SAĞLIK PSİKOLOJİSİ EĞİTİMİ: TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 41, 1421 - 1456, 31.07.2021

Didem Acar , Nermin Taşkale

https://doi.org/10.21550/sosbilder.845955

Cited By: 1

Öz

Sağlık ve sağlık uygulamalarına verilen değerin artmasına ek olarak son yıllarda hastalıklarda görülen artış, psikolojinin uzmanlık alanlarından biri olan sağlık psikolojisinin tüm dünyada ve ülkemizde önemini artırmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı sağlık psikolojisinin tanımı ve sunuluş biçimi hakkında bilgi sunmak ve sağlık psikolojisi eğitiminin Türkiye’deki durumunu tespit etmektir. Bu amaçla, 2017-2018 öğretim yılında aktif olan Psikoloji bölümlerinin (21 devlet, 50 vakıf üniversitesi) lisans ve lisansüstü müfredat programları incelenmiştir. Lisans programlarının 56’sında (% 80) sağlık psikolojisi eğitimi sunulmaktadır. Lisans programlarındaki sağlık psikolojisi eğitiminin çoğunlukla seçmeli derslerle yürütüldüğü görülmüştür. Lisansüstü programların 14’ünde (% 18) sağlık psikolojisi ile ilgili bir ders bulunmaktadır. Bu oranlar uluslararası müfredat programlarında olduğu gibi Türkiye’de de sağlık psikolojisi eğitiminin, yaygınlaştırılması gerektiğine işaret etmektedir. Bunu destekler şekilde, Türkiye’de akredite edilmiş bir sağlık psikolojisi programı henüz bulunmamaktadır. Akreditasyon süreçlerinin başlaması ve sürdürülmesi Türkiye’deki müfredat programlarının standart ve sürekli hâle gelmesi ile mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

sağlık psikolojisi, eğitim, müfredat programı, lisans eğitimi, lisansüstü eğitim

Teşekkür

Yazarlar makale içeriğine verdikleri destekten ötürü Psk. Tuğçe ERDOĞRU'ya teşekkür ederler.

HEALTH PSYCHOLOGY EDUCATION: AN EXAMINATION OF TURKEY

Öz

The importance of the specialty of health psychology has been increasing in Turkey and all over the world with the help of the value given to health, health practices, and the increase in diseases in recent years. The objective of this study is to provide information about the definition and the state-the-art of health psychology and its training in Turkey. Therefore, curriculum programs of Psychology departments (21 state, 50 private universities) active in the 2017-2018 academic year were examined. Health psychology education is offered in 56 of the undergraduate programs (80%), mostly as elective courses. Fourteen of the graduate programs (18%) have courses in the field of health psychology. These numbers highlight the need to expand health psychology training in Turkey. Similarly, there is yet no accredited health psychology program in Turkey. The starting and continue of the accreditation process will be possible via standard and permanent curriculum programs.

Anahtar Kelimeler

health psychology, training, curriculum, undergraduate education, graduate education

