Açıksöz Newspaper and News About the Greek Occupation in Bursa

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 41, 839 - 870, 31.07.2021

İbrahim Halil Tanık , Nuran Kılavuz

https://doi.org/10.21550/sosbilder.855706

Öz

Newspapers are among the most important media organs in transferring daily events to the public. The occupation of Anatolia after the Mondros Armistice Agreement, especially the occupation of Izmir on May 15, 1919, caused a great passion in the eyes of the public. Against these invasions, National Forces (Kuva-yı Milliye) was established through Defense of Rights and Refusal Societies (Müdafaa-yı Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetleri). During this period, many media outlets in Anatolia acted to support the resistance of Anatolia against invasions. One of the most important newspapers contributing to the War of Independence is the Açıksöz newspaper, which started its publication life in Kastamonu. In this study, the developments in Bursa and its vicinity during the Greek occupation period are mentioned. These developments were evaluated within the framework of the information obtained from the Açıksöz newspaper, and at the same time, archive documents and copyright works were used. Thus, the efforts of the newspaper to fulfill an important task in a difficult period and what happened during the Greek occupation period other than official records were tried to be examined. The situations that civilians were exposed to during the occupation period, the occupiers’ policy of destruction and insult along with atrocities constitute the content of this study.

Anahtar Kelimeler

Açıksöz newspaper, Bursa, National Struggle, Greek occupation, West Anatolia

AÇIKSÖZ GAZETESİ VE GAZETENİN BURSA’DA YUNAN İŞGALİ ÜZERİNE YAZILARI

Öz

Gazeteler günlük olayları halka aktaran en önemli yayın organlarındandır. Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Anadolu’nun işgal edilmesi, özellikle 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgali halk nazarında büyük bir hezeyan uyandırmıştır. Bu işgallere karşı Müdafaa-yı Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetleri vasıtasıyla Kuva-yı Milliye kurulmuştur. Bu süreçte Anadolu işgallerinin haksız yere yapıldığını ve işgale karşı direnişi desteklemek için Anadolu’da birçok yayın organı faaliyette bulunmuştur. Milli Mücadele dönemine katkı sağlayan en önemli gazetelerden birisi de Kastamonu’da yayın hayatına başlayan Açıksöz gazetesidir. Bu çalışmada, Bursa ve civarında Yunan işgali döneminde yaşanan gelişmelere değinilmiştir. Bu gelişmeler Açıksöz’den edinilen bilgiler çerçevesinde değerlendirilmiş olup aynı zamanda arşiv belgeleri ve telif eserlerden de yararlanılmıştır. Böylece gazetenin zor bir dönemde önemli bir görevi yerine getirme çabası ve Yunan işgali döneminde resmî kayıtların haricinde yaşanılanlar incelenmeye çalışılmıştır. İşgal döneminde sivillerin maruz kaldığı durumlar, işgalcilerin mezalimle birlikte tahrip ve tahkir politikası, bu çalışmanın içeriğini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Açıksöz gazetesi, Bursa, Milli Mücadele, Yunan işgali, Batı Anadolu

