mental health?, Mind, London, 1 Kasım 2021 tarihinde https://www.mind.org.uk/media-a/5929/the-mental-health-emergency_a4_final.pdf adresinden erişildi.
• Narvekar, H. N. (2020). Educational Concerns of Children with Disabilities During COVID-19 Pandemic. Indian Journal of Psychiatry, 62(5), 603-604. doi:10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_585_20
• Rasmitadila, R., Aliyyah, R. R., Rachmadtullah, R., Samsudin, A., Syaodih, E., Nurtanto, M., & Tambunan A. R. S. (2020). The Perceptions of Primary School Teachers of Online Learning During the COVID-19 Pandemic Period: A Case Study in Indonesia. Journal of Ethnic and Cultural Studies, 7(2), 90-109. http://dx.doi.org/10.29333/ejecs/388
• Rogers, G., Perez-Olivas, G., Stenfert Kroese, B., Patel, V., Murphy, G., Rose, J., Cooper, V., Langdon, P.E., Hiles, S., Clifford, C., & Willner, P. (2021). The Experiences of Mothers of Children and Young People with Intellectual Disabilities During the First COVID-19 Lockdown Period. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 34: 1421-1430. https://doi.org/10.1111/jar.12884
• Scanlan, M. (2021). Reassessing the Disability Divide: Unequal Access as the World is Pushed Online. Universal Access in the Information Society. https://doi.org/10.1007/s10209-021-00803-5
• Scheerder, A., Van Deursen, A., & Van Dijk, J. (2017). Determinants of Internet Skills, Uses and Outcomes. A Systematic Review of the Second-and Third-Level Digital Divide. Telematics Inform, 34(8), 1607–1624.
• Szabo, T. G., Richling, S., Embry, D. D., Biglan, A., & Wilson, K. G. (2020). From Helpless to Hero: Promoting Values-Based Behavior and Positive Family Interaction in the Midst of COVID-19. Behavior Analysis in Practice, 13(3), 1–9. https://doi.org/10.1007/s40617-020-00431-0
• TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2021) Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması. 13 Kasım 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Survey-on-Information-and-Communication-Technology-(ICT)-Usage-in-Households-and-by-Individuals-2021-37437 adresinden erişildi.
• Ünay, E., Erdem, R., & Çakıroğlu, O. (2021). Covid-19 Sürecinde Özel Eğitimde Uzaktan Eğitim Uygulamaları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(Özel Sayı), 158-184.
• Van Deursen, A. J., & Helsper, E. J. (2015). The Third-Level Digital Divide: Who Benefits Most from Being Online? Communication and Information Technologies Annual (Studies in Media and Communications), 10, 29–52.
• Vicente, M.R., & Lopez, A.J. (2010). A Multidimensional Analysis of the Disability Digital Divide: Some Evidence for Internet Use, The Information Society,26(1), 48-64.
• Woodruff, A. (2020). Keeping the family in family medicine. American Journal of Hospice and Palliative Medicine. 38(3), 313-314. https://doi.org/10.1177/1049909120933273.