Kaynakça

• American Psychological Association (2018a). “Accredited doctoral programs for training in health service psychology: 2018”. https://www.apa.org/ed/accreditation/programs/doctoral.pdf. (Erişim tarihi: 17.12.2018).
• American Psychological Association (2018b). “Accredited Postdoctoral Programs for Training in Health Service Psychology: 2018”. https://www.apa.org/ed/accreditation/programs/postdoctoral.pdf.(Erişim tarihi: 17.12.2018).
• American Psychological Association (t.y.). “Clinical Psychology”. https://www.apa.org/ed/graduate/specialize/clinical (Erişim tarihi: 13.11.2019).
• Aktaş, Ayşenur ve Yeşim Korkut (2019). “Sağlık Bilimlerine Psikolojinin Büyük Katkı Yapacağı Bir Alan: Sağlık Psı̇kolojı̇sı̇”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, C. 19, S. 4, s. 563-566.
• Arnett, John L. (2001). “Clinical and Health Psychology: Future Directions”. Canadian Psychology/Psychologie canadienne, C. 42, S. 1, s. 38-48.
• Baltaş, Zuhal (2000). Sağlık psikolojisi: Halk Sağlığında Davranış Bilimleri. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Belar, Cynthia D. (1997). “Clinical Health Psychology: A Specialty for The 21st Century”. Health Psychology, C. 16, S. 5, s. 411-416.
• Belar, Cynthia D. (1998). Graduate education in clinical psychology: “We are not in Kansas anymore”. American Psychologist, C. 53, S. 4, s. 456-464.
• Belar, Cynthia D. (2008). “Clinical Health Psychology: A Health Care Speciality in Professional Psychology”, Professional Psychology: Research and Practice, C. 39, s. 229- 233.
• Boratav, Hale B. ve Diane Sunar (2005). “Sağlık Psikolojisi: Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesine Doğru”. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, C. 25, s.1-18.
• Coyne, James C. vd. (2002). “Emotional Disorders in Primary Care”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, C. 70, S. 3, s. 798–809.
• Dünya Sağlık Örgütü (1948). Preamble of the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference: 1948, New York, 19–22 June 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of the WHO, No. 2, p. 100) and entered into force on 7 April 1948.
• Engel, George L. (1977). “The Need for A New Medical Model: A Challenge for Biomedicine”. Science, C. 196, s. 129–136. doi:10.1126/science.847460.
• European Certificate in Psychology (2013). “Efpa Regulations on Europsy and Appendices”. http://www.europsy-efpa.eu/sites/default/files/uploads/EuroPsy%20Regulations%20July%202013.pdf. (Erişim tarihi: 15.11.2019).
• İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü (t.y.). “Lisansüstü”. https://psikoloji-edebiyat.istanbul.edu.tr/tr/content/lisansustu/doktora (Erişim tarihi: 13.11.2019).
• Karaman, Sedat ve Fehim Bakırcı (2010). “Türkiye’de Lisansüstü Eğitim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, C. 2, s. 94-114.
• Klinik Sağlık Psikolojisi Çalışma Grubu (2018). “Etkinlikler” https://psikoloji-edebiyat.istanbul.edu.tr/tr/content/klinik-saglik-calisma-grubu/etkinlikler (Erişim tarihi: 13.11.2019).
• Kaplan, Robert M. (2000). “Two Patways to Prevention”. American Psychologist, C. 55, s. 4, 382-396.
• Klinik Sağlık Psikolojisi Öğretim Programları Kurulu (t.y.). “Member Programs” http://www.cchptp.org/d8/member_programs (Erişim tarihi: 05.11.2019).
• Marks, David F. (1996). “Health Psychology in Context”. Journal of Health Psychology, C.1, S. 1, s. 7-21.
• Marks, David F. (2002). “Freedom, Responsibility and Power: Contrasting Approaches to Health Psychology. Journal of Health Psychology, C. 7, S. 1, s. 5–19.
• Martin, Paul R. vd. (2014). “The Training Crisis in Health Psychology in Australia”. Australian Psychologist, C. 49, s. 86–95.
• Matarazzo, Joseph D. (1980). Behavioral Health and Behavioral Medicine. American Psychologist, C. 35, S. 9, s. 807-817.
• Nicassio, Perry M. vd. (2004). “The Future of Health Psychology Interventions”. Health Psychology, C. 23, S. 2, s. 132–137.
• Ogden, Jane (2007). Health psychology: A textbook. USA: Open University Press.
• Ogden, Jane (2016). Health psychology: A textbook (G. Dirik, Çev. ). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 2007).
• Okyayuz, Ülgen H. (Ed.) (2013). Sağlık Psikolojisi. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Özeke Kocabaş, Ezgi (2007). “Bir Uygulama Alanı Olarak Sağlık Psikolojik Danışmanlığı”. Ege Eğitim Dergisi, C. 8, S. 2, s. 37-51.
• Prilleltensky, Isaac ve Ora Prilleltensky (2003). “Towards A Critical Health Psychology Practice”. Journal of Health Psychology, C. 8, S. 2, s. 197–210.
• Smedley, Brian ve Leonard Syme (Eds.) (2000). Promoting Health: Intervention Strategies From Social And Behavioral Research. Washington, DC: National Academy Press.
• Stone, George C. (Ed.) (1983). “National Working Conference on Education and Training in Health Psychology”. Health Psychology, C. 2, S. 5, s. 1-153.
• Suls, Jerry ve Alex Rothman (2004). “Evolution of The Biopsychosocial Model: Prospects and Challenges for Health Psychology”. Health Psychology, C. 23, s. 119–125.
• Taylor, S. (1995). Health Psychology. (3. Baskı). New York: McGraw Hill.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). “Güncel Türkçe Sözlük”. https://sozluk.gov.tr/?kelime=sa%C4%9Fl%C4%B1k%20hizmetleri. (Erişim tarihi: 12/09/2019).
• Türk Psikologlar Derneği (t.y.). https://akreditasyon.psikolog.org.tr/tr/. (Erişim tarihi: 13.11.2019).
• Üner H (1993). “Bir araştırma ve uygulama alanı olarak sağlık psikolojisi”. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmoloji Dergisi, C.1, S. 2, s. 153-157.
• Wallston, Kenneth A (1996). “Healthy, Wealthy, and Weiss: A History of Division 38 (Health Psychology)”.https://societyforhealthpsychology.org/wpcontent/uploads/2016/07/DivHistory.pdf. (Erişim tarihi: 11.11.2019). Weinman, John (2011). “A Brief History of Health Psychology”. http://www.youtube.com/watch?v=VoKZKLlfRcs (Erişim tarihi: 20.02.2013).
• Wells, Kenneth B. vd. (1989). “Chronic Medical Conditions in A Sample of The General Population with Anxiety, Affective, and Substance Use Disorders”. American Journal of Psychiatry, C.146, s. 1440–1446.