Kaynakça

• Açıksöz, H. (1933). İstiklal Harbinde Kastamonu. Kastamonu Vilayet Matbaası.
• Akman, E. (2005). Açıksöz Gazetesi’ne göre Kastamonu İstiklâl Mahkemeleri. Gazi Kitabevi.
• Aybars, E. (2006). İstiklal Mahkemeleri. Zeus Kitabevi.
• Bulğu, S. (2001). Açıksöz Gazetesi’nin 1920-1921 yıllarına ait konu başlıklarının fihristi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakmak Vural, Y. (2018). İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Açıksöz gazetesindeki makaleleri (1921-1922)(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, N. (2019). Açıksöz Gazetesi’ne göre Millî Mücadele Dönemi’nde İzmir. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIX (Özel Sayı: İzmir’in İşgali (2019)), 217-241.
• Çiftçi, F. (2006). Mahallî basın ışığında Milli Mücadelede Kastamonu ve çevresi. Kastamonu Belediyesi Yayınları.
• Demircioğlu, A. (1973). 100 Yıllık Kastamonu basını 1872-1972. Doğrusöz Matbaası.
• Eski, M. (1983). Millî Mücadele’de Mehmet Akif Kastamonu’da. Ayyıldız Matbaası.
• Eski, M. (1990). Mustafa Necati Bey’in Kastamonu’daki çalışmaları. Ayyıldız Matbaası.
• Eski, M. (1995). Kastamonu basınında Millî Mücadele’nin yankıları. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Eski, M. (1999). Cumhuriyet Dönemi’nde bir devlet adamı Mustafa Necati. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. Eski, M. (2008). Hüsnü Açıksöz’ün makaleleri. Önder Matbaacılık.
• Eski, M. (2012). Kent kültürünün oluşmasında basının görevi: Kastamonu örneği, Dörtöge, 1(1), 141-152.
• Gökçen, S. (2006). Türkiye’de Rum-Yunan tedhiş ve terör hareketleri (1919-1923). (Yayımlanmış doktora tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Göktaş, Kaya, L., Özkurt, M. (2018). 19.-20. yüzyıl Osmanlı Dönemi eğitim yapıları: Kastamonu Merkez Mekteb-i İdadi, Mekteb-i Sanayi, Rum Mektebi. ASOS Journal, 6(73), 37-56.
• Kaya, M. (1999). 1918-1950 yılları arasında Bursa kazasının sosyal ve ekonomik durumu. (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, M. (2013). Yalova-Gemlik bölgeleri ve İzmit Yarımadası’nda Yunan mezalimine dair İtilaf Devletleri araştırma komisyonu raporları (12-22 Mayıs 1921). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 13(51), 563-578.
• Kolektif (2006). Türkiye’de Yunan vahşeti. (Çev: N. Ekinci). Yeniden Anadolu Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
• Koloğlu, O. (2015). Osmanlı’dan 21. yüzyıla basın tarihi. Pozitif Yayınları.
• Özçelik, M. (2011). Açıksöz gazetesinde Sakarya Savaşı. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. (6), 195-214.
• Öztürk, Y. (2019). Bursa ve civarının işgal ve kurtuluş sürecinde askerî harekâtlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (65), 381-405.
• Sevük, İ. H. (1999). Kurtuluş Savaşı’nda Yunanlılar ve Anadolu Rumları üzerine makaleler (Açıksöz Gazetesi). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Sofuoğlu, A. (2003). Osmanlı arşiv belgeleri ışığında işgal döneminde Bursa. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIX(55), 51-82.
• Söylemez, F. (1987). Açıksöz gazetesinin Milli Mücadele’ye katkısı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Söylemez, F. (1993). Milli Mücadele’de Kastamonu basını. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi Atatürk Yolu, III(12), 411-416.
• Tanık, İ. H. (2012). I. İnönü Zaferi’nden İzmir’in kurtuluşuna kadar Açıksöz gazetesinde Batı Cephesi haberleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TBMM Zabıt Cerideleri (1945). Dönem: I. VIII, TBBM Basımevi.
• Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi Büyük Taarruzda Takip Harekâtı Cilt: II (1995). Genelkurmay Basımevi.
• Ural, S. & Hangül, N. (2019). Hatay’da yerel yasın (1939-1950). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 257-277.
• Yetim, M. (2015). I. İnönü Zaferi’nden İzmir’in kurtuluşuna kadar Açıksöz gazetesinde hârici haberler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yirsutimur, D. (2018). Zonguldak il merkezi gazeteleri (1923-1960), Researcher Social Science Studies, 6(2), 65-97.
• Yüceer, S. (2006). Bursa Ermenileri üzerine bazı saptamalar ve Orhangazi’de Ermeni olayları (1914-1922). Akademik Araştırmalar Dergisi, (29), 27-49.
• BCA, Fon Adı: Muhacirin 272.0.0.12/ Kutu No: 38, Gömlek No: 30, Sıra No: 19 Tarih: 24.05.1921
• BCA, Fon Adı: Kararlar Daire Başkanlığı (1920-1928) 30.18.1.1/ Kutu No: 1. Gömlek No: 19. Sıra No: 16. Tarih: 17.11.1920
• BCA, Fon Adı: Muamelat Genel Müdürlüğü: 030.10.0.0/ Kutu No: 55. Gömlek No: 362. Sıra No: 10. Tarih: 07.10.1922
• BOA, Fon Adı: Dâhiliye, Emniyet Umum Müdürlüğü, Memurin Kalemi, Kutu No: 117. Gömlek No: 34/ Tarih: 17.11.1922
• Kızılay Arşivi, Kutu No: 252, Belge No: